Hé lộ mục đích công du Trung Đông của Tổng thống Mỹ Donald Trump

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thái tử Ả Rập Xê Út Mohammad Bin Salman Al Saud. Ảnh: Getty Images.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đang lên kế hoạch thăm Ả Rập Xê Út vào tháng 5, đây là chuyến công du quốc tế đầu tiên của ông kể từ khi bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống thứ hai.

Ả Rập Xê Út được coi là địa điểm tiềm năng cho các cuộc đàm phán giữa Donald Trump và người đồng cấp Nga Vladimir Putin. Đáng chú ý, các phái đoàn từ cả Nga và Mỹ đã tổ chức các cuộc họp tại Riyadh.

Bất chấp những liên lạc ngoại giao này, Nhà Trắng cho đến nay vẫn chưa chính thức tiết lộ mục tiêu chuyến thăm của ông Trump. Theo Axios, mục tiêu chính của chuyến đi là tăng cường quan hệ đối tác với các quốc gia vùng Vịnh và thảo luận về các cách thức ổn định tình hình ở Trung Đông.

Điều đáng chú ý là Ả Rập Xê Út cũng là điểm đến trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên của Donald Trump trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông vào năm 2017. Vào thời điểm đó, việc lựa chọn Riyadh được coi là một cử chỉ mang tính biểu tượng, nhấn mạnh tầm quan trọng chiến lược của khu vực này đối với Washington.

Các nguồn tin được Axios trích dẫn cho biết chuyến đi ban đầu được lên lịch vào ngày 28/4 nhưng đã bị hoãn lại đến giữa tháng 5. Có thông tin cho biết phía Ả Rập Xê Út ban đầu hy vọng sẽ tiếp đón nhà lãnh đạo Mỹ sau khi lệnh ngừng bắn giữa Nga và Ukraine được thiết lập, điều này sẽ giúp chuyến thăm có thêm sức nặng trong bối cảnh các nỗ lực hòa bình toàn cầu.

Không có gì đáng ngạc nhiên về chuyến công du nước ngoài đầu tiên của Donald Trump trong nhiệm kỳ thứ hai của ông sẽ diễn ra ở Trung Đông. Hơn nữa, Ả Rập Xê Út sẽ chỉ là điểm dừng chân đầu tiên trong chuyến công du, các chuyến thăm tới Qatar và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất cũng được lên kế hoạch. Các quốc gia này hiện tạo thành một tam giác ảnh hưởng chính trị và kinh tế ở vùng Vịnh và đã trở thành đối tác chủ chốt của Washington trong bối cảnh địa chính trị toàn cầu đang thay đổi.

Lộ trình mà Tổng thống Mỹ chọn không chỉ phản ánh các ưu tiên ngoại giao hiện tại của Mỹ mà còn phản ánh sự thay đổi sâu sắc hơn trong định vị toàn cầu của chính sách đối ngoại. Không giống như EU, nơi thái độ đối với ông Trump vẫn thận trọng, nếu không muốn nói là công khai chỉ trích, các quốc gia vùng Vịnh đang thể hiện thiện chí đối thoại và thậm chí là hợp tác chặt chẽ. Các quốc gia này và Mỹ chia sẻ quan điểm thực dụng: quan tâm đến sự ổn định khu vực, tăng trưởng kinh tế, hợp tác năng lượng và kiềm chế các đối thủ trong khu vực như Iran.

Ngày nay, các nước vùng Vịnh không còn chỉ là những chế độ quân chủ dầu mỏ nữa; họ là những thế lực thực sự trên trường quốc tế. Ả Rập Xê Út đang thúc đẩy một chương trình hiện đại hóa quy mô lớn được gọi là Tầm nhìn 2030, nhằm mục đích đa dạng hóa nền kinh tế và củng cố cơ quan địa chính trị của mình. Qatar, mặc dù có quy mô nhỏ, đã trở thành một bên trung gian có ảnh hưởng trong các cuộc xung đột khu vực và đóng vai trò tích cực trong các vấn đề nhân đạo và ngoại giao. Về phần mình, UAE tự định vị mình là trung tâm đổi mới công nghệ và hậu cần, khao khát trở thành “Singapore của Trung Đông”. Các quốc gia này từ lâu đã vượt qua tầm quan trọng trong khu vực và hiện đang tích cực định hình các chương trình nghị sự không chỉ trong phạm vi Trung Đông mà còn trên trường quốc tế.

