Mặt trận báo chí và đấu tranh dư luận thời kháng chiến

Buổi họp báo tại Trại Davis, ngày 23/4/1974. (Ảnh TGCC)

Họ là những chiến sĩ từng kinh qua cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, từ các đô thị sục sôi dưới làn sóng đàn áp khốc liệt của kẻ thù đến các trận đánh ác liệt nơi chiến trường, giữa mùi khét lẹt của khói lửa và thuốc súng. Nhiều người trong số họ từng là dũng sĩ diệt Mỹ, bắn rơi máy bay, tiêu diệt xe cơ giới địch...

Tiếng nói lương tri

Sau Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, Mỹ buộc phải tìm cách “rút lui trong danh dự” và tiến tới đàm phán với ta – một bước lùi chiến lược rõ rệt. Tháng 5/1968, Hội nghị Paris về Việt Nam chính thức bắt đầu với hai bên: Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Mỹ.

Paris trở thành mặt trận đấu tranh báo chí – tư tưởng quan trọng. Với vị thế là trung tâm truyền thông quốc tế, mọi diễn biến tại hội nghị nhanh chóng lan tỏa ra toàn cầu. Đây cũng là địa bàn thuận lợi cho ta nhờ vào quan hệ lịch sử và sự ủng hộ mạnh mẽ từ các lực lượng tiến bộ, đặc biệt là Đảng Cộng sản Pháp và hội Việt kiều yêu nước.

Hai tiếng “Việt Nam” vang lên kiêu hãnh giữa lòng châu Âu, trở thành “tiếng nói của lương tri và trái tim thời đại”. Tại đây, công tác tuyên truyền, vận động dư luận đã góp phần thức tỉnh hàng triệu người yêu chuộng hòa bình, khơi dậy làn sóng phản đối chiến tranh, lên án Mỹ xâm lược và đòi chấm dứt can thiệp vào Việt Nam. Trên mặt trận này, hoạt động báo chí và đấu tranh dư luận của ta đã phát huy hiệu quả to lớn.

Những chiến sĩ chiến đấu ngoan cường, sáng tạo, mưu trí trên mặt trận này phải nhắc đến là các đồng chí: Lê Đức Thọ, Xuân Thủy, Nguyễn Thị Bình, Nguyễn Văn Hiếu, Võ Đông Giang, Nguyễn Thành Lê, Nguyễn Minh Vỹ, Đinh Bá Thi, Lý Văn Sáu... Đây là những người lính kiên trung trực tiếp chiến đấu trên trận tuyến này, bởi đối phương luôn có mưu mô xảo quyệt, tấn công chúng ta bằng nhiều loại phương tiện truyền thông hiện đại, rộng khắp... Không ít nhà báo nước ngoài ban đầu thiếu thiện chí với sự nghiệp cách mạng, có những cuộc phỏng vấn mang định kiến, thậm chí phản ứng gay gắt. Tuy vậy, điều đó không làm phía ta nao núng hay chùn bước.

Mặt trận đặc biệt

Ngày 25/1/1969, Hội nghị Paris mở rộng thành bốn bên: Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam (sau là Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam - CPCMLTCHMNVN), Mỹ và Việt Nam Cộng hòa.

Tại một buổi họp báo, một phóng viên Mỹ giơ bản đồ miền Nam, khiêu khích người phát ngôn Lý Văn Sáu: “Các ông nói đã giải phóng hai phần ba lãnh thổ, vậy chỉ cho tôi xem những vùng ấy nằm ở đâu?”. Đồng chí Lý Văn Sáu bình tĩnh đáp: “Muốn biết vùng giải phóng ở đâu, xin hãy đọc bản tin của Bộ chỉ huy Mỹ hôm nay. Nơi nào máy bay Mỹ ném bom, nơi đó chính là vùng giải phóng của chúng tôi!”. Câu trả lời ngắn gọn, sắc sảo khiến cả phòng họp báo vỡ òa trong tiếng vỗ tay đồng tình.

