Giáo dục thế hệ Alpha

14-10, ứng dụng 3 — Trẻ em tiếp cận công nghệ nhanh vì vậy cần định hướng để các em có năng lực học với AI một cách thông minh và hiệu quả. Ảnh: THU HÀ

Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết là giáo dục không chỉ tích hợp công nghệ, mà còn song hành với rèn luyện kỹ năng mềm, tư duy phản biện và khả năng cân bằng giữa thế giới số và đời sống thực.

Khi trẻ chạm vào thế giới AI

Buổi tối cuối tuần, Linh Chi (9 tuổi) trú phường An Hải khoe với mẹ bức tranh em mới vẽ bằng Midjourney (một ứng dụng AI tạo sinh hình ảnh, cho phép người dùng tạo ra tác phẩm nghệ thuật độc đáo từ mô tả văn bản). Khi hỏi cảm xúc, suy nghĩ của em về bức tranh, em hồn nhiên nói: “Mấy cái này đơn giản mà mẹ, con chỉ cần vài thao tác là có thể hoàn thành”.

Chị Phạm Thị Hoàng Hải, mẹ Linh Chi bày tỏ: “Thấy con tiếp cận với công nghệ nhanh cũng mừng vì con có kỹ năng, thao tác ứng dụng tốt những điều được học nhưng tôi vẫn có nhiều trăn trở vì những bức tranh con tạo ra bằng ứng dụng, không có sự tìm tòi, thôi thúc, rung cảm trước cái đẹp, con sẽ không hiểu được giá trị của quá trình nuôi dưỡng, sáng tạo một sản phẩm nghệ thuật. Công nghệ có thể giúp con hoàn thành nhanh sản phẩm nhưng tôi vẫn muốn con hiểu và có được những cảm xúc thật trước cái đẹp của nghệ thuật”.

14-10, ứng dụng 5 — Ứng dụng công nghệ trong dạy và học giúp bài học sinh động, kiến thức đa dạng, học sinh thích thú hơn. Trong ảnh: Một hoạt động trải nghiệm STEM của Trường THCS Nguyễn Thái Bình (phường Liên Chiểu). Ảnh: THU HÀ

Đây không phải là trăn trở của riêng chị Hải mà là mối lo chung của nhiều phụ huynh khi con em sớm tiếp cận với công nghệ số và ứng dụng AI. Việc cho trẻ trải nghiệm công nghệ hiện đại là điều cần thiết trong thời đại số nhưng nếu không có định hướng đúng đắn các em dễ bị xa rời thực tế đời sống và ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện.

Trong xu thế chung, các trường học trên địa bàn thành phố cũng có nhiều hoạt động tập huấn, ứng dụng AI vào dạy và học. Cô Đỗ Thị Lê, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Hùng Vương (phường Hải Châu) chia sẻ, ứng dụng AI trong dạy và học làm cho giờ học sinh động hơn. Học sinh được tiếp cận nhanh và đa dạng kiến thức, giờ học cũng hấp dẫn hơn.

Tuy nhiên, cô Lê chỉ khuyến khích giáo viên nhà trường ứng dụng AI cho những nội dung khó tái hiện trong thực tế. “Cây cối, hoa lá, chim muông, các đồ vật quen thuộc… thì nên để trẻ được nhìn, sờ, cảm nhận bằng các giác quan. Trải nghiệm thực tế vẫn là cách học tốt nhất cho trẻ”, cô Lê nhấn mạnh.

Đưa AI vào lớp học sao cho đúng?

Cũng đánh giá ứng dụng AI mang lại nhiều thay đổi tích cực trong dạy và học, cô Thái Vi Linh, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Chi Lăng (phường An Hải) cho rằng, trong bối cảnh AI ngày càng được tích hợp vào giáo dục, vai trò của giáo viên cũng dần thay đổi, từ người truyền đạt kiến thức sang người hướng dẫn, tổ chức và dẫn dắt các hoạt động học tập. Giáo viên cần biết sử dụng AI một cách phù hợp để hỗ trợ giảng dạy, nhưng không nên phụ thuộc vào nội dung do AI tạo ra. Bên cạnh đó, bản thân giáo viên cũng phải không ngừng học hỏi, nâng cao kiến thức chuyên môn và kỹ năng công nghệ.

14-10, ứng dụng 7 — Khi ứng dụng AI được định hướng đúng sẽ mang đến nhiều hiệu quả trong dạy và học. Trong ảnh: Học sinh các trường THPT tham gia cuộc thi sáng tạo Robot năm 2025. Ảnh: THU HÀ

Cô Linh cũng nhấn mạnh, việc đưa AI vào giáo dục từ sớm là cần thiết nhưng cũng cần quản lý chặt chẽ. Bởi AI không hoàn toàn chính xác và luôn tiềm ẩn nguy cơ sai sót nếu thiếu kiểm chứng, đặc biệt là với học sinh, đối tượng chưa có đủ kỹ năng để đối chiếu, phân tích và đánh giá thông tin.

“AI chỉ là công cụ hỗ trợ, chứ không thể thay thế vai trò của người thầy trong việc dạy làm người, khơi dậy đam mê học tập, hay dẫn dắt học sinh vượt qua khó khăn bằng sự cảm thông và động viên”, cô Linh chia sẻ.

Ứng dụng AI trong dạy và học có nhiều tiện ích nhưng cũng đầy thách thức, TS. Trịnh Công Duy là giảng viên Khoa Công nghệ Thông tin tại Trường Đại học Bách khoa (Đại học Đà Nẵng) cho rằng, học sinh cần được hướng dẫn sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ tư duy, gợi ý, phân tích, mở rộng vấn đề nhưng các em phải tự chịu trách nhiệm với kết quả học tập của mình.

“

Tôi không quá lo ngại việc AI sẽ thay thế vai trò của người thầy. Bởi lẽ giáo dục không chỉ là truyền đạt tri thức mà còn là quá trình nuôi dưỡng nhân cách, khơi gợi cảm hứng, định hướng giá trị sống và phát triển năng lực tư duy, cảm xúc của học sinh. Những điều đó chỉ có thể được thực hiện trọn vẹn thông qua sự thấu hiểu, tình cảm và kinh nghiệm sống của con người mà cụ thể là người thầy”

Cô Thái Vi Linh
Hiệu trưởng Trường Tiểu học Chi Lăng

Điều quan trọng không phải là cấm, mà là giáo dục kỹ năng học với AI một cách thông minh và có đạo đức. Khi đó, vai trò của người thầy chuyển từ người truyền đạt sang người định hướng và huấn luyện tư duy. Thầy cô cần hướng dẫn học sinh đặt câu hỏi cho AI đúng cách, phân biệt giữa thông tin và tri thức. Lồng ghép các hoạt động trải nghiệm, thảo luận nhóm để rèn luyện cảm xúc, kỹ năng hợp tác và giao tiếp thật. Có thể tích hợp AI vào bài học theo hướng phản biện bằng cách cho học sinh dùng AI để tìm lời giải, nhưng sau đó phải tự phân tích, so sánh và đánh giá kết quả của AI.

“Còn phụ huynh, thay vì lo ngại nên cùng nhà trường tạo môi trường học tập cân bằng, AI có thể giúp trẻ khám phá nhanh hơn nhưng con người vẫn là trung tâm, chỉ con người mới có cảm xúc, giá trị và trách nhiệm”, TS. Trịnh Công Duy nhấn mạnh.

Nguồn: https://baodanang.vn/giao-duc-the-he-alpha-3306688.html