Hiện vật bị “giam lỏng” tại thành cổ Hóa Châu

Địa điểm khảo cổ thành Hóa Châu hiện nằm tại tổ dân phố Thành Trung, phường Hóa Châu, thành phố Huế.

Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Hoa, nguyên Giám đốc Sở Văn hóa - Thông tin tỉnh Thừa Thiên Huế cũ, địa điểm này đã được thám sát, khảo cổ nhiều lần.

Các chuyên gia đã cơ bản xác định quy mô, vị trí, cấu trúc, niên đại, chủ nhân và vai trò cũng như phác thảo được vòng trong, vòng ngoài của tòa thành.

Tuy nhiên, đến nay thành Hóa Châu chưa được công nhận di tích nên công tác quản lý, bảo vệ gặp nhiều khó khăn.

Theo quan sát của chúng tôi, tại vị trí khảo cổ, có ngôi chùa cổ Thành Trung, đã được xếp hạng di tích cấp tỉnh từ năm 2007. Thông tin chỉ dẫn cho thấy, ngôi chùa này được xây dựng năm 1745, trong khu vực thành cổ Hóa Châu.

Ngôi chùa hiện lưu giữ các giá trị văn hóa truyền thống của cư dân địa phương và nhiều dấu tích liên quan tòa thành cổ, đặc biệt là bộ tượng thần Visnu của người Chăm Pa.

Ngoài ra, năm 2003, chính quyền địa phương đã xây dựng Nhà trưng bày thành Hóa Châu, với tổng diện tích trên 1.000m2, gần khu vực khảo cổ. Bên trong nhà trưng bày này có hơn 900 mẫu hiện vật, là những đồ dùng sinh hoạt của người cổ xưa, tác phẩm điêu khắc đá theo tín ngưỡng Chăm Pa.

Một người dân địa phương cho biết trước đây chùa Thành Trung có người ở và chăm sóc, nhưng đã rời khỏi di tích mấy năm trở lại đây. Trong khi đó, nhà trưng bày rất ít khi mở cửa. Các hiện vật gần như bị “giam lỏng” bên trong; chỉ có 4 cổ vật bằng đá trưng bày ngoài sân, phơi nắng, dầm mưa.

Trao đổi với phóng viên Dân trí, đại diện Phòng Văn hóa - Xã hội phường Hóa Châu cho biết trước đây, Nhà trưng bày thành Hóa Châu do Trung tâm Văn hóa Thông tin - Thể thao huyện Quảng Điền (cũ) quản lý.

Đến nay, việc bàn giao công trình này giữa đơn vị quản lý cũ và phường Hóa Châu chưa hoàn thành. Sau khi tiếp nhận, phường Hóa Châu dự kiến giao cho Trung tâm sự nghiệp công của phường quản lý, phát huy giá trị.

Trước đó, tại một hội thảo về văn hóa Chăm Pa trên đất Thừa Thiên Huế, Tiến sĩ Nguyễn Văn Quảng, Phó Trưởng khoa Lịch sử, Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế, cho biết dấu tích thành Hóa Châu nằm trong địa bàn 3 thôn Thành Trung, Kim Đôi và Thủy Điền, thuộc xã Quảng Thành, huyện Quảng Điền cũ (nay là phường Hóa Châu), trong đó phần lớn diện tích nằm ở thôn Thành Trung.

Thành cổ này có lịch sử tồn tại và phát triển liên tục từ khoảng thế kỷ IX đến tận thế kỷ XVIII, với rất nhiều vai trò khác nhau, từ quân sự, hành chính đến kinh tế.

Kết quả các cuộc khai quật thành Hóa Châu đã phát hiện nhiều di tích, di vật từ thời Sơ sử đến thời kỳ lịch sử, không chỉ văn hóa Chăm Pa mà còn có cả Đại Việt, thời Trần, Hồ, Lê, Nguyễn.

Do đó, tác giả nhận định, đây là một tòa thành Chăm Pa - Đại Việt tiêu biểu ở khu vực miền Trung, chứa đựng nhiều giá trị về văn hóa, lịch sử, kinh tế. Tuy nhiên, tòa thành đang đối diện với nhiều nguy cơ bị tàn phá, xâm hại, việc bảo tồn và phát huy giá trị còn hạn chế.

Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Hoa, không chỉ thành Hóa Châu, phần lớn di sản văn hóa Chăm Pa ở xứ Huế không còn nguyên vẹn. Trải qua thời gian dài tồn tại, chịu tác động của chiến tranh, thiên tai khắc nghiệt và cả sự hờ hững của con người, có những di tích, di vật đã bị hủy hoại hoặc chỉ còn là phế tích.

Đã đến lúc nhìn lại những giá trị đích thực của di sản này để có phương án quảng bá, bảo tồn, phát huy hiệu quả.

Nguồn: https://dantri.com.vn/du-lich/hien-vat-bi-giam-long-tai-thanh-co-hoa-chau-20250806161055849.htm