Liên kết chuỗi để ngành hàng lúa gạo phát triển bền vững

Trong bối cảnh giá lúa gạo giảm do tác động từ thị trường nhập khẩu và cạnh tranh gay gắt giữa các quốc gia xuất khẩu gạo, việc liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị được xem là giải pháp căn cơ để phát triển bền vững ngành hàng lúa gạo của Việt Nam. Đây còn là yêu cầu cấp thiết đặt ra cho cả doanh nghiệp (DN), hợp tác xã (HTX) và nông dân để cùng nhau giữ vững vị thế trên thị trường xuất khẩu.

Thích ứng với khó khăn

Đoàn đại biểu Quốc hội TP Cần Thơ vừa có chuyến khảo sát về tình hình kinh doanh lúa gạo tại xã Trung Hưng, TP Cần Thơ. Theo ông Trần Văn Đạt, Chủ tịch UBND xã Trung Hưng, xã hiện có 18 DN kinh doanh lúa gạo. Hiện nay nông dân đang thu hoạch vụ lúa thu đông, nhưng giá lúa liên tục giảm. Cụ thể, bình quân đầu vụ khoảng 6.400 đồng/kg, hiện chỉ còn khoảng 5.000 đồng/kg, do hoạt động thu mua chưa nhiều. Qua tìm hiểu, xã đã ghi nhận kiến nghị của DN, HTX, nông dân về tình hình hàng tồn kho còn nhiều, giá lúa có chiều hướng giảm do một số thị trường nhập khẩu gạo của Việt Nam điều tiết sản lượng và thời gian nhập khẩu gạo.

Chế biến gạo xuất khẩu tại Công ty Cổ phần Tâm Lang, xã Trung Hưng.

Trước tình hình giá lúa đang có chiều hướng giảm do tác động từ các thị trường nhập khẩu gạo chính của Việt Nam, các DN trên địa bàn xã cũng mong muốn tiếp cận nguồn vốn để thu mua lúa của nông dân. Theo bà Nguyễn Thị Lang, Giám đốc Công ty Cổ phần Tâm Lang, công ty đã đầu tư đồng bộ nhà máy chế biến và hệ thống kho chứa để đáp ứng nhu cầu xuất khẩu. Trung bình mỗi ngày, công ty chế biến trên 1.000 tấn lúa, tuy nhiên do hạn chế về nguồn vốn nên công ty không đảm bảo năng lực thu mua tạm trữ. Do đó, Tâm Lang cũng như các DN chế biến xuất khẩu lúa gạo trên địa bàn rất mong các ngân hàng kịp thời có chính sách hỗ trợ về lãi suất cho vay để DN chủ động nguồn vốn thu mua lúa cho nông dân. 

Thống kê của ngành chức năng, trên địa bàn TP Cần Thơ có 34 DN trực tiếp kinh doanh, xuất khẩu gạo, tập trung vào các thị trường truyền thống như Philippines, Indonesia, Nhật Bản, UAE, Trung Quốc, một số nước châu Âu. Theo ông Hứa Trường Sơn, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP Cần Thơ, việc Philippines tạm nhập khẩu gạo từ Việt Nam trong 60 ngày (kể từ ngày 1-9-2025) đã có tác động đến xuất khẩu gạo của Việt Nam nói chung và TP Cần Thơ nói riêng. Sở Công Thương thành phố đã chủ động liên hệ với Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam, Cục Xuất nhập khẩu, Cục Xúc tiến thương mại, Tham tán thương mại Việt Nam tại nước ngoài để nắm thông tin, tình hình kinh doanh xuất khẩu gạo của DN và đề xuất đến Bộ Công Thương có giải pháp hỗ trợ để ổn định ngành sản xuất lúa gạo.

