Khởi nghiệp - Thách thức và cơ hội

Trong một thập kỷ qua, Việt Nam đã nỗ lực thực hiện các giải pháp để hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp quốc gia. Các nền tảng cơ bản về thể chế trong khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đã được xây dựng.

Các tổ chức và mạng lưới hỗ trợ, phát triển cộng đồng, thúc đẩy văn hóa khởi nghiệp sáng tạo đã được thiết lập. Từ đó, thu hút sự tham gia của các doanh nghiệp (DN) khởi nghiệp sáng tạo, DN vừa và nhỏ, sự tham gia của các trường đại học, viện nghiên cứu, quỹ đầu tư…

Vì vậy, Việt Nam được đánh giá là quốc gia có cộng đồng khởi nghiệp nổi trội của khu vực. Minh chứng là năm 2024, Việt Nam tăng 2 bậc Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu so với năm 2023, xếp thứ 44/133 quốc gia, nền kinh tế (công bố của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới).

Mảng nông nghiệp và kinh doanh dịch vụ ẩm thực vẫn thu hút nhiều người tham gia đầu tư. (Trong ảnh: Startup Phạm Thị Nga (xã Ea Mnang, huyện Cư M'gar) khởi nghiệp với mô hình sấy trái cây).

Đối với Đắk Lắk, hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của tỉnh đã được định hình. Các hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và khởi sự kinh doanh đã tạo được hiệu ứng tích cực, góp phần xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp Đắk Lắk phát triển theo chiều sâu, tạo dấu ấn lớn, lan tỏa tinh thần khởi nghiệp trên toàn tỉnh và khu vực Tây Nguyên. Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Nguyễn Tuấn Hà cho biết, Đắk Lắk được các bộ, ngành đánh giá cao và được ghi nhận là một trong những tỉnh có phong trào khởi nghiệp sôi nổi. Các nhóm dự án/DN khởi nghiệp trên địa bàn tỉnh ngày càng phát triển về số lượng và chất lượng; một số dự án khởi nghiệp tiêu biểu ngày càng phát triển, có chỗ đứng trên thị trường trong nước và một số nước trong khu vực. Hiện nay các DN khởi nghiệp đang tiếp tục nghiên cứu và cho ra nhiều dòng sản phẩm mới, có giá trị xuất khẩu ra thị trường quốc tế.

 

Hiện nay cả nước có hơn 4.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; hơn 1.400 tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp; 202 khu làm việc chung; 208 quỹ đầu tư; 35 tổ chức thúc đẩy kinh doanh; 79 cơ sở ươm tạo; khoảng 170 trường đại học/cao đẳng hoạt động khởi nghiệp sáng tạo; hình thành hơn 20 trung tâm khởi nghiệp sáng tạo tại địa phương và quốc gia.

Tuy nhiên, theo dự báo của các chuyên gia, năm 2025, việc khởi nghiệp sẽ đối mặt rất nhiều rủi ro do thị trường biến động khó lường và tác động của cuộc chiến thương mại và bất ổn chính trị ở một số nước, khu vực. Đáng chú ý, dòng vốn của các quỹ đầu tư mạo hiểm vẫn chưa dồi dào trở lại. Bên cạnh đó, các nhà đầu tư sẽ cẩn trọng hơn khi quyết định “xuống tiền” để đầu tư cho một dự án mới của startup. Thay vào đó, họ sẽ tập trung nhiều nguồn lực hơn để phát triển DN mình đang có.

Một startup từ dự án khởi nghiệp xanh trên địa bàn TP. Buôn Ma Thuột chia sẻ, các dự án kinh tế xanh đang phải cạnh tranh trực tiếp về giá với sản phẩm công nghệ cũ. Trong khi những dự án này phải có đột phá về công nghệ để giải quyết cùng lúc nhiều vấn đề, từ giảm ô nhiễm môi trường đến giảm chi phí sản xuất, chứ không chỉ quan tâm vấn đề “xanh”. Hiện nay nhà nước cũng chưa có những chính sách hỗ trợ cho DN sản xuất “xanh”, nên startup đều phải “tự thân” trong huy động vốn cũng như đầu tư kỹ thuật.

