Hà Nội mở đường ứng dụng khoa học công nghệ phục vụ người dân

Hà Nội đang dự thảo 6 Nghị quyết quan trọng nhằm tháo gỡ rào cản thể chế, thúc đẩy ứng dụng khoa học công nghệ vào đời sống thực tiễn. Các cơ chế đặc thù, từ quỹ đầu tư mạo hiểm, sàn giao dịch công nghệ đến thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), được kỳ vọng sẽ tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp, nhà khoa học và người dân.

Tháo gỡ về thể chế

Ông Trần Anh Tuấn, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ (KHCN) Hà Nội cho biết: Thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW và Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Luật Thủ đô, có tất cả 6 dự thảo nghị quyết sẽ tháo gỡ những điểm nghẽn nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo tạo và khởi nghiệp.

Hà Nội đang dự thảo 6 nghị quyết: Quy định chi tiết một số chính sách đặc thù phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của Thành phố Hà Nội; Quy định cơ chế, chính sách về đầu tư, hỗ trợ phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo của Thành phố Hà Nội; Quy định hoạt động thử nghiệm có kiểm soát tại Thành phố Hà Nội (thực hiện Điều 25 Luật Thủ đô); Thông qua Đề án “Thành lập Sàn Giao dịch công nghệ Hà Nội”; Phê duyệt Đề án thí điểm thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm Thành phố Hà Nội (thực hiện Điều 36 của Luật Thủ đô); Thông qua Đề án thành lập Trung tâm đổi mới sáng tạo Hà Nội.

Tham quan mô hình số hóa tại Trung tâm Phục vụ hành chính công TP Hà Nội.

Trong 6 nghị quyết trên, có 3 nghị quyết liên quan đến thành lập tổ chức đặc thù để hướng đến ứng dụng khoa học công nghệ vào cuộc sống.

Theo ông Trần Anh Tuấn, các nhà khoa học đã từng nghiên cứu khoa học tại Hà Nội và cả nước đều thấy vướng mắc khi bị ràng buộc bởi thủ tục hành chính. Ví dụ, chủ đề tài khoa học nhưng phải ký hợp đồng thuê khoán chuyên môn với bên không liên quan để hợp thức hóa thủ tục; khi lấy mẫu nghiên cứu khảo sát nhưng lại phải hợp thức hóa bằng hóa đơn…

“Tương tự, việc hợp tác giữa Nhà nước – nhà khoa học – nhà trường và doanh nghiệp đã được đề cập khoảng 30 năm nay, nhưng vẫn cứ lỏng lẻo, chưa đi vào thực chất. Điều này khiến nhiều đề tài nghiên cứu khoa học không được ứng dụng trong thực tiễn”, ông Trần Anh Tuấn cho biết.

Do đó, điểm nổi bật trong các nghị quyết trên là việc lần đầu tiên quy định cơ chế lập dự toán cho nhiệm vụ khoa học công nghệ cấp cơ sở, kết hợp với chính sách thu hút nhân tài và cơ chế khoán chi linh hoạt, giúp đơn giản hóa thủ tục và tăng hiệu quả quản lý. Song song, Hà Nội chủ động phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo thông qua đầu tư hạ tầng, khuyến khích hợp tác công tư, hỗ trợ doanh nghiệp trong chuyển giao công nghệ và khởi nghiệp sáng tạo theo từng giai đoạn phát triển, không áp dụng mức trần cứng.

Đặc biệt, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) là chính sách chưa có tiền lệ, cho phép doanh nghiệp thử nghiệm sản phẩm, dịch vụ mới trong môi trường an toàn, khắc phục khoảng trống pháp lý và nâng cao sức cạnh tranh. Bên cạnh đó, việc thành lập Sàn giao dịch công nghệ, Quỹ đầu tư mạo hiểm và Trung tâm đổi mới sáng tạo Hà Nội sẽ tạo dựng hạ tầng hiện đại, nguồn vốn linh hoạt và không gian hội tụ tri thức – công nghệ – tài chính, đưa Hà Nội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu cả nước và khu vực.

