Lớp học AI đặc biệt cho người già thời 4.0 của thầy "bí thư xóm"

Lớp học AI "đầu bạc"

Đầu giờ chiều tại khu dân cư số 9, phường Dịch Vọng Hậu (Cầu Giấy, Hà Nội), các cụ ông, cụ bà tay cầm điện thoại thông minh, xách túi, đeo kính, rảo bước vào một căn nhà nhỏ nằm sâu trong ngõ. 

Lớp học AI chỉ dành cho người cao tuổi.

Đây không phải lớp yoga hay buổi sinh hoạt hội người cao tuổi, mà là lớp học trí tuệ nhân tạo (AI) và chuyển đổi số dành cho người già.

Không bảng, không phấn, không biển hiệu, lớp học đặc biệt này được tổ chức ngay tại nhà riêng của thầy Đinh Ngọc Sơn, Bí thư Chi bộ khu dân cư số 9, nguyên Phó Trưởng khoa Phát thanh - Truyền hình, Học viện Báo chí và Tuyên truyền. 

Căn phòng chỉ rộng vài chục mét vuông nhưng luôn kín chỗ. Mỗi lớp khoảng 15-20 học viên, chia thành 3 lớp học liên tiếp. Mỗi lớp học 3 buổi, tổ chức vào sáng hoặc tối để phù hợp lịch sinh hoạt. Điều kiện duy nhất: tinh thần học và một chiếc điện thoại thông minh.

"Tiêu chí ở đây là ai cũng phải tích cực: nghĩ tích cực, làm tích cực. Ở đây không có buồn, chỉ có vui thôi. Nói vui là gãi đúng chỗ ngứa", thầy Sơn cười nói.

Thầy Đinh Ngọc Sơn, Bí thư Chi bộ khu dân cư số 9, nguyên Phó Trưởng khoa Phát thanh - Truyền hình, Học viện Báo chí và Tuyên truyền.

Người lớn tuổi nhất lớp đã 80 tuổi, người trẻ nhất cũng ngoài 65 tuổi. Có người từng là giáo sư, thạc sĩ, có người là cán bộ hưu trí, cũng có người lần đầu chạm vào điện thoại thông minh. Họ đến đây với cùng một mong muốn: Hiểu công nghệ và không bị tụt lại trong thời đại số.

Để người già không bị 4.0 bỏ lại phía sau

Thầy Sơn chia sẻ lý do bắt đầu mô hình lớp học đặc biệt cho người cao tuổi: "Tôi là giáo viên dạy truyền thông, có kinh nghiệm về chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo.

Khi sống ở khu dân cư, tôi nhận thấy Đảng và Nhà nước đang thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số, phổ cập AI.

Thầy Sơn mong muốn người cao tuổi không bị bỏ lại phía sau trong cuộc cách mạng số.

Trong xã hội có rất nhiều người già và chính họ mới là đối tượng dễ bị bỏ lại phía sau chứ không phải giới trẻ. Vậy nên tôi nghĩ, tại sao không thử tổ chức một lớp học nhỏ, giúp các bác lớn tuổi tiếp cận công nghệ và AI?".

Từ ý tưởng đó, thầy bắt đầu mở lớp học thí điểm tại nhà. Khi đề xuất mô hình trong cuộc họp cấp ủy, cả 7 thành viên đều đồng thuận và ủng hộ. Đưa xuống chi bộ, các đảng viên lớn tuổi hào hứng đăng ký ngay.

Thầy Sơn trực tiếp thiết kế nội dung, giảng dạy và hỗ trợ kỹ thuật cho từng người. "Tôi dạy theo kiểu cầm tay chỉ việc", thầy nói.

Về phương pháp giảng dạy, thầy chia sẻ: "Tôi không đi vào lý thuyết cao siêu mà chỉ dạy những gì người già cần. Ví dụ dùng định danh điện tử, đặt vé xe buýt hay tra cứu thủ tục hành chính… Những thứ đó vừa thiết thực vừa phù hợp với độ tuổi của các bác".

Phương pháp đơn giản, dễ hiểu, đi thẳng vào thực tế giúp học viên thấy gần gũi, thoải mái. Không có khoảng cách giữa người dạy và người học. Càng không có rào cản tuổi tác.

Thầy Sơn nói thêm: "Người cao tuổi thao tác chậm nhưng họ có thời gian và tinh thần cầu thị. Tôi tin nếu được truyền cảm hứng đúng cách, họ sẽ không bị bỏ lại phía sau trong thời đại số".

Hiểu về công nghệ, những cụ ông, cụ bà đã không còn sợ lĩnh vực lạ lẫm này.

Với thầy, điều quan trọng nhất là thay đổi nhận thức: "Người già thường bị con cháu nói "già rồi, học làm gì", rồi bị dọa rằng dễ bị lừa đảo nên càng e ngại. Thành ra mất luôn động lực học. Vì vậy, việc đầu tiên là phải đào tạo về nhận thức. Phải để các bác hiểu rằng mình vẫn học được, và bây giờ còn có công cụ hỗ trợ là trí tuệ nhân tạo".

