Nghệ nhân nhân dân Nguyễn Văn Tĩnh nâng tầm mây tre Việt

Hơn 50 năm gắn bó với nghề, ông đã đi qua bao thăng trầm, giữ ngọn lửa say mê như ngày đầu tiên chạm tay vào những sợi mây tuổi thơ.

Nghệ nhân nhân dân Nguyễn Văn Tĩnh bên các sản phẩm mây, tre đan. Ảnh: Nguyễn Mai

Nửa thế kỷ đan tết sợi mây…

Sinh ra trong gia đình có truyền thống làm nghề mây tre đan, nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh có cha là nghệ nhân Nguyễn Văn Khiếu, người đầu tiên ở Việt Nam đan chân dung Bác Hồ bằng mây, tre, cũng là người tiên phong ở làng nghề Phú Vinh đưa những họa tiết trang trí vào mây, tre.

Từ nhỏ, ông Tĩnh đã hiểu rằng, với người thợ Phú Nghĩa, từng sợi mây không chỉ là nguyên liệu, mà còn là mạch sống, là niềm tự hào của quê hương. “Mây tre là chất liệu của làng, nhưng cũng là chất liệu của tâm hồn. Nếu người làm nghề không có tình yêu và sự kiên nhẫn, sẽ chẳng bao giờ tạo nên được một tác phẩm sống động", ông từng chia sẻ như vậy.

Từ đôi tay khéo léo, nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh đã làm nên biết bao sản phẩm tinh xảo. Từng chiếc bình hoa, chiếc đèn treo, giỏ trang trí hay bộ bàn ghế mây đan của ông, không chỉ là sản phẩm thủ công, mà còn là tác phẩm nghệ thuật - nơi hội tụ của kỹ thuật, thẩm mỹ và tâm hồn người thợ Việt.

Năm 2006, sản phẩm “Đèn treo” của nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh đạt giải Nhất giải thưởng sáng tạo kiểu dáng sản phẩm “Golden-V” do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam trao tặng. Hai năm sau, chiếc “Bình hoa đan mây” của ông tiếp tục giành giải Nhất cuộc thi sản phẩm thủ công Việt Nam do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tổ chức. Những giải thưởng ấy không chỉ ghi nhận tài năng, mà còn khẳng định vị thế của nghề mây, tre Việt Nam trên bản đồ thủ công mỹ nghệ khu vực.

Không dừng lại ở việc kế thừa kỹ thuật truyền thống, nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh luôn tìm tòi, sáng tạo. Ông là một trong những người tiên phong kết hợp mây, tre với các chất liệu sắt, gốm, sơn mài, tạo nên phong cách mới mẻ, hiện đại mà vẫn giữ hồn dân tộc. Từ những thử nghiệm táo bạo ấy, hàng loạt mẫu thiết kế mới ra đời, được thị trường trong và ngoài nước đón nhận nồng nhiệt.

“Muốn nghề phát triển, người thợ không thể chỉ dựa vào cái cũ, phải sáng tạo, phải bắt nhịp với thị hiếu mới, nhưng không được đánh mất hồn truyền thống”, ông nói đầy tự hào. Chính tinh thần ấy đã giúp sản phẩm mây, tre Phú Nghĩa bước ra thế giới, hiện diện trong các sự kiện văn hóa, triển lãm tại Pháp, Thái Lan, Trung Quốc, Ấn Độ, Philippines và nhiều nước khác.

Vào các sự kiện quan trọng của Thủ đô và đất nước, như: Festival làng nghề Hà Nội hay dịp kỷ niệm 70 năm Ngày giải phóng Thủ đô, những tác phẩm của nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh luôn được lựa chọn trưng bày như biểu tượng của tinh hoa làng nghề Thủ đô. Mỗi khi ông xuất hiện tại các buổi trình diễn nghề hay hội chợ quốc tế, khán giả đều dõi theo từng động tác khéo léo, ngạc nhiên khi từ đôi tay ấy, những hình khối mềm mại cứ dần hiện ra như có phép màu. “Cái nghề này vất vả nhưng vui lắm. Mỗi lần hoàn thành một sản phẩm, tôi thấy như mình vừa kể thêm một câu chuyện về quê hương”, ông nói, mắt ánh lên niềm tự hào.

