ថ្ងៃ Saigon ចាប់ដៃជាមួយហាណូយ...

ថ្ងៃ ៣០ មេសា ១៩៧៥ ជាថ្ងៃបង្រួបបង្រួមជាតិ តើវាកើតឡើងដោយរបៀបណានៅ ទីក្រុងហាណូយ ជាកន្លែងដែលហាក់ដូចជាឆ្ងាយពីសមរភូមិ ប៉ុន្តែមិនមានអ្វីប្លែកពីគ្រាប់បែក និងគ្រាប់កាំភ្លើងជាង ៣០ ឆ្នាំ?

ជនជាតិហាណូយពីរនាក់ វិចិត្រករ Le Thiet Cuong និងវិចិត្រករប្រជាជន Nguyen Huu Tuan បានរៀបរាប់ពីដំណើររឿងនាសម័យនោះ ដែលជាវ័យកុមារភាពរបស់ពួកគេ ជាមួយនឹងការចងចាំដ៏សាមញ្ញ ទន់ភ្លន់ ដូចជាទំនុកច្រៀងនៃបទចម្រៀងដ៏ល្បីល្បាញ Hanoi - Hue - Saigon (Hoang Van កំណាព្យដោយ Le Nguyen)៖

“នៅលើមាតុភូមិ ពន្លឺរស្មីដូចសូត្រ ឆ្លងកាត់ការភ្ជាប់គ្នារាប់ពាន់ឆ្នាំ តំបន់ពីរដុះជាមួយគ្នាដូចជាមែកឈើដុះចេញពីឫសតែមួយ ដូចបងប្អូនរបស់ម្តាយទន់ភ្លន់វៀតណាម Hue កាន់ដៃ Saigon និង Hanoi…”។

មនុស្ស​ដំបូង​ដែល​ខ្ញុំ​បាន​សួរ​គឺ​ជា​កូន​របស់​អ្នក​និពន្ធ​ទំនុក​ច្រៀង - វិចិត្រករ Le Thiet Cuong ។

*លោកអើយ ថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ តើបរិយាកាសនៅទីក្រុងហាណូយយ៉ាងណាដែរ?

- នៅឆ្នាំនោះខ្ញុំមានអាយុ 13 ឆ្នាំ។ តាំងពីធំឡើងមក ខ្ញុំដូចជាក្មេងៗទាំងអស់នៃទីក្រុងហាណូយចាស់ លើកលែងតែប៉ុន្មានឆ្នាំនៅចន្លោះនោះ ត្រូវជម្លៀសខ្លួនរហូតដល់ការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងប៉ារីសឆ្នាំ 1973 បន្ទាប់មកយើងត្រឡប់ទៅទីក្រុងវិញ។

ពេល​នោះ​ខ្ញុំ​រៀន​នៅ​សាលា Nguyen Du ហើយ​នៅ​វិទ្យាល័យ ខ្ញុំ​រៀន​នៅ​សាលា Ly Thuong Kiet។ ក្នុងអំឡុងពេលជម្លៀស ខ្ញុំបានសិក្សានៅជិត Binh Da, Thanh Oai នៅលើដងទន្លេ Day ។ ទាំងនោះគឺជាថ្ងៃចុងក្រោយនៃសាលាដើម្បីរៀបចំសម្រាប់ថ្ងៃឈប់សម្រាករដូវក្តៅ។

អ្នកនិពន្ធ Le Nguyen និងកូនប្រុសរបស់គាត់ Le Thiet Cuong នៅ Saigon នៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1980

តាមពិត បរិយាកាស​នៃ​ការ​រំដោះ​បាន​រំជើបរំជួល​តាំងពី​ខែ​មីនា​មក។ នៅពេលនោះ គ្រួសារខ្ញុំរស់នៅជាមួយជីតា និងញាតិមិត្តជាច្រើននៅភូមិ 10 Hang Thung ក្បែរផ្ទះតន្ត្រីករ Hoang Van (ឈ្មោះពិត Le Van Ngo យុវជន) នៅអាយុ 14 ឆ្នាំ សុទ្ធតែជាកូនចៅរបស់ Hai Thuong Lan Ong Le Huu Trac។

គ្រួសារនេះមានពូម្នាក់ដែលធ្វើការនៅវិទ្យុកងទ័ព ហើយគាត់គឺជាមនុស្សម្នាក់ដែលតែងតែយកកាសែតមកផ្ទះដើម្បីអាន។ ក្មេងៗមិនដឹងអ្វីទាំងអស់ ប៉ុន្តែដោយឃើញមនុស្សធំកំពុងរង់ចាំពូត្រឡប់មកពីធ្វើការផ្ទះ ដើម្បីមើលថាមានដំណឹងជ័យជំនៈ ធ្វើឱ្យពួកគេចង់ដឹងជាខ្លាំង។