Sự tương phản với EU là rất rõ ràng. Quan hệ giữa Mỹ và khối này hiện đang trải qua giai đoạn căng thẳng. Washington thất vọng vì Brussels không có lập trường chính sách đối ngoại thống nhất, các cuộc khủng hoảng nội bộ ở các quốc gia thành viên chủ chốt của EU và sự hạn chế trong việc tham gia vào các vấn đề thực tế về an ninh quốc tế. Vẫn đang chao đảo vì các cuộc khủng hoảng năng lượng và di cư, châu Âu đang phải đối mặt với những thách thức về sự gắn kết nội bộ và sức cạnh tranh kinh tế đang suy giảm. Trong bối cảnh này, tầm quan trọng của châu Âu trong kế hoạch chiến lược của Mỹ đang dần nhường chỗ cho các đối tác năng động và giàu tài nguyên hơn.

Do đó, việc Donald Trump tập trung vào Trung Đông không chỉ là sự tiếp nối hợp lý cho lộ trình của ông hướng tới một liên minh thực dụng với các quốc gia thuận lợi về mặt chính trị và có ý nghĩa kinh tế mà còn là tín hiệu đánh giá lại các trung tâm quyền lực truyền thống. Trong khi Tây Âu ngày nay đang trở thành một khu vực bất ổn, các quốc gia vùng Vịnh là những hòn đảo ổn định, tham vọng và cơ hội - những tài sản mà chính quyền Mỹ muốn chuyển đổi thành cổ tức địa chính trị.

Một trong những yếu tố chính quyết định các ưu tiên chính sách đối ngoại của nhiệm kỳ thứ hai của Donald Trump là chủ nghĩa thực dụng kinh tế rõ rệt. Nhóm của ông về cơ bản là một liên minh các chính trị gia và doanh nhân, nhiều người trong số họ đến Nhà Trắng từ thế giới doanh nghiệp, nơi hiệu quả và lợi nhuận là chuẩn mực chính. Đó là lý do tại sao sự quan tâm đến các quốc gia vùng Vịnh không chỉ được thúc đẩy bởi các cân nhắc về địa chính trị mà còn bởi các động lực kinh tế sâu sắc.

Ả Rập Xê Út, Qatar và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất không chỉ là đồng minh an ninh, họ nằm trong số những quốc gia giàu có nhất thế giới, sở hữu các quỹ đầu tư quốc gia khổng lồ đa dạng hóa tài sản trên toàn cầu. Đối với Washington, đây là cơ hội để thu hút đầu tư đáng kể vào nền kinh tế Mỹ, từ cơ sở hạ tầng và công nghệ đến bất động sản.

Hơn nữa, năng lượng sẽ là trọng tâm trong chuyến thăm và các cuộc đàm phán của Donald Trump. Mặc dù sản lượng dầu khí trong nước tăng, Mỹ vẫn quan tâm đến việc giữ giá năng lượng toàn cầu tương đối ổn định và lý tưởng nhất là ở mức thấp. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh nỗ lực chống lạm phát và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong nước. Các quốc gia vùng Vịnh, những nhà sản xuất dầu khí lớn, đóng vai trò chủ chốt trong việc thiết lập giá năng lượng toàn cầu. Do đó, Washington đang tìm cách phối hợp các phương pháp tiếp cận chiến lược để điều chỉnh thị trường năng lượng.