Gìn giữ lửa nghề và trao truyền cho thế hệ trẻ

Người ta nói, nghề thủ công truyền thống chỉ tồn tại được khi có người giữ lửa. Với nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh, ngọn lửa đó chưa bao giờ tắt. Không chỉ miệt mài sáng tạo, ông còn dành trọn tâm huyết cho việc truyền nghề và đào tạo lớp thợ trẻ - những người sẽ tiếp bước cha ông giữ lấy hồn mây tre. Suốt nhiều năm qua, nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh không ngại đường xa, mang kỹ năng và niềm đam mê đi khắp nơi - từ các lớp dạy nghề ở Phú Nghĩa cho đến những địa phương khác của Thủ đô và các tỉnh miền Bắc. Học trò của ông giờ đã có mặt ở khắp nơi, có người trở thành chủ cơ sở sản xuất, có người mở doanh nghiệp xuất khẩu, góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho hàng trăm lao động. Hai người con trai của ông Tĩnh là Nguyễn Văn Bình và Nguyễn Phương Quang đều được phong tặng danh hiệu nghệ nhân. Trong đó, người con trai thứ hai được Chủ tịch nước tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú năm 2016, khi anh mới 28 tuổi.

Không chỉ là người thầy, ông Tĩnh còn là người gắn kết, là cầu nối giữa làng nghề truyền thống với thế giới hiện đại. Trong vai trò thành viên Hội mây tre Phú Nghĩa và Hiệp hội thủ công mỹ nghệ và làng nghề Hà Nội, ông tích cực tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối sản phẩm OCOP, quảng bá làng nghề gắn với du lịch trải nghiệm. Mỗi lần được hỏi vì sao ở tuổi ngoài 60 vẫn không ngơi nghỉ, ông chỉ cười hiền: “Còn sức, còn phải làm. Làm không chỉ vì mình, mà vì nghề, vì làng”.

Với chính quyền và người dân Phú Nghĩa, ông Tĩnh không chỉ là nghệ nhân giỏi nghề, mà còn là tấm gương sống đẹp, luôn tích cực trong các phong trào thi đua, công tác xã hội, từ thiện, đóng góp cho cộng đồng. Ông từng được Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội tặng Bằng khen năm 2015, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tặng Bằng khen năm 2022, UBND huyện Chương Mỹ biểu dương là người cao tuổi tiêu biểu làm kinh tế giỏi giai đoạn 2018-2023. Đặc biệt, năm 2025, ông được Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội tặng Bằng khen về thành tích xuất sắc trong công tác hội, hiệp hội do Sở Công Thương quản lý.

Nhân dịp kỷ niệm 71 năm Ngày giải phóng Thủ đô 10-10, ông tiếp tục được thành phố trao danh hiệu “Công nhân ưu tú Thủ đô” - phần thưởng cao quý ghi nhận chặng đường cống hiến không mệt mỏi.

Chủ tịch Hội thủ công mỹ nghệ và làng nghề Hà Nội Hà Thị Vinh chia sẻ, giữa nhịp sống hiện đại, khi nhiều nghề truyền thống đang dần phai dấu, những người như nghệ nhân Tĩnh chính là “hồn cốt” của làng nghề Việt. Nhờ có họ, nghề mây tre Phú Nghĩa không chỉ tồn tại, mà còn khẳng định được thương hiệu trên thị trường trong và ngoài nước. Sự phát triển ấy không chỉ mang lại giá trị kinh tế, mà còn gìn giữ một phần bản sắc văn hóa Việt Nam.

Nói về hành trình gìn giữ và phát triển nghề truyền thống của mình, nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh chỉ cười hiền: “Tôi chẳng làm gì to tát đâu, chỉ cố gắng làm tốt công việc của người thợ, giữ lấy nghề ông cha truyền lại và dạy lại cho lớp trẻ để mai này làng mình vẫn còn tiếng đan mây, tiếng cười lao động". Câu nói ấy giản dị nhưng chứa cả một triết lý sống - triết lý của người nghệ nhân suốt đời gắn bó với nghề, với quê, với người. Giữa dòng chảy hối hả của thời đại, giữa chuyển mình của làng nghề truyền thống, Nghệ nhân nhân dân Nguyễn Văn Tĩnh như cây tre làng - vững chãi, bền bỉ, dẻo dai, kiêu hãnh. Từ đôi bàn tay ấy, bao thế hệ học trò trưởng thành, bao sản phẩm mây, tre Việt Nam được nâng tầm.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/nghe-nhan-nhan-dan-nguyen-van-tinh-nang-tam-may-tre-viet-718687.html