Người Dao Tân Thành đổi thay nhờ cây quế

Những đồi quế bạt ngàn trải dài khắp các triền đồi ở Tân Thành. Có đồi quế đã đến tuổi khai thác, có đồi đang được bà con tỉa bán, lại có những khoảnh rừng vừa mới ươm trồng, non tơ mà đầy sức sống. Quế đã trở thành sinh kế bền vững, là niềm tự hào của người Dao ở tổ Tân Thành, phường Bắc Kạn trong nhiều năm qua.

Người dân tổ Tân Thành, phường Bắc Kạn kiểm tra đồi quế.

Năm 1972, sau khi rời Khuổi Màng xuống vùng đất mới, người Dao lập nên bản Tân Thành. Thuở đầu, sinh kế còn bấp bênh, ruộng nương chủ yếu dựa vào cây ngắn ngày nên cái nghèo vẫn quẩn quanh. Mãi đến khi giống quế được đưa về từ Yên Bái, hướng phát triển kinh tế mới dần hình thành.

Cây quế hợp với thổ nhưỡng, khí hậu nên lớn nhanh, ít sâu bệnh. Sau 4-5 năm đã có thể tỉa bán, khoảng 10 năm cho thu hoạch toàn bộ, mang lại nguồn thu nhập cao hơn hẳn so với các loại cây trồng bản địa. Từ đó, người dân Tân Thành chủ động phủ xanh đất trống đồi trọc, mở rộng diện tích trồng quế. Đến nay, toàn thôn đã có trên 300ha quế, trở thành cây trồng chủ lực, mở ra hướng thoát nghèo bền vững cho bà con.

“Nhờ cây quế, đời sống bà con thay đổi hẳn. Trước kia quanh năm chỉ biết đến ngô, sắn, bữa đói bữa no. Giờ đây, mỗi vụ tỉa bán hay khai thác quế, người dân có khoản thu nhập thường xuyên, nuôi con ăn học, xây mới nhà cửa” - ông Phượng Hoàng Minh, người dân tổ Tân Thành chia sẻ.

Còn anh Bàn Quý Hà, một người dân trong tổ cho biết: Gia đình tôi trồng hơn 2ha quế, cây lớn nhanh, không sâu bệnh. Cây được từ 4 năm tuổi là tỉa cành đem bán, gia đình tôi có thu nhập thường xuyên để trang trải cuộc sống.

Nhiều năm qua, chính quyền địa phương đặc biệt quan tâm đến phát triển kinh tế rừng cho người dân Tân Thành. Thông qua các chương trình, dự án hỗ trợ, nhiều lớp tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật đã được tổ chức, giúp bà con hiểu rõ hơn quy trình trồng, chăm sóc, thu hoạch và bảo quản sản phẩm từ quế. Nhờ vậy, kể cả những hộ nghèo, cận nghèo hay gặp khó khăn cũng có cơ hội tiếp cận nguồn giống, vốn vay ưu đãi, từ đó mạnh dạn đầu tư mở rộng diện tích trồng rừng.

Đến nay, toàn thôn có 89 hộ dân thì 100% hộ đều trồng quế. Bình quân diện tích trồng quế đạt 3-4ha mỗi hộ, trong đó có gia đình sở hữu từ hơn 10ha - trở thành những “điểm sáng” về làm kinh tế rừng.

Không chỉ dừng lại ở việc mở rộng diện tích, nhiều hộ còn hình thành thói quen canh tác khoa học, trồng xen cây ngắn ngày ở giai đoạn đầu, sau đó tập trung đầu tư để cây quế phát triển, mang lại hiệu quả kinh tế lâu dài.

Tiểu thương thu mua quế cho người dân Tân Thành, phường Bắc Kạn.

Gia đình ông Triệu Hữu Quan hiện sở hữu hơn 6ha đất rừng liền khoảnh. Trên những triền đồi thoai thoải, ông dành khoảng 4,5ha để trồng quế, còn lại 2ha đất bằng phẳng hơn được quy hoạch trồng cây ăn quả và cây nghệ. Với những diện tích quế mới từ 1 đến 3 năm tuổi, ông Quan tận dụng xen canh các loại cây ngắn ngày, vừa “lấy ngắn nuôi dài”, vừa tạo thêm nguồn thu nhập cho gia đình.

Những năm trước, khoảng 5ha quế của gia đình đã cho thu hoạch. Bình quân mỗi héc-ta quế mang lại giá trị từ 250 đến 300 triệu đồng, giúp gia đình ông có cuộc sống ngày càng khấm khá hơn trước. “Trồng quế là công việc vất vả, nhưng bù lại mang lại hiệu quả rõ rệt. Nhờ có quế, tôi có thể nuôi con ăn học đầy đủ, sửa sang nhà cửa và tái đầu tư cho rừng” - ông Triệu Hữu Quan chia sẻ

Những ngày này, cơ sở thu mua quế của gia đình anh Nông Quốc Dưỡng luôn nhộn nhịp người ra vào. Sau khi thu hoạch, bà con chặt cành, bóc vỏ rồi chở về bán, đông nhất vào hai khung giờ: cuối buổi sáng và chiều tối. Cơ sở không chỉ trở thành điểm tiêu thụ quen thuộc của người dân trong vùng mà còn tạo việc làm ổn định cho 8–10 lao động địa phương với thu nhập đều đặn. Hiện giá thu mua được duy trì ở mức 18-19 nghìn đồng/1kg vỏ tươi và 2 nghìn đồng/1kg cành quế.

Anh Nông Quốc Dưỡng cho biết: Mỗi ngày cơ sở của tôi thu mua trung bình từ 4-5 tấn quế từ bà con trong thôn và các vùng lân cận. Quế ở Tân Thành chất lượng tốt, vỏ dày, tinh dầu cao nên thương lái tìm đến khá nhiều.

Nhờ cây quế, diện mạo tổ Tân Thành đã thay đổi rõ rệt. Những ngôi nhà gỗ đơn sơ năm nào nay dần được thay thế bằng những ngôi nhà xây khang trang, chiếm tới gần 80% tổng số hộ. Cuộc sống no đủ hơn giúp nhiều gia đình không chỉ sắm sửa đầy đủ tiện nghi sinh hoạt, mà còn có điều kiện mua ô tô phục vụ đi lại và sản xuất. Năm 2024, thu nhập bình quân của thôn đã đạt trên 53 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ hộ nghèo giảm chỉ còn 6 hộ.

Nguồn: https://baothainguyen.vn/tin-moi/202509/nguoi-dao-tan-thanh-doi-thaynho-cay-que-a6f626f/