ជាមួយគ្នានោះ ពូម្នាក់ទៀតដែលរស់នៅផ្ទះលេខដូចគ្នា និងធ្វើការនៅនាយកដ្ឋានអគ្គិសនី បានសុំលិខិតអនុញ្ញាតដំឡើងវិទ្យុតូចមួយព្យួរនៅលើជញ្ជាំង ដើម្បីផ្សាយប្រចាំថ្ងៃ ដោយបង់ថ្លៃប៉ុន្មានសេនក្នុងមួយខែ។

ជាញឹកញាប់ខ្ញុំស្តាប់តន្ត្រីបុរាណនៅលើវិទ្យុនេះ។ ជីតា​ខ្ញុំ​ខ្លាច​ក្មេងៗ​បែក​វា ដូច្នេះ​គាត់​ដាក់​វា​ឲ្យ​ខ្ពស់​។ ខ្ញុំត្រូវដាក់កៅអីអង្គុយស្តាប់។

ជាអកុសល កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា វិទ្យុបានរលត់ទៅវិញ ប្រហែលមកពីក្មេងៗបើកវាខ្លាំងពេក ទើបវាស្ងាត់បន្តិចម្ដងៗ មានតែសំឡេងខ្ទេច។

ផ្លូវ​តែ​មួយ​គត់​គឺ​ទៅ​ដើម​ចេក​ទល់​មុខ​ហាង​ការ៉េម Hong Van - Long Van នៅ​បឹង Hoan Kiem។ ដើម​ឈើ​នោះ​មាន​មែក​ធំ​មួយ​លាតសន្ធឹង​តាម​ផ្លូវ ដោយ​មាន​ធុង​បាស​ដែក​ព្យួរ​ពី​វា ដែល​មើល​ទៅ​ដូច​ជា​ចង្កៀង​គោម។

មនុស្សម្នា​ដែល​នៅ​ជុំវិញ​ផ្លូវ​បាន​ចេញ​មក​ទាំង​ហ្វូង​យ៉ាង​ខ្លាំង​ព្រោះ​អ្នក​ធ្វើ​ដំណើរ​ក៏​ឈប់​កង់​នៅ​ខាង​ក្រោម​ដើម្បី​ស្តាប់។

ជីតាខ្ញុំទៅមិនរួច ខ្ញុំក៏រត់ទៅប្រាប់គាត់ពីអ្វីដែលខ្ញុំចងចាំ ដូចពូខ្ញុំយកកាសែតរាយការណ៍ពីការរំដោះ។

ជីតាសប្បាយចិត្តណាស់ ហើយប្រាប់ខ្ញុំឱ្យទៅហង្សម៉ា ដើម្បីទិញក្រដាសដែលមានទង់ជាតិជាច្រើនដែលបោះពុម្ពនៅលើពួកវា កាត់វាចេញ ហើយប្រើកាវបិទវានៅលើចំណុចទាញដែលបំបែកចេញពីចង្កឹះ។

ផ្ទះនេះមានថូសេរ៉ាមិចបុរាណដ៏មានតម្លៃណាស់។ គាត់​បាន​ដាក់​ទង់ជាតិ​ក្នុង​ថូ​ទាំងនោះ ហើយ​ប្រាប់​កូន​របស់គាត់​ឱ្យ​កាន់​មួយ​ដើម្បី​គ្រវី​នៅពេលណា​ដែល​ពួកគេ​ចេញពី​ផ្ទះ​។ នោះ​ធ្វើ​ឲ្យ​ខ្ញុំ​មាន​អារម្មណ៍​រំជួល​ចិត្ត​ពេល​គិត​អំពី​រឿង​នោះ។ មាន​ពេល​មួយ​ដែល​មនុស្ស​ស្រឡាញ់​ជាតិ​ដោយ​ស្មោះ​ដោយ​មិន​បាច់​ព្យាយាម។

* ខ្ញុំគិតថាជីតារបស់អ្នកមានកូនពិសេសមួយចំនួន ដូចជាឪពុករបស់អ្នកគឺកវី Le Nguyen អ្នកនិពន្ធកំណាព្យហាណូយ - ហឺ - សៃហ្គន ដែលត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយតន្ត្រីករ Hoang Van ។