Diễn đàn Paris trở thành mặt trận báo chí – tư tưởng đặc biệt, hỗ trợ đắc lực cho đàm phán. Tại đây, ta công khai vạch trần thủ đoạn tuyên truyền xuyên tạc của Mỹ - ngụy, khẳng định lập trường chính nghĩa của cách mạng Việt Nam, đồng thời tranh thủ sự ủng hộ rộng rãi từ nhân dân thế giới, kể cả nhân dân tiến bộ Mỹ.

Bằng hoạt động thông tin hiệu quả, ta góp phần giúp công chúng quốc tế thấy rõ bản chất phi nghĩa của cuộc chiến tranh xâm lược mà đế quốc Mỹ phát động. Trên nền đấu tranh quân sự, ngoại giao và dư luận ấy, ngày 27/1/1973, Hiệp định Paris chính thức được ký kết, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc.

Sau khi Hiệp định Paris được ký kết, “mặt trận báo chí và đấu tranh dư luận” chuyển về trụ sở của hai đoàn ta tại Trại Davis, trong sân bay Tân Sơn Nhất - Sài Gòn. Đây là nơi phía Mỹ - ngụy cho rằng có thể kiểm soát chặt chẽ và hạn chế tối đa các hoạt động của ta trong Ban liên hợp Quân sự bốn bên và hai bên Trung ương.

Tuy vậy, Trại Davis nhanh chóng trở thành diễn đàn thông tin sôi động. Tại đây, ta tổ chức nhiều buổi họp báo quy mô lớn, thu hút hàng trăm phóng viên từ 77 hãng thông tấn, truyền hình, báo chí quốc tế như NHK, BBC, AFP, New York Times… cùng các nhà báo Việt Nam làm việc cho các cơ quan truyền thông nước ngoài và báo chí Sài Gòn. Bên cạnh đó còn có không ít mật vụ, tình báo trà trộn theo dõi, giám sát những người có cảm tình với ta.

Trên thực tế, phía Mỹ và chính quyền Sài Gòn liên tục vi phạm Hiệp định. Ngay từ khi có hiệu lực (8h sáng 28/1/1973), họ đã phá hoại lệnh ngừng bắn, điều quân chiếm cảng Cửa Việt, ném bom sân bay Thiện Ngôn - nơi hẹn đón Đoàn B, phục kích Đoàn CPCMLTCHMNVN tại Bảo Lộc (Lâm Đồng), gây nhiều thương vong.

Do đối phương cản trở, nhiều khu vực triển khai Ban liên hợp không thể hoạt động, hoặc chỉ có bộ phận nhỏ của Đoàn B tham gia cùng Đoàn A. Sau 60 ngày, các đoàn phải rút về trụ sở Trung ương trong Trại Davis, từ đó chỉ còn Ban liên hợp Quân sự hai bên Trung ương. Dù trong điều kiện đầy rủi ro, hoạt động báo chí và thông tin đối ngoại vẫn duy trì hiệu quả, góp phần vạch trần hành vi phá hoại Hiệp định và giữ vững lập trường chính nghĩa của ta trước dư luận quốc tế.

Tại đây, có thể xác định mỗi lần tổ chức họp báo là một trận đánh thật sự cam go, vì ở giữa sào huyệt quân thù chúng ta chỉ có vài trăm người với vũ khí cá nhân, xung quanh là hàng rào thép gai, hào sâu, hàng chục vọng gác cùng các họng súng trọng liên chĩa vào nơi ta ở, sinh hoạt... Địch còn có kế hoạch hủy diệt chúng ta khi cần thiết!