PGS.TS Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng, Chủ tịch Hội Nữ tri thức TP Hà Nội đánh giá cao việc trong khoảng thời gian ngắn nhưng TP đã chỉ đạo để lấy ý kiến ban hành một lúc 6 nghị quyết triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW và Luật Thủ đô trong lĩnh vực KHCN. Điều đó thể hiện quyết tâm chính trị cao và sự chủ động của Hà Nội, không chỉ dừng lại ở việc tiếp thu tinh thần của Trung ương, mà còn cụ thể hóa ngay thành cơ chế, chính sách riêng, phù hợp với điều kiện và Luật Thủ đô. Đây là bước đi thể hiện tính tiên phong, chủ động và quyết liệt của Hà Nội trong việc biến “chủ trương” thành “hành động thực tế”.

Theo PGS.TS Bùi Thị An, 6 nghị quyết bao quát nhiều khía cạnh: Từ cơ chế đặc thù, quỹ đầu tư mạo hiểm, sàn công nghệ, đến thử nghiệm có kiểm soát và hỗ trợ hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Sự đồng bộ này giúp tạo ra hệ sinh thái hoàn chỉnh, tránh tình trạng “chính sách có nhưng rời rạc”, từ đó thúc đẩy hiệu quả ngay từ đầu.

GS.TSKH Nguyễn Đình Đức, Trường Đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia Hà Nội), nhấn mạnh, thể chế đúng và trúng sẽ tạo động lực phát triển cho Thủ đô. Việc Quốc hội ban hành Luật Thủ đô (sửa đổi) là bước tiến vượt bậc, mở ra nhiều cơ chế đặc thù cho Hà Nội; đồng thời, kết hợp với Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo sửa đổi, cởi trói nhiều rào cản về quy trình thủ tục hành chính, cơ chế tài chính sẽ giúp tạo bước đột phá trong nghiên cứu những công nghệ mới, đặc biệt là ứng dụng vào thực tế.

GS.TSKH Nguyễn Đình Đức lấy ví dụ: Trước đây, các trường đóng trên địa bàn Hà Nội có đề xuất Hà Nội hỗ trợ về nguồn lực, nhưng lãnh đạo Hà Nội trả lời không có cơ chế hỗ trợ. Hà Nội chỉ hỗ trợ các trường thuộc thành phố quản lý. Tuy nhiên, theo những nghị quyết này, các trường đóng trên địa bàn sẽ nhận được hỗ trợ nguồn lực. Đây là bước đột phá nếu huy động sức mạnh trí tuệ của hàng trăm trường, viện nghiên cứu trên địa bàn.

“Do đó, thể chế tốt sẽ là nền tảng để TP triển khai hiệu quả các nghị quyết Trung ương, trong đó có giáo dục đào tạo và đổi mới sáng tạo. Nhờ cơ chế tự chủ, Trường Đại học Công nghệ có thể chủ động trong việc quyết định, trả lương, trao học bổng, tạo môi trường học thuật cạnh tranh, từ đó phát triển từng ngày. Thể chế vô cùng quan trọng, phải trúng và đúng thì mới thúc đẩy sự đổi thay,” GS.TSKH Nguyễn Đình Đức nhận định.

Liên hệ trực tiếp với việc thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW, GS.TSKH Nguyễn Đình Đức nêu rõ: Hà Nội cần chỉ đạo cụ thể để các xã, địa phương không chỉ chuyển đổi số mà còn khơi dậy tiềm năng nội tại nhằm phát triển công nghệ cao. Thành phố ban hành văn bản chỉ đạo chi tiết, tạo sự gắn kết chặt chẽ giữa cơ sở và các trường đại học trong quá trình chuyển đổi số, đồng thời đưa các địa phương vào hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Không chỉ doanh nghiệp, nhà khoa học mà cả các xã cũng phải tham gia, có như vậy mới tạo sự chuyển biến đồng bộ.

Dọn đường đổi mới sáng tạo với cơ chế sandbox

Trong 6 dự thảo nghị quyết, các nhà khoa học, doanh nghiệp công nghệ đánh giá cao cơ chế sandbox cho phép thử nghiệm những mô hình kinh doanh mới dựa trên công nghệ, áp dụng trong một thời gian và không gian nhất định để kiểm soát rủi ro cho cả nhà phát triển và người sử dụng. Sandbox sẽ là cầu nối tạo ra sự liên kết mạnh mẽ giữa nhà nghiên cứu, doanh nghiệp, Nhà nước và nhà đầu tư.

Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng cùng các đại biểu tham quan gian trưng bày tại Bảo tàng Vũ trụ Việt Nam  tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc (Hà Nội). 

Về hoạt động thử nghiệm có kiểm soát, ông Nguyễn Hòa Bình, Chủ tịch NextTech, cho rằng cơ chế thử nghiệm đóng vai trò quan trọng trong đổi mới sáng tạo, nhưng quy trình phê duyệt hiện nay vẫn còn nhiều tầng nấc, kéo dài thời gian, khiến mất đi tính linh hoạt.

“Bản chất của đổi mới sáng tạo là nhanh. Tôi đề xuất giao các cơ quan chuyên môn quyết định sớm, quy định thời gian phê duyệt tối đa 6 tháng. Đồng thời, cần đẩy mạnh tuyên truyền để thu hút nhân tài trong và ngoài nước thử nghiệm ý tưởng sáng tạo,” ông Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh.

Khu công nghệ cao Hòa Lạc (HHTP) sẽ là nơi triển khai mô hình thí điểm. Ông Trần Đắc Trung, Phó ban quản lý HHTP cho biết, đã sẵn sàng về hạ tầng, đất đai, nhân lực công nghệ và pháp lý. Một số doanh nghiệp trong Khu công nghệ cao đã đề xuất dự án thử nghiệm và chỉ chờ cơ chế được thông qua để đăng ký. Điều này không chỉ cho thấy tiềm năng áp dụng công nghệ mới của thành phố, mà còn phản ánh sự sẵn sàng của doanh nghiệp trong việc biến các ý tưởng sáng tạo thành hiện thực, từ đó tạo ra những tác động tích cực đối với nền kinh tế và xã hội.

Phân tích về việc nên thiết kế sandbox thế nào để đạt được hiệu quả triển khai, PGS.TS Huỳnh Đăng Chính, Phó giám đốc Đại học Bách Khoa Hà Nội cho rằng, 3 yếu tố một sandbox cần có: Thứ nhất là tính an toàn, không chỉ đảm bảo quyền lợi và sự an tâm cho người dùng, mà còn cho doanh nghiệp tham gia và cơ quan quản lý. Điều này giúp họ miễn trừ với những rủi ro không lường trước, đồng thời tạo ra một môi trường thử nghiệm ổn định và đáng tin cậy. Thứ hai là sự hấp dẫn, ví dụ có cơ chế tài chính đủ để khuyến khích doanh nghiệp dấn thân. Thứ ba là tính hiệu quả, tức hoạt động của sandbox phải được kết nối với các sàn giao dịch công nghệ, quỹ đầu tư, doanh nghiệp, tập đoàn... để kết quả thử nghiệm tốt có thể nhanh chóng được mở rộng.

Ông Phạm Đức Nghiệm, Phó Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ KHCN) cho rằng: Về phạm vi có 6 nghị quyết nên phải liên kết với nhau và thể hiện có tính bảo trùm tại nghị quyết của HĐND thành phố quy định chi tiết một số chính sách đặc thù phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của thành phố Hà Nội. Các nghị quyết sau sẽ mang tính đặc thù từng lĩnh vực cụ thể.

“Với Hà Nội, quan trọng nhất là chính sách đãi ngộ nhân tài bởi nếu không có nhân sự tốt thì khó triển khai được các đề tài. Bên cạnh đó là định mức cơ chế hỗ trợ đổi mới sáng tạo cần tính toán lại cụ thể. Việc giám sát các đề tài cũng được triển khai nhưng thông qua nền tảng công nghệ. Theo đó, tiến độ, kết quả nghiên cứu được công khai để cơ quan quản lý, cộng đồng giám sát. Không nên giám sát theo hình thức hành chính sẽ có những tác dụng ngược, gây ức chế cho các nhà khoa học,” ông Phạm Đức Nghiệm đề xuất.

Nguồn: https://baotintuc.vn/ha-noi/ha-noi-mo-duong-ung-dung-khoa-hoc-cong-nghe-phuc-vu-nguoi-dan-20250927174532408.htm