កវី ឡេង្វៀន រូបថតដែលថតនៅទីក្រុងហាណូយឆ្នាំ ១៩៥៥ កំឡុងពេលចាកចេញដំបូងបន្ទាប់ពីយុទ្ធនាការ Dien Bien Phu។ ក្រោយមកគាត់បានត្រលប់ទៅ Dien Bien Phu ដើម្បីប្រមូលឯកសារសម្រាប់សារមន្ទីរយោធា (រូបថតគ្រួសារ)

- ឈ្មោះពិតរបស់ឪពុកខ្ញុំគឺ Le Quoc Toan កើតនៅឆ្នាំ 1931 គាត់បានរត់ចេញពីផ្ទះដើម្បីចូលបម្រើកងទ័ពជាមួយបងប្អូនរបស់គាត់នៅឆ្នាំ 1946 ។ ក្នុងនាមជាទាហាននៃកងពលធំលេខ 312 គាត់មានទំនួលខុសត្រូវក្នុងការសរសេរឱ្យកាសែតរបស់កងពល។

ដោយ​សារ​គាត់​ចេះ​ភាសា​បារាំង គាត់​ត្រូវ​បាន​ឧត្តមសេនីយ Le Trong Tan និង Tran Do ចាត់​ឲ្យ​ទៅ​សម្ភាស​អ្នក​ទោស​សង្គ្រាម​បារាំង​នៅ​សមរភូមិ Dien Bien Phu។ បន្ទាប់ពីជ័យជំនះ គាត់ចង់ចូលនិវត្តន៍។

លោក Tran Do បាននិយាយថា៖ "អ្នកដឹងថានៅក្នុងអង្គភាពរបស់អ្នកមានជនជាតិ Tay និង Nung ច្រើន អ្នកគួរតែបង្រៀនពួកគេ។ អ្នកមានគុណវុឌ្ឍិ និងសរសេរសម្រាប់កាសែត អ្នកគួរតែស្នាក់នៅមួយឆ្នាំទៀត ប្រមូលវត្ថុបុរាណនៃយុទ្ធនាការដើម្បីរក្សាទុកសម្រាប់សារមន្ទីរ ហើយសរសេរកំណត់ចំណាំទុកក្នុងប័ណ្ណសារ"។

បន្ទាប់​មក លោក Tran Do បាន​វិល​មក​កាន់​វិស័យ​វប្បធម៌​វិញ។ ឪពុក​ខ្ញុំ​នៅ​ក្នុង​ជួរ​កងទ័ព​ប្រហែល​មួយ​ឆ្នាំ​មុន​ពេល​ត្រឡប់​មក​ហាណូយ​វិញ​ដើម្បី​សិក្សា​ការ​សរសេរ​រឿង​នៅ​សាលា​ភាពយន្ត។ ការ​ណែនាំ​របស់​មេទ័ព​ទាំង​នោះ​ដែល​ចាប់​អារម្មណ៍​នឹង​វប្បធម៌​បាន​ដើរ​តួនាទី​យ៉ាង​ធំ​ក្នុង​ដំណើរ​របស់​ឪពុក​ខ្ញុំ។

* តើដំណើរកំណាព្យក្លាយជាបទល្បីរបស់ ហ័ង វ៉ាន់ យ៉ាងម៉េចដែរ?

- កំណាព្យ ហាណូយ - ហឺ - សៃហ្គន ត្រូវបានបោះពុម្ពនៅក្នុងកាសែត ថៃ ង្វៀន ក្នុងឆ្នាំ ១៩៦០។ នៅពេលនោះ គាត់មានកំណាព្យជាច្រើនផ្សេងទៀត ដូចជាកំណាព្យផ្ញើទៅ ថៃ ង្វៀន។

ពេល​នោះ គាត់​កំពុង​ទាក់​ទង​នឹង​កញ្ញា Thao អ្នក​បក​ប្រែ​ចិន​នៅ​រោង​ម៉ាស៊ីន​ដែក Thai Nguyen ដែល​ក្រោយ​មក​នឹង​ក្លាយ​ជា​ម្ដាយ​ខ្ញុំ។ បទ​ចម្រៀង​ទាំង​ពីរ​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ជា​តន្ត្រី​ដោយ Hoang Van ក្នុង​ឆ្នាំ 1961 ។