Theo ông Hứa Trường Sơn, Bộ Công Thương đã làm việc với các bộ, ngành liên quan và đề xuất có chính sách hỗ trợ về vốn vay ưu đãi, giảm lãi suất cho vay, để DN có nguồn vốn quay vòng tạm trữ, chờ khi giá gạo thế giới và tình hình thị trường ổn định sẽ xay xát, xuất khẩu. Về lâu dài, ngành Công Thương cũng khuyến khích DN và nông dân tăng giá trị gạo và thương hiệu gạo để tiếp cận các thị trường mới, nhất là các thị trường khó tính. Khó khăn hiện nay là các nước xuất khẩu gạo như Thái Lan, Ấn Độ đều đẩy mạnh xuất khẩu nên cũng tạo áp lực rất lớn đến DN xuất khẩu gạo của Việt Nam. Vậy nên, DN cần chủ động giải pháp lâu dài để thích ứng. Ngành Công Thương sẽ tiếp tục thông tin kịp thời về tình hình thị trường để DN định hướng kinh doanh phù hợp.

Gắn kết theo chuỗi giá trị

Bà Phạm Thị Minh Hiếu, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TP Cần Thơ, chia sẻ: Trước tình hình giá lúa xuống thấp trong khi chi phí vật tư nông nghiệp tăng, nông dân cần quan tâm tiết giảm chi phí thông qua việc áp dụng các tiến bộ kỹ thuật trong canh tác. Trước đây, TP Cần Thơ đã có nền tảng ứng dụng tiến bộ kỹ thuật thông qua việc triển khai dự án VnSAT và đang triển khai Đề án 1 triệu héc-ta lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL. Trong quá trình canh tác, nông dân cần tuân thủ hướng dẫn của ngành Nông nghiệp về các quy trình kỹ thuật để giảm chi phí đầu vào. Về phía DN cần chủ động liên kết xây dựng vùng nguyên liệu, xây dựng mối gắn kết lâu dài thay vì thu mua nguyên liệu từ nhiều nơi sẽ không đảm bảo chất lượng, khi kinh doanh sẽ khó chào hàng được giá tốt. DN và HTX liên kết lâu dài thay vì chỉ làm theo từng mùa vụ.

Theo ông Trần Chí Hùng, Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ, để phát triển ổn định ngành hàng lúa gạo, các HTX cần liên kết, hoạch định kế hoạch sản xuất theo nhu cầu DN. Các địa phương quan tâm huy động DN tham gia canh tác trong vùng nguyên liệu lúa hàng hóa đảm bảo chất lượng. Về phía DN cần chủ động kế hoạch sản xuất kinh doanh, đồng thời nghiên cứu vận dụng các cơ chế chính sách mà Trung ương ban hành để tranh thủ các chính sách tín dụng ưu đãi trong ngắn hạn và dài hạn phục vụ cơ giới hóa sản xuất lúa, đầu tư kho chứa, vùng nguyên liệu… Thắt chặt liên kết sản xuất kinh doanh, đồng hành cùng HTX cung cấp các dịch vụ về nông nghiệp hỗ trợ nông dân về đầu vào và đầu ra để gia tăng hiệu quả, nâng tầm giá trị cho ngành hàng lúa gạo.

Qua chuyến khảo sát về tình hình kinh doanh lúa gạo tại xã Trung Hưng, ông Đào Chí Nghĩa, Phó Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội TP Cần Thơ, cho biết, sau khi nắm tình hình, phản ánh của các DN, HTX, đoàn sẽ tiếp tục làm việc với Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Công Thương, Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh khu vực 14 và các ngân hàng thương mại có tham gia vào chuỗi giá trị ngành hàng lúa gạo trên địa bàn thành phố. Từ đó, trao đổi, phân tích và tổng hợp các kiến nghị để phản ánh đến lãnh đạo thành phố các vấn đề thuộc thẩm quyền, nhằm kịp thời hỗ trợ tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh lúa gạo trên địa bàn. Đối với các vấn đề vượt thẩm quyền sẽ tổng hợp kiến nghị về Trung ương. Riêng các DN kinh doanh lúa gạo cần tiếp tục nỗ lực vượt qua khó khăn, chủ động phối hợp liên kết theo chuỗi giá trị để gia tăng khả năng cạnh tranh và tính ổn định, bền vững.

Bài, ảnh: MINH HUYỀN

Nguồn: https://baocantho.com.vn/lien-ket-chuoi-de-nganh-hang-lua-gao-phat-trien-ben-vung-a190815.html