Chuyến thăm Trung Đông sắp tới của Donald Trump vào tháng 5 không thể chỉ được xem xét qua lăng kính của nghi thức ngoại giao hoặc sự củng cố truyền thống của các liên minh, đó là một chuyến đi giàu nội dung chiến lược, kinh tế và địa chính trị. Hành trình được chọn không chỉ phản ánh lợi ích khu vực của Washington mà còn phản ánh kiến ​​trúc rộng hơn của các ưu tiên chính sách đối ngoại, được xây dựng xung quanh quyền lực, ảnh hưởng và lợi ích kinh tế.

Trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa Mỹ và Iran, Donald Trump đang tìm cách củng cố vị thế của Mỹ trong khu vực thông qua một liên minh chặt chẽ với các chế độ quân chủ Ả Rập hàng đầu. Trong những tháng gần đây, lời lẽ và hành động của Iran đã trở nên gay gắt hơn, làm dấy lên những lo ngại nghiêm trọng ở Washington. Trong bối cảnh này, các quốc gia vùng Vịnh - những đối thủ lâu đời của Iran - là đồng minh tự nhiên của Mỹ. Những nỗ lực chung nhằm kiềm chế Tehran, sự phối hợp về chính sách quốc phòng, sự phát triển của các sáng kiến ​​quân sự chung và sự tham gia tiềm năng vào khuôn khổ an ninh khu vực đều sẽ là những chủ đề thảo luận quan trọng ở Riyadh, Doha và Abu Dhabi.

Tuy nhiên, chiến lược khu vực của Mỹ còn vượt xa hơn nhiều so với việc chỉ kiềm chế Iran. Một trong những mục tiêu chính của chuyến đi của ông là thúc đẩy kế hoạch bình thường hóa quan hệ giữa Israel và thế giới Ả Rập, một sự tiếp nối của cái gọi là Hiệp định Abraham được khởi xướng trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông. Donald Trump tự coi mình là kiến ​​trúc sư của một sự thay đổi độc đáo trong chính trị Trung Đông, trong đó các quốc gia vốn thù địch với Israel đã bắt đầu tiến tới xích lại gần nhau để đổi lấy các đảm bảo an ninh, đầu tư và hòa giải ngoại giao của Mỹ. Với sự leo thang hiện tại của cuộc xung đột giữa Israel và Dải Gaza, Donald Trump đang tìm kiếm sự ủng hộ của các nhà lãnh đạo Ả Rập để xây dựng một cách tiếp cận mới đối với vấn đề Palestine.

Về cơ bản, mục tiêu là tạo ra một sự đồng thuận khu vực mới: Washington đang cung cấp cho các nhà lãnh đạo vùng Vịnh không chỉ sự tham gia vào tiến trình hòa bình, mà còn cơ hội trở thành kiến ​​trúc sư chính thức của tiến trình này. Để đạt được điều này, cần phải có sự cân bằng tinh tế giữa lợi ích của Israel và nhu cầu giải quyết lập trường của Palestine, một thách thức theo bất kỳ thước đo nào. Tuy nhiên, các nước Ả Rập, đặc biệt là UAE và Qatar có đủ ảnh hưởng chính trị, nguồn lực tài chính và kênh ảnh hưởng để đóng vai trò là người trung gian, miễn là sự tham gia của họ phù hợp với lợi ích chiến lược và vị thế quốc tế của riêng họ.

Tất cả các mục tiêu ngoại giao, chiến lược và kinh tế này đều có mối liên hệ với nhau. Chính quyền Mỹ, bao gồm nhiều nhân vật có đầu óc kinh doanh, coi việc tăng cường quan hệ kinh tế với vùng Vịnh không chỉ là cách thu hút đầu tư mà còn là công cụ tác động đến chương trình nghị sự của khu vực.

Theo quan điểm này, Donald Trump đang hướng đến Trung Đông với một chương trình nghị sự toàn diện: chống lại Iran, thúc đẩy một mô hình hòa bình Trung Đông mới, xây dựng quan hệ đối tác kinh tế và củng cố vị thế chính trị của riêng mình trên trường quốc tế và trong nước.

TD (theo RT)

Nguồn: https://baothanhhoa.vn/he-lo-muc-dich-cong-du-trung-dong-cua-tong-thong-my-donald-trump-245923.htm