ទាក់ទងនឹងកំណាព្យហាណូយ - ហឺ - សាយហ្គន គាត់បានដាក់ចិត្តខ្ញុំថាវាជាកំណាព្យដែលបង្កើតផែនទីរាងអក្សរ S ក្នុងគោលបំណងបង្ហាញរូបមនុស្សស្រី Hue នៅកណ្តាលកាន់ដៃក្មេងស្រីពីរនាក់មកពី Saigon និង Hanoi ។

ពេលឪពុកខ្ញុំលាចាកលោក ខ្ញុំសុំវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ពីរគឺ ប៊ិចបាញ់ទឹកមួយ និងកំណត់ត្រា 33 rpm ជាមួយបទចម្រៀង "ហាណូយ - ហឺ - សាយហ្គន" ដែលតន្ត្រីករ Hoang Van ផ្តល់ឱ្យក្នុងឆ្នាំ 1976 ។

នៅលើគម្របនៃកំណត់ត្រាមានការឧទ្ទិសថា "សម្រាប់ Le Nguyen ជាទីស្រឡាញ់របស់ខ្ញុំក្នុងឱកាសនៃឆ្នាំនាគការជួបជុំគ្នានៃខាងជើងនិងខាងត្បូង - កំណត់ត្រាដំបូងដែលផលិតទាំងស្រុងនៅវៀតណាម" ។

* អ្នកមានជីតាម្នាក់ដែលគោរពទង់ជាតិ ឪពុកដែលបង្ហាញពីនិមិត្តសញ្ញាបង្រួបបង្រួម តើនោះមានន័យយ៉ាងណាចំពោះអ្នក?

- ខ្ញុំគិតថាប្រជាជនហាណូយបានយកឈ្នះលើការលំបាក ឬឈ្នះដោយសារតែពួកគេចេះរស់នៅ និងលេង សូម្បីតែនៅកណ្តាលគ្រាប់បែក និងគ្រាប់កាំភ្លើងក៏ដោយ។

ក្នុងសម័យសង្រ្គាម លោក Lam Ca Phe នៅតែជិះកង់ទៅផ្ទះរបស់ Van Cao ដើម្បីគូររូបរបស់គាត់ ដែលមានទំហំប្រហែល ១ម៉ែត្រ ខណៈកំពុងផឹកស្រាជាមួយគ្នា។ រឿងមួយដែលធ្វើឱ្យ "Dien Bien Phu នៅលើអាកាស" ក្នុងឆ្នាំ 1972 គឺថាជនជាតិហាណូយនៅតែចេះលេងនិងពេញចិត្តចំពោះភាពស្រស់ស្អាត។

ខ្ញុំស្ងើចសរសើរចំពោះរឿងដែលតន្ត្រីករ Cao Viet Bach បានប្រាប់អំពីវង់ភ្លេងស៊ីមហ្វូនីពីទីក្រុងហាណូយ សម្តែងនៅឯរោងមហោស្រព Saigon នៅថ្ងៃទី 2 ខែកញ្ញា ឆ្នាំ 1975 ដែលរួមចំណែកលុបបំបាត់ការឃោសនាអវិជ្ជមានរបស់រដ្ឋាភិបាលចាស់អំពីភាគខាងជើង។ ពួក​គេ​បាន​ដឹង​ថា​នៅ​ពី​ក្រោយ​នោះ ជីវិត​វប្បធម៌​របស់​ទីក្រុង​ហាណូយ​នៅ​តែ​មាន។

ផ្ទុយទៅនឹងការចងចាំរបស់វិចិត្រករ Le Thiet Cuong នៅទីក្រុងហាណូយនៃបទភ្លេងដែលពិពណ៌នាអំពី "ការចងភ្ជាប់មួយពាន់ឆ្នាំចំពោះតំបន់បី" អ្នកផលិតភាពយន្ត និងវិចិត្រករប្រជាជន Nguyen Huu Tuan មានដំណើរមួយផ្សេងទៀត៖ ពីហាណូយទៅ Saigon នៅថ្ងៃទី 30 ខែមេសា ឆ្នាំ 1975 ។

*លោកម្ចាស់ តើការធ្វើដំណើរទៅកាន់ទីក្រុងសៃហ្គនបានរៀបចំយ៉ាងដូចម្តេច?