Dùng AI để biết "hôm nay ăn gì?", làm thơ, viết nhạc

Điều làm cho lớp học trở nên đặc biệt không chỉ là phương pháp giảng dạy mà còn nằm ở chính trải nghiệm của từng học viên, những người từng e ngại công nghệ, nay lại trở thành người truyền cảm hứng.

Những người từng e ngại công nghệ, nay lại trở thành người truyền cảm hứng.

"Tôi mong sau khóa học, các bác có thể về dạy lại cho hàng xóm trong khu phố. Tôi học theo tư tưởng của Bác Hồ trong phong trào bình dân học vụ - người biết thì chỉ cho người chưa biết.

Công nghệ không khó như mình nghĩ. Khi đã biết cách tải, cài và dùng rồi, các bác sẽ làm được, rồi lại hướng dẫn cho người khác. Tôi chỉ có thể dạy được 15, 20 hay 60 người thôi. Nhưng nếu mỗi người chia sẻ lại cho 3-4 người nữa, thì sẽ có hàng trăm người cùng học. Đó mới là cách lan tỏa thực sự", thầy Sơn bày tỏ tâm huyết.

Hiệu quả từ những lớp học nhỏ này không chỉ dừng lại ở kiến thức công nghệ. Nhiều học viên lớn tuổi đã có thể tự tin dùng smartphone vào việc tra cứu, liên lạc, thậm chí là sáng tạo.

Những học viên chăm chú ghi chép về những kiến thức mới mẻ.

Thầy kể lại: "Tôi nhớ cô Thoa, nguyên trưởng khoa Báo chí, là tiến sĩ, nghỉ hưu đã lâu. Sau buổi học thứ hai, cô gọi điện cho tôi, rất hào hứng: "Sơn ơi, chị thích quá! Tối qua chị hỏi AI về chế độ ăn uống, nó kê cho chị thực đơn khoa học cả tuần!". Đó là ví dụ cho thấy AI hoàn toàn gần gũi, hữu ích, không có gì khó tiếp cận".

GS.TS Dương Xuân Ngọc, 75 tuổi, nguyên Phó Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền là một trong những học sinh của lớp.

"Tôi không xa lạ gì công nghệ nhưng AI thì khác. Nó mới và rất hấp dẫn. Lớp học này giúp tôi cập nhật nhanh, nhất là ứng dụng công nghệ vào việc giảng dạy, tra cứu, thanh toán", GS Ngọc chia sẻ.

GS.TS Dương Xuân Ngọc, 75 tuổi, nguyên Phó Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền.

Với GS Ngọc, lớp học còn có ý nghĩa kết nối thế hệ: "Trước đây mình ngại làm phiền con cháu. Giờ học xong rồi, có khi lại giúp ngược lại cho chúng nó. Quan trọng nhất là tinh thần: mình vẫn học, vẫn sống chủ động".

Bà Trần Thu Hiền, Chi hội trưởng Chi hội phụ nữ Khu dân cư số 9, 71 tuổi, cũng có trải nghiệm tương tự. 

"Trước đây có nhiều điều tôi muốn hỏi con, nhưng ngại vì con nói nhanh, mình không kịp hiểu. Vào lớp học, tôi thấy thoải mái hơn nhiều. Được hỏi, được thử, được sai. Tôi mong các con, các cháu hiểu rằng học không có tuổi và người lớn cũng cần được hỗ trợ để rút ngắn khoảng cách thế hệ", bà chia sẻ.

Bà Trần Thu Hiền, Chi hội trưởng Chi hội phụ nữ Khu dân cư số 9.

Trong quá trình học, không ít học viên gặp khó khăn do thiết bị cũ, không tương thích với một số ứng dụng. Dù vậy, ai cũng đi học đầy đủ, đúng giờ, ghi chép cẩn thận, kiên trì từng bước.

Thầy Sơn kể: "Mỗi buổi học, chúng tôi đều chụp lại khoảnh khắc của lớp. Sau đó, dùng chính AI để làm thơ, ghép nhạc, tạo thành những clip kỷ niệm. Như dịp 8/3 vừa rồi, lớp còn tự làm một bài hát ca ngợi phụ nữ tổ dân phố. Tất cả nhờ vào AI. Các bác vừa học, vừa sáng tạo".

Chỉ sau ba buổi học, nhiều học viên đã có thể sử dụng TikTok, tra đường, đặt xe, làm thơ, thậm chí tạo nhạc bằng AI.

Bà Hiền cười: "Ứng dụng nào chưa quen thì tôi cứ cài về, luyện dần. Học xong, tôi thấy mình không còn bị tụt lại nữa".