Đầu năm 2025, báo cáo của Quỹ đầu tư công nghệ VinVentures (Tập đoàn Vingroup) về xu hướng năm 2025 chỉ ra ba yếu tố quan trọng tác động đến quyết định đầu tư.

Trong đó yếu tố đầu tiên được đề cập đến là lãi suất cao sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến các quyết định đầu tư, khiến các nhà đầu tư tập trung vào những tài sản an toàn và có lợi nhuận ổn định, thay vì những cơ hội mạo hiểm. Yếu tố tiếp theo là xu hướng phát triển bền vững sẽ chiếm ưu thế trong chiến lược kinh doanh năm 2025.

Điều này xuất phát từ sự thay đổi trong nhu cầu của người tiêu dùng, các quy định ngày càng nghiêm ngặt và sự thay đổi trong yêu cầu của nhà đầu tư. Các công ty tập trung vào những sáng kiến về “xanh hóa”, năng lượng tái tạo và các chiến lược ESG (Bộ tiêu chí được sử dụng để đánh giá toàn diện hoạt động của DN về môi trường, trách nhiệm xã hội và quản trị) sẽ thu hút sự quan tâm lớn hơn và nhiều nguồn vốn đầu tư.

Cuối cùng, xu hướng chuyển hướng ưu tiên lợi nhuận thay vì tăng trưởng sẽ trở thành trọng tâm. Trong bối cảnh điều kiện đầu tư trở nên khắt khe hơn, các nhà đầu tư sẽ tập trung vào những DN có khả năng tạo ra lợi nhuận bền vững, với mô hình chi phí hiệu quả và chiến lược kinh doanh ổn định.

Các startup cần chuyển hướng từ việc chỉ tập trung vào tăng trưởng mạnh mẽ sang việc bảo đảm sự ổn định tài chính và hoạch định rõ ràng con đường đạt được lợi nhuận. Những yếu tố này sẽ đóng vai trò như một “la bàn” định hướng cho con đường khởi nghiệp của các startup để có thể tiếp cận các quỹ đầu tư.

Startup Nguyễn Thị Bích (bên trái) ở thôn 7, xã Cư M’lan, huyện Ea Súp khởi nghiệp thành công với mô hình trồng xen bưởi da xanh với ổi ruby.

Nhiều chuyên gia trong lĩnh vực khởi nghiệp cho rằng, dư địa mảng nông nghiệp của Việt Nam vẫn còn nhiều do đây là ngành ít bị ảnh hưởng bởi thương chiến. Nông nghiệp Việt Nam có nguyên liệu phong phú, giá rẻ, nhân công lành nghề, chi phí vừa phải nên khả năng cạnh tranh cao, nhất là mảng chế biến sâu. Trong khi đó, mảng kinh doanh dịch vụ ẩm thực (F&B) dù thị trường gặp nhiều khó khăn nhưng vẫn thu hút nhiều người tham gia đầu tư. Thực tế hiện nay, nhiều mô hình kinh doanh F&B vẫn có lượng khách đông và liên tục mở điểm mới. Đây chính là những gợi ý tiếp theo cho con đường khởi nghiệp của các startup trong thời gian tới.

Theo Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh, Đắk Lắk là địa phương có diện tích đất nông nghiệp lớn, đất đai màu mỡ và phù hợp với nhiều loại cây có giá trị kinh tế cao. Ngành nông nghiệp cũng là ngành kinh tế chủ lực đóng vai trò quan trọng trong GDP của tỉnh. Tuy nhiên hiện nay các sản phẩm nông nghiệp của tỉnh chủ yếu là xuất thô. Vì vậy, ngành nông nghiệp vẫn là mảnh đất tiềm năng để các startup nghiên cứu, phát triển dự án.

Khả Lê

Nguồn: https://baodaklak.vn/kinh-te/202505/khoi-nghiep-thach-thuc-va-co-hoi-d1700b2/