- ពេលនោះខ្ញុំជានិស្សិតផ្នែកភាពយន្តនៅសកលវិទ្យាល័យភាពយន្តវៀតណាម។

ជនជាតិ Hanoians មានការងឿងឆ្ងល់អំពីការរំដោះ Saigon ដែលជិតមកដល់ ជាពិសេសបន្ទាប់ពី Hue និង Da Nang ត្រូវបានរំដោះ ហើយឧស្សាហកម្មភាពយន្តបានចាប់ផ្តើមមានអារម្មណ៍ថាត្រូវការការរៀបចំ។

សាលា​ភាពយន្ត​បាន​កៀរគរ​សិស្ស​ដែល​មាន​ "រឹង​" បំផុត​ឱ្យ​ទៅ​ថត​កុន​ជាមួយ​គ្រូ។ ក្រុមរបស់យើងគឺជាក្រុមសំណល់។ មនុស្ស​ជា​ច្រើន​ដែល​ល្អ​ជាង​ខ្ញុំ​មិន​បាន​ទៅ ដូច្នេះ​សម្រាប់​ខ្ញុំ​វា​ជា​សំណាង។

យើង​ត្រូវ​បាន​បញ្ជា​ឱ្យ​ទៅ​រៀបចំ​សម្ភារៈ​យោធា​របស់​យើង​នៅ​ថ្ងៃ​ទី ២៧ និង ២៨ ខែ​មេសា ដែល​មាន​ន័យ​ថា ការ​ទទួល​ជ័យ​ជម្នះ​ទាំង​ស្រុង​គឺ​ជិត​មក​ដល់។

បន្ទាប់​ពី​ធ្វើ​ដំណើរ​ទៅ​ក្រុង Vinh បាន​ពីរ​ថ្ងៃ យើង​ឈប់​ឆ្លង​សាឡាង Ben Thuy។ ពេល​ចុះ​ពី​ឡាន​ក្រុង យើង​សង្កេត​ឃើញ​បរិយាកាស និង​អាកប្បកិរិយា​ចម្លែក​ៗ​របស់​មនុស្ស។ វាគឺពេលថ្ងៃត្រង់ថ្ងៃទី 30 ខែមេសា។ យើងបានឮមនុស្សខ្សឹបប្រាប់គ្នាទៅវិញទៅមកថា "សៃហ្គនត្រូវបានរំដោះ" ។ មុនពេលដែលយើងអាចមានអារម្មណ៍អ្វីមួយ មនុស្សគ្រប់គ្នាបានជំរុញឱ្យឡានក្រុងបន្ត ដូច្នេះហើយយើងត្រូវបានគេបោកបក់តាមដំណើរ។

ខ្ញុំបានទៅដល់ទីក្រុង Saigon ប្រហែលថ្ងៃទី 6 និង 7 ខែឧសភា។ ចំណាប់អារម្មណ៍ដំបូងរបស់ខ្ញុំចំពោះភាគខាងត្បូងគឺថាខ្ញុំនៅលើផ្លូវតូចមួយ ហើយស្រាប់តែមកដល់ផ្លូវធំទូលាយមួយ។

អ្នកបើកបរបាននិយាយថា "នោះជាផ្លូវហាយវេ Saigon - Bien Hoa" ។ ខ្ញុំភ្ញាក់ឡើងដោយចាំថាខ្ញុំបានស្រមៃមើលកន្លែងនេះតាំងពីឆ្នាំ 1960 នៅពេលដែលសារព័ត៌មានភាគខាងជើងបានរាយការណ៍ថាសហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងសាងសង់ផ្លូវហាយវេ Saigon - Bien Hoa ជា "ព្រលានយន្តហោះក្លែងក្លាយ" ។

ខ្ញុំបានក្រឡេកមើលជុំវិញ ហើយឃើញទាហានរបបចាស់កំពុងរត់ក្នុងភាពច្របូកច្របល់ រថក្រោះដេកនៅជុំវិញ ហើយបោះបង់ចោលសម្ភារៈយោធាដែលរាយប៉ាយនៅសងខាងផ្លូវ។ អង្គុយនៅលើយានបញ្ជា កាន់កាមេរ៉ាវីដេអូ ខ្ញុំរំភើបដូចជា "យើងនៅ Saigon ឥឡូវនេះ!"។

អ្នកថតកុន Nguyen Huu Tuan (គម្របឆ្វេង) អ្នកដឹកនាំរឿង Vuong Khanh Luong (ទីពីរពីស្តាំ) និងសិល្បករមកពីភាគខាងជើងបានរួបរួមគ្នាឡើងវិញជាមួយឧស្សាហកម្មភាពយន្តភាគភាគខាងត្បូង - បណ្ណសាររូបថត

* តើ​អ្នក​មាន​ចំណាប់​អារម្មណ៍​យ៉ាង​ណា​ចំពោះ​ប្រជាជន​សាយហ្គន?