Tác giả (bìa phải) dự buổi gặp mặt kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước do Ban liên lạc Cựu chiến binh Ban Liên hợp quân sự Trại Davis tổ chức, ngày 20/4. (Ảnh TGCC)

Đỉnh cao trong đấu tranh

Phiên họp báo đầu tiên tại Trại Davis là một sự kiện đáng nhớ, do đồng chí Trần Văn Trà, Trưởng đoàn đại biểu quân sự CPCMLTCHMNVN chủ trì. Ông trả lời thẳng thắn mọi câu hỏi của phóng viên quốc tế, thể hiện bản lĩnh và sự hiểu biết sâu sắc của người chỉ huy cách mạng. Trước câu hỏi về việc thực thi Hiệp định Paris, ông khẳng định: “Từ sau khi Hiệp định có hiệu lực lúc 8h sáng ngày 28/1/1973 đến nay, trên toàn miền Nam chưa có lúc nào ngừng tiếng súng. Phía Mỹ và chính quyền Sài Gòn liên tục vi phạm, ném bom, lấn chiếm, phá hoại việc thi hành Hiệp định”.

Trong suốt thời gian hoạt động tại Trại Davis, báo chí cách mạng không chỉ đấu tranh bằng lý lẽ, lập luận mà còn thông qua các hình thức văn hóa, văn nghệ. Những buổi biểu diễn ngay giữa lòng địch do các đội văn nghệ xung kích thực hiện vừa là “liều thuốc tinh thần” cho cán bộ, chiến sĩ, vừa là đòn đánh mạnh vào tâm lý đối phương. Những bài ca cách mạng vang lên như lời tuyên ngôn đầy khí phách, khiến đối phương hoang mang, lo sợ.

Một buổi họp báo khác, sau phần trao đổi nghiệp vụ, đồng chí Võ Đông Giang, Phó trưởng Đoàn B, mời các nhà báo thưởng thức chương trình văn nghệ do chính cán bộ, nghệ sĩ cách mạng biểu diễn. Sự kết hợp giữa tuyên truyền chính trị và biểu diễn nghệ thuật đã để lại ấn tượng sâu sắc với báo giới quốc tế, giúp họ cảm nhận một cách trực quan tinh thần chiến đấu, khát vọng hòa bình và sức mạnh văn hóa của cách mạng Việt Nam.

Đặc biệt, phiên họp báo cuối cùng vào ngày 26/4/1975 là đỉnh cao của mặt trận đấu tranh tư tưởng tại Trại Davis. Đại tá Võ Đông Giang thay mặt đoàn tuyên bố chín điều kiện đối với Mỹ và bảy điều kiện với chính quyền Sài Gòn - thực chất là một tối hậu thư, thể hiện lập trường kiên quyết và thế chủ động áp đảo của cách mạng. Không khí hội trường căng thẳng, từng câu chữ được phóng viên ghi lại cẩn trọng. Đúng 17h cùng ngày, Bộ chỉ huy chiến dịch Hồ Chí Minh ra lệnh nổ súng, mở màn chiến dịch lịch sử - Chiến dịch Hồ Chí Minh.

* * *

“Mặt trận báo chí và đấu tranh dư luận” của Đoàn đại biểu quân sự CPCMLTCHMNVN đã góp phần vào chiến thắng cuối cùng ngày 30/4/1975.

Cùng các hoạt động khác, hai đoàn đại biểu quân sự cách mạng ta trong Ban liên hợp quân sự bốn bên và hai bên Trung ương đã hoàn thành đặc biệt xuất sắc nhiệm vụ trong thi hành Hiệp định Paris và góp phần làm nên chiến thắng lịch sử giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, xứng đáng với tên gọi: “Mũi tiến công thứ sáu của chiến dịch Hồ Chí Minh”, như Trung tướng Trần Văn Trà, khi đó là Phó Tư lệnh Chiến dịch công bố ngày 2/5/1975.

(*) Thường trực Ban liên lạc Cựu chiến binh Ban liên hợp quân sự Trại Davis

Nguồn: https://baoquocte.vn/mat-tran-bao-chi-va-dau-tranh-du-luan-thoi-khang-chien-318375.html