Tờ báo "xê dịch"
Từ năm 1942 - 1945, báo Cứu Quốc là cơ quan tuyên truyền chủ lực của Việt Minh, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Tổng Bí thư Trường Chinh. Trong điều kiện hoạt động bí mật, tờ báo đóng vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền đường lối cứu nước của Đảng, chương trình hành động của Việt Minh, khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước và cổ vũ nhân dân tham gia các phong trào đấu tranh, góp phần thúc đẩy cao trào cách mạng.
Bài Tinh thần khởi nghĩa Nam kỳ trỗi dậy trên báo Cứu Quốc số 15, ngày 30.11.1944
Sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, báo Cứu Quốc đặt trụ sở tại số 114 phố Hàng Trống, Hà Nội. Khi kháng chiến toàn quốc bùng nổ, báo Cứu Quốc rút khỏi thủ đô, bắt đầu xuất bản ở các nơi trong vùng kháng chiến.
Khi thực dân Pháp đánh ra ngoại thành Hà Nội, tòa soạn báo chuyển về Sài Sơn (Quốc Oai) - cơ sở cũ của báo thời kỳ hoạt động bí mật. Trong giai đoạn đầu kháng chiến chống Pháp, báo Cứu Quốc là tờ duy nhất vẫn ra hằng ngày và truyền đi mệnh lệnh chiến đấu. Từng tờ báo được chuyển về hậu phương đến tận tay dân tản cư vùng Vân Đình.
Tháng 3.1947, khi Pháp đánh lên Hoài Đức, Chương Mỹ, báo Cứu Quốc rút lên Phú Thọ. Cơ quan phải tách làm ba: tòa soạn, nhà in ở Hạ Giáp (Phù Ninh) và trị sự đặt ven thị xã. Không lâu sau báo phải tiếp tục dời lên Sơn Dương rồi Chiêm Hóa (Tuyên Quang). Dù máy in typo quay tay, bột in tự pha, giấy khan hiếm nhưng tin tức vẫn sản xuất đều đều.
Đến cuối tháng 6.1947, báo Cứu Quốc phải tiếp tục chuyển từ Tuyên Quang lên Bắc Kạn. Công việc vận chuyển thiết bị in, giấy, bạt, bì tải liên tục vài tuần liền với hàng trăm con người. Trong hồi ký Báo Cứu Quốc 1942 - 1954 (NXB Tri Thức, 2017), nhà báo Nguyễn Văn Hải kể: "Có lần giữa ban ngày nghe tiếng súng gần quá, mọi người đang làm việc vội thu dọn để chạy... Chạy được một quãng, giấu vội các thứ vào bụi cây ở chân núi, mọi người leo ngược lên dốc. Một lát chúng [giặc Pháp] quay ra. Cơ quan báo Cứu Quốc lại xuống núi trở về".
Từ năm 1948 - 1950, báo liên tục xê dịch theo từng đợt đối phương rút đi, có khi vừa dựng lán đã phải nhổ trại. Dù vậy, báo Cứu Quốc chưa từng lỡ hẹn với bạn đọc, đến năm 1950 báo ổn định tại Roòng Khoa (Định Hóa, Thái Nguyên), sát Tổng bộ Việt Minh - nơi trở thành điểm tựa vững chắc trước khi bước vào tổng phản công.
Một chặng đường vẻ vang
Từ đầu năm 1942 đến Tổng khởi nghĩa thành công, báo Cứu Quốc ra được 30 số, thời gian không đều nhau. Năm 1942 - 1943 là 9 số, năm 1944 là 9 số và năm 1945 là 12 số. Ngày 24.8.1945, báo Cứu Quốc xuất bản công khai ở Hà Nội, trở thành tờ báo ra hằng ngày duy nhất của báo chí cách mạng. Điều này góp phần tuyên truyền thắng lợi của cách mạng cũng như ổn định tình hình chính trị, xã hội.
Báo Cứu Quốc số 36, ngày 5.9.1945
Ảnh: Bảo tàng Lịch sử quốc gia
Báo Cứu Quốc số 36 (ngày 5.9.1945) đăng toàn văn Tuyên ngôn Độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, khẳng định sự ra đời của một quốc gia tự do. Đặc biệt, chỉ trong hơn 1 năm, từ số 36 đến số 434 (13.12.1946), Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi đăng 149 bài viết trên báo Cứu Quốc, có tác dụng chỉ đạo sự nghiệp kháng chiến và kiến quốc trong tình thế phức tạp đương thời.
Trải qua 9 năm kháng chiến chống Pháp, dù phải liên tục di chuyển qua nhiều địa phương như Tuyên Quang, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Bắc Giang… báo Cứu Quốc vẫn là tờ báo duy nhất hằng ngày xuất bản đều đặn liên tiếp. Trong Tuyển tập Xuân Thủy in năm 1999 tại Hà Nội, Tổng Bí thư Trường Chinh ghi nhận: "Chúng ta có báo Cứu Quốc Trung ương, lại có báo Cứu Quốc ở khắp các liên khu kháng chiến. Ðó là tờ báo hằng ngày duy nhất của Ðảng và nhân dân ta trong thời kỳ này. Chỉ riêng việc ra báo đều đặn suốt gần 3.000 ngày trong điều kiện chiến tranh vô cùng ác liệt, gian khổ, thiếu thốn, cũng có thể nói, đó là một kỳ tích của nhân dân ta".
Tháng 9.1955, Mặt trận Liên Việt đổi tên thành Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và báo Cứu Quốc chính thức trở thành cơ quan ngôn luận của tổ chức này. Đầu năm 1977, báo Cứu Quốc hoàn thành sứ mệnh lịch sử sau khi ra số 3855. Tờ báo đã hợp nhất với báo Giải Phóng (của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam), để ra một tờ báo mới và lấy tên là Đại Đoàn Kết.
Lịch sử của báo Cứu Quốc không chỉ ghi dấu một chặng đường báo chí cách mạng đầy thử thách mà còn là minh chứng cho sức mạnh của ngòi bút chiến đấu trong sự nghiệp gìn giữ nền độc lập dân tộc. (còn tiếp)
Nguồn: https://thanhnien.vn/ky-tich-bao-cuu-quoc-185250608232124028.htm
Bình luận (0)