- បន្ទាប់ពីឆ្លងកាត់ស្ពាន Saigon យើងបើកឡានយូរហើយឃើញមនុស្សមើលមកយើងយ៉ាងចម្លែក។ យើងមិនអាចយល់ពីអ្វីដែលពួកគេកំពុងនិយាយនោះទេ។ មួយសន្ទុះក្រោយមក ខ្ញុំបានប្រាប់អ្នកបើកបរថា យើងហាក់ដូចជាកំពុងធ្វើដំណើរខុស។

ពេល​នោះ​ក្មេង​ប្រុស​ស្រី​ជា​ច្រើន​នាក់​ដែល​ជិះ​ម៉ូតូ​ឌុប​គ្នា​មក​ជិត​ឡាន​យើង​ហើយ​ស្រែក​ថា "ហេ! ឯង​ទៅ​ណា? យើង​នឹង​ណែនាំ​ឯង!"

យើងបានប្រាប់ពួកគេថា គោលដៅរបស់យើងគឺ សណ្ឋាគារ Caravelle ជាកន្លែងដែលក្រុមភាពយន្ត និងសារព័ត៌មានត្រូវបានប្រមូលផ្តុំ។ ពួកគេបានស្រែកថា "មកតាមខ្ញុំ!" ពួកគេជាមនុស្សដំបូងគេដែលស្វាគមន៍យើង។ ទាំងអស់មានភាពរីករាយ និងគួរសម។

ប្រហែល​ជា​ដោយ​សារ​តែ​រូបភាព​ដំបូង​របស់​ទាហាន​ច្បាស់​ជា​ស្អាត​ណាស់ ទាហាន​ភាគ​ខាង​ជើង​មាន​រូបរាង​ស្លូត​ត្រង់​គួរ​ឱ្យ​ស្រលាញ់ និង​គួរ​ឱ្យ​ស្រលាញ់​ណាស់។

តាមពិតទៅ ទាហានក្មេងៗគួរឲ្យស្រលាញ់ ព្រោះពួកគេខ្មាស់អៀនក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នា ហើយត្រូវបានមេបញ្ជាការរបស់គេប្រាប់ច្រើនពេក។ ប្រហែល​ជា​ពួក​គេ​ខ្មាស់​គេ​ពេល​ឃើញ​ជន​ជាតិ​សាយហ្គន​ស្លៀក​ពាក់​និង​ជិះ​វេស្ប៉ា ហើយ​ពួក​គេ​មាន​អារម្មណ៍​អន់​ជាង។

ខ្ញុំ​មាន​ភាព​ចាស់​ទុំ​ជាង​មុន​បាន​ទៅ​បរទេស មាន​ទំនុក​ចិត្ត​តាំង​ពី​ក្មេង ដូច្នេះ​ខ្ញុំ​មិន​មាន​ភាព​អន់​ជាង​នេះ​ទេ។ ចូល​ដល់​ផ្សារ​ប៊ិ​ន​ថាញ់ មគ្គុទ្ទេសក៍​និយាយ​ខ្លាំង​ៗ​អ្នក​ពី R អាជីវករ​កុំ​លក់​ថ្លៃ​ពេក​!

ទីផ្សារទាំងមូលបានដឹងអំពីវាបន្ទាប់ពីមួយរយៈ។ ទាំងនោះគឺជាថ្ងៃដំបូង។

Vuong Khanh Luong នៅក្នុងភោជនីយដ្ឋាន pho ក្នុងទីក្រុង Saigon ខែឧសភា ឆ្នាំ 1975។ ឯកសារដោយ Nguyen Huu Tuan

* តើក្មេងប្រុសហាណូយធ្លាប់មានការភ្ញាក់ផ្អើលពីវប្បធម៌ពីអាហារចម្លែកដែរឬទេ?

មនុស្សវ័យក្មេងជាធម្មតាគ្រាន់តែញ៉ាំដើម្បីបំពេញក្រពះរបស់ពួកគេ។ ប៉ុន្តែ​ខ្ញុំ​មាន​អនុស្សាវរីយ៍​គួរ​ឱ្យ​អស់​សំណើច​ពេល​ញ៉ាំ​ផូ​នៅ​សៃហ្គន។

លោក វឿង ខាញ់ហ្លួង (ក្រោយមកជានាយកស្ទូឌីយ៉ូភាពយន្តឯកសារនៃស្ទូឌីយ៉ូភាពយន្តឯកសារវិទ្យាសាស្ត្រកណ្តាល) បានរកឃើញថានៅក្នុងផ្លូវនៅជិតផ្ទះរបស់គាត់ "មានភោជនីយដ្ឋានផូធំណាស់" ។