AI được các cụ dùng để tạo nhạc, làm thơ.

Thầy Sơn hiện có hơn 150 ứng dụng trên điện thoại nhưng với học viên, thầy chỉ chọn ra vài ứng dụng thật sự cần thiết, gắn liền với nhu cầu hằng ngày.

"AI là công cụ rất mạnh nhưng nó vẫn thiếu cảm xúc. Phần còn lại là việc của con người. Mình phải đưa cảm xúc vào để hoàn thiện điều mà máy chưa làm được", thầy nói.

Một phần không thể thiếu trong chương trình giảng dạy là kỹ năng phòng chống lừa đảo trên mạng. Đây cũng là nội dung được học viên lớn tuổi quan tâm và đánh giá cao.

Nói về việc sử dụng mạng xã hội, thầy Sơn chỉ có hai nguyên tắc: "Một là không sợ ai, hai là không tham. Giữ được hai điều đó thì chẳng ai lừa được mình cả".

Bà Hiền gật gù: "Sau khóa học, tôi thấy mình thận trọng và tự tin hơn khi dùng mạng xã hội. Vì mình đã biết cách nhận diện chiêu trò, biết cách phòng tránh nên yên tâm hẳn".

Khi giá trị không đong đếm bằng tiền

Người học không phải đóng bất kỳ khoản phí nào nhưng lớp học vẫn diễn ra đều đặn. Với thầy Sơn, đó chính là minh chứng rõ nhất cho sức mạnh của tinh thần cộng đồng, điều không thể đo đếm bằng tiền bạc.

"Nếu đi làm một dự án cộng đồng mà lấy tiền làm nền tảng thì lớp học như thế này ít nhất phải tốn chục triệu đồng mới tổ chức được. Nhưng nếu cứ tính bằng tiền thì không làm được gì cả.

Ngược lại, chúng tôi chứng minh rằng, không cần một đồng nào, chúng tôi vẫn có thể làm được. Đây là lớp học hoàn toàn miễn phí dành cho người cao tuổi, không thu bất kỳ khoản phí nào. Và đó mới là điều đáng nói. Có tiền thì ai cũng làm được, đâu cần đến chúng tôi", thầy Sơn chia sẻ.

Không khí lớp học luôn gần gũi, vui vẻ. Sau mỗi buổi học, nhiều người nán lại trò chuyện, chia sẻ thêm kinh nghiệm, thậm chí tự lập nhóm học nhỏ. Có cụ mang theo hoa quả, có cụ cẩn thận ghi lại nội dung buổi học để gửi cho bạn bè chưa kịp tham gia.

Từ khu dân cư nhỏ, tinh thần học tập bắt đầu lan tỏa. Nhiều chi bộ, chi hội phụ nữ và các phường lân cận đã tìm đến xin mở lớp tương tự. Hội Phụ nữ phường Dịch Vọng Hậu cũng mời thầy Sơn giảng một lớp tập huấn riêng cho hội viên. Nhiều cán bộ cơ sở coi đây là một mô hình đáng để nhân rộng.

Người học không phải đóng bất kỳ khoản phí nào nhưng lớp học vẫn diễn ra đều đặn.

Từ thành công bước đầu, thầy Sơn cùng học viên tiếp tục triển khai một cuộc thi ảnh - video trong khu dân cư, với chủ đề ghi lại những khoảnh khắc đời thường, phản ánh sự thay đổi trong khu phố dưới góc nhìn công nghệ.

"Có bác lập được kênh TikTok, có người gửi ảnh từ thời phố còn ngập lụt đến nay đã sạch đẹp. Có nhóm phụ nữ đi tắm suối nước nóng về cũng nộp clip dự thi. Chúng tôi không tìm tính chuyên nghiệp. Chúng tôi tìm cảm xúc thật từ người thật", thầy Sơn chia sẻ.

Cuộc thi dự kiến tổng kết vào cuối tháng 4, với ban giám khảo là các nhiếp ảnh gia để đảm bảo sự công bằng. Đây không chỉ là một hoạt động phụ sau lớp học mà còn là bước tiến mới, đưa người cao tuổi hòa nhập môi trường số.

Từ một căn nhà nhỏ trong khu dân cư, một lớp học không bảng, không phấn đã trở thành nơi tiếp lửa, nơi khơi dậy tinh thần học hỏi và kết nối các thế hệ. Ở đó, những người tưởng như đã đi qua thời tuổi trẻ lại đang bắt đầu một hành trình mới: hành trình sống tích cực, sống chủ động trong thời đại số.

Thầy Sơn tin rằng: "Già không học là già thật sự còn nếu học bằng niềm vui, bằng cảm hứng thì không ai là quá già để bắt đầu".

Nguồn: https://dantri.com.vn/cong-nghe/lop-hoc-ai-dac-biet-cho-nguoi-gia-thoi-40-cua-thay-bi-thu-xom-20250327215559420.htm