6:30 ព្រឹកបន្ទាប់ពួកយើងបានចេញទៅញ៉ាំអាហារ។ ហ្លួង​មាន​អាយុ​១៩​ឆ្នាំ​នៅ​ពេល​នោះ ស្បែក​ស​ស្អាត ឃើញ​ស្រី​ធ្វើ​មុខ​ឡើង​ក្រហម ដូច្នេះ​អ្នក​លក់​ច្បាស់​ជា​បាន​កត់​សម្គាល់ នាង​នៅ​តែ​ញញឹម។

បន្ទាប់ពីញ៉ាំអាហាររួច ត្រឡប់មកសណ្ឋាគារវិញ លោកគ្រូ អ្នកគ្រូ (សិល្បករប្រជាជន Le Dang Thuc សិល្បករប្រជាជន Tran The Dan) និងមិត្តភក្តិទើបភ្ញាក់។ គ្រូ​បាន​អញ្ជើញ​យើង​ទៅ​ញ៉ាំ​ម្ដង​ទៀត លើក​នេះ​គាត់​បង់​លុយ។

ក្មេង​ប្រុស​ទាំង​ពីរ​ធ្វើ​ពុត​ជា​មិន​ទាន់​ញ៉ាំ​អាហារ​ពេល​ព្រឹក​រួច​ក៏​ដើរ​តាម​ទៅ។ គ្រូសួរថាយើងទៅណាហើយ ហ្លួងវ័យក្មេង និងគ្មានបទពិសោធន៍ក៏ចង្អុលទៅភោជនីយដ្ឋានផូភ្លាមៗ។ លើក​នេះ​គ្រូ​ឲ្យ​បាយ​ពីរ​ចាន​មួយ​ក្រុម ដូច្នេះ​ហ្លួង​និង​ខ្ញុំ​ហូប​បី​ចាន​នៅ​ព្រឹក​នោះ។

* តើអ្នកបានសង្កេតមើលជីវិតសិល្បៈនៅ Saigon សម័យនោះទេ?

យើង​ត្រូវ​បាន​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​ថត​ឈុត​សិស្ស​ដុត​អក្សរសិល្ប៍​អាសអាភាស​នៅ​ទីធ្លា​សាលា​គរុកោសល្យ។ ពេល​សិស្ស​កំពុង​ដុត​វា ខ្ញុំ​បាន​បើក​វា​ហើយ​រអ៊ូ​ថា "សៀវភៅ​នេះ​ល្អ​ណាស់"។

គ្រាន់​តែ​ខ្សឹប​ខ្សៀវ​បែប​នោះ វា​បាន​រីក​រាល​ដាល​ក្នុង​ចំណោម​សិស្ស​ភ្លាម ទាហាន​ម្នាក់​បាន​និយាយ​ថា សៀវភៅ​មិន​អី​ទេ។

ខ្ញុំបានស្គាល់បទចម្រៀងភាគខាងត្បូងរួចហើយ ប៉ុន្តែចំណាប់អារម្មណ៍ដំបូងរបស់ខ្ញុំគឺនៅពេលដែលសិស្សានុសិស្សមានសកម្មភាពជាក្រុម ហើយបានច្រៀងបទចម្រៀង "Noi vong tay lon" របស់ Trinh Cong Son ។

* តើអ្នកបានត្រឡប់មកហាណូយវិញហើយ ក្រឡេកមកមើលទីក្រុងហាណូយវិញ តើអ្នកមានអារម្មណ៍យ៉ាងណា?

ប្រហែល 3-4 ខែក្រោយមក ខ្ញុំបានត្រលប់ទៅហាណូយវិញ។ ខ្ញុំបានទៅក្រៅប្រទេស ហើយមានអារម្មណ៍ថាទីក្រុងហាណូយក្រីក្រពេក។

លើកនេះខ្ញុំលែងមានអារម្មណ៍បែបហ្នឹងទៀតហើយ ព្រោះមានរឿងច្រើនចង់ប្រាប់ កាដូច្រើនណាស់សម្រាប់ចែកជូនអ្នកទាំងអស់គ្នា មិត្តៗ... ពេលខ្លះវាគ្រាន់តែជាសញ្ញាសម្គាល់មិត្តភ័ក្តិ ទឹកអប់សម្រាប់មិត្តស្រី។

នៅពេលនោះ ត្រលប់មកហាណូយវិញ គ្រាន់តែមានអារម្មណ៍ថា ត្រលប់មកផ្ទះវិញ មានអារម្មណ៍ថាមានសុវត្ថិភាព និងមានមោទនភាពចំពោះរឿងពិសេសដែលខ្ញុំបានធ្វើ នោះគឺការថតវីដេអូ ដែលខ្ញុំគិតថាល្អមើល។

* នៅក្នុងគ្រួសាររបស់អ្នកនៅពេលនោះ តើការបង្រួបបង្រួមនៃតំបន់ទាំងពីរបង្កើតអារម្មណ៍ណាមួយទេ?

គ្រួសារខ្ញុំជាម្ចាស់ហាងក្រណាត់ Tam Ky តាំងពីសម័យបារាំងមកម្ល៉េះ។ ម្ដាយ​ខ្ញុំ​មាន​បញ្ជី​អ្នក​ជំពាក់​លុយ​ថ្លៃ​ទំនិញ ហើយ​ធ្វើ​ចំណាក​ស្រុក​ទៅ​ភាគ​ខាង​ត្បូង​ក្នុង​ឆ្នាំ ១៩៥៤។

មុន​ពេល​ចេញ​ដំណើរ ម្ដាយ​របស់​ខ្ញុំ​បាន​ប្រាប់​ខ្ញុំ​ថា​ទៅ​ផ្លូវ Gia Long (ឥឡូវ Ly Tu Trong) ក្នុង​ទីក្រុង Saigon ហើយ​សុំ​មិត្ត​ភក្តិ​ចាស់​មួយ​ចំនួន។ នៅ​ពេល​នោះ មាន​មនុស្ស​ជា​ច្រើន​មក​ពី​ហង្ស​ដាវ​រស់​នៅ​តាម​ផ្លូវ​តែ​មួយ។

យប់មួយខ្ញុំបានអញ្ជើញហ្លួងទៅផ្ទះមួយ ពួកគេប្រហែលជាភ្ញាក់ផ្អើល។ ប៉ុន្តែ​ខ្ញុំ​គេច​មិន​និយាយ​ពី​បំណុល ហើយ​ប្រាប់​ម្តាយ​គាត់​ប្រាប់​គាត់​ឲ្យ​មក​លេង​ខ្ញុំ បើ​គាត់​យល់​ច្រឡំ។

យើងទាំងពីរនាក់មិនដឹងថាត្រូវធ្វើអ្វីក្រៅពីផឹកតែ ញ៉ាំនំ និងនិយាយគ្នា។ ពេល​ទៅ​ផ្ទះ ទោះ​បី​ជា​ខ្ញុំ​គិត​ពី​សម្ដី​ម្ដាយ​ខ្ញុំ​ក៏​ដោយ ខ្ញុំ​មាន​អារម្មណ៍​ខ្មាស​អៀន​មិន​ត្រឡប់​ទៅ​វិញ។ គេក៏មិនមករកខ្ញុំដែរ។

គិតត្រលប់ទៅកិច្ចប្រជុំខាងជើង-ខាងត្បូងក្នុងឆ្នាំនោះ ខ្ញុំគិតពីអារម្មណ៍មុនគ្រាប្រវត្តិសាស្ត្រនោះ ប្រជាជនទីក្រុងហាណូយមិនបានបញ្ចេញសម្លេងខ្លាំងៗទេ គឺបានត្រឹមតែសប្បាយរីករាយប៉ុណ្ណោះ។ នោះគឺជាការពិតនៃសង្គ្រាម។

ប្រជាជនហាណូយមានការខកចិត្តជាច្រើនដង ដូចជានៅឆ្នាំ 1968 នៅពេលដែលពួកគេគិតថាជ័យជំនះជិតមកដល់ បន្ទាប់មក 12 ថ្ងៃ យប់នៃខែធ្នូ ឆ្នាំ 1972 ត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លាញដោយគ្រាប់បែក B-52 នៅតែធ្វើឱ្យពួកគេភ្ញាក់ផ្អើល ដូច្នេះប្រហែលជាព័ត៌មាននៃជ័យជំនះបានធ្វើឱ្យមនុស្សមានអារម្មណ៍ស្រងាកចិត្ត ដោយមិនបញ្ចេញសម្លេងខ្លាំងដូចប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយក្រោយៗមក។

--------------------------------------------------------------------------------

ខ្លឹមសារ៖ ង្វៀន ត្រុងឃ្វី

រចនា៖ VO TAN

Tuoitre.vn

ប្រភព៖ https://tuoitre.vn/ngay-sai-gon-cam-tay-ha-noi-20240427145929171.htm