Nguyên nhân khiến tiến độ các chương trình mục tiêu quốc gia chững lại

Chú thích ảnh — Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới có tỷ lệ giải ngân cao nhất, đạt 56%. Ảnh minh họa: Đức Hạnh/TTXVN

Theo báo cáo tổng hợp của Bộ Tài chính, tổng nguồn vốn ngân sách nhà nước dành cho 3 chương trình mục tiêu quốc gia năm 2025 lên tới gần 75.000 tỷ đồng; trong đó, vốn từ ngân sách trung ương là 52.584 tỷ đồng, còn lại hơn 22.370 tỷ đồng là từ ngân sách địa phương.

Tuy nhiên, đến ngày 31/8/2025, tổng vốn đầu tư công của 3 chương trình mục tiêu quốc gia giải ngân mới chỉ đạt khoảng 26.426 tỷ đồng, tương đương 50% kế hoạch. Trong đó, vốn đầu tư công kéo dài từ các năm trước giải ngân khoảng 3.487 tỷ đồng, đạt 45%; vốn kế hoạch năm 2025 là 22.939 tỷ đồng, đạt 51% kế hoạch.

Chi tiết giải ngân từng chương trình, chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đang có tỷ lệ giải ngân cao nhất, đạt 56%, tương ứng với hơn 15.000 tỷ đồng. Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giải ngân khoảng 9.125 tỷ đồng, đạt 45%. Trong khi đó, Chương trình giảm nghèo bền vững đạt thấp nhất với 42%, tương ứng khoảng 2.270 tỷ đồng.

Phân theo từng chương trình, Chương trình xây dựng nông thôn mới đạt tỷ lệ giải ngân kinh phí thường xuyên cao nhất với 32,1%. Chương trình giảm nghèo đạt 21,5% và Chương trình vùng đồng bào dân tộc thiểu số đạt 23,2%.

Một số đơn vị có tỷ lệ giải ngân kinh phí thường xuyên nguồn ngân sách trung ương khả quan, như: Bộ Quốc phòng (98,9%), Bộ Công an (78,9%)… và các tỉnh Điện Biên (66,1%), Đà Nẵng (52,4%), Ninh Bình (40,6%)…

Bên cạnh đó, còn nhiều bộ, ngành, địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp, trong đó, có 3 cơ quan trung ương có tỷ lệ giải ngân bằng 0%, 9 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới 15%. Đến thời điểm báo cáo, vẫn còn hơn 10.354 tỷ đồng kinh phí thường xuyên chưa được phân bổ; trong đó, Chương trình vùng dân tộc thiểu số chiếm hơn 8.299 tỷ đồng, giảm nghèo là 1.919 tỷ đồng, còn lại là chương trình nông thôn mới.

Bộ Tài chính cho hay, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng giải ngân chậm; trong đó, có những nguyên nhân mang tính hệ thống, kéo dài qua nhiều năm; đó là, các chủ chương trình chậm trễ trong đề xuất phân bổ phần kinh phí thường xuyên còn lại, gây ra tình trạng “vốn có nhưng không thể sử dụng”.

Cùng với đó, quá trình sắp xếp lại bộ máy chính quyền địa phương cũng là nguyên nhân khiến các thủ tục phân bổ, thanh toán, giải ngân vốn bị chậm do thay đổi chủ đầu tư, cơ quan phê duyệt và hệ thống kế toán.

Bên cạnh đó, tình trạng thiếu nhân lực và kiêm nhiệm ở cấp cơ sở diễn ra phổ biến sau sáp nhập, khiến công tác triển khai bị gián đoạn. Nhiều địa phương miền núi, trung du phải đối mặt với mưa lớn, sạt lở, khiến tiến độ thi công các công trình bị đình trệ.

Đại diện Vụ Phát triển hạ tầng, Bộ Tài chính cho biết, đơn vị đã đề nghị các bộ, ngành và địa phương tập trung thực hiện nghiêm túc và quyết liệt các nội dung của chương trình mục tiêu quốc gia, phấn đấu giải ngân 100% kế hoạch năm 2025.

Bộ Tài chính đã lưu ý các bộ, địa phương cần tăng cường giám sát, kiểm tra, kịp thời xử lý các vướng mắc trong thẩm quyền hoặc đề xuất các cơ quan liên quan hướng dẫn cụ thể. Những bộ, địa phương chưa phân bổ hết vốn đầu tư công từ ngân sách trung ương năm 2025 phải khẩn trương hoàn tất trước ngày 30/9/2025 và chịu trách nhiệm về việc chậm trễ.

Bộ Tài chính cũng đề nghị Bộ Dân tộc và Tôn giáo cần sớm có phương án xử lý phần kinh phí thường xuyên chưa phân bổ thuộc Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, hoàn thành trước ngày 30/9/2025 nhằm tránh thất thoát, lãng phí nguồn lực; đồng thời, các địa phương cần tiếp tục kiện toàn Ban Chỉ đạo các chương trình mục tiêu quốc gia các cấp, sắp xếp lại nhân lực tại cấp cơ sở nhằm đảm bảo tiến độ giải ngân cả vốn đầu tư công lẫn kinh phí thường xuyên thuộc chương trình mục tiêu quốc gia trong những tháng cuối năm.

Nguồn: https://baotintuc.vn/chinh-sach-va-cuoc-song/nguyen-nhan-khien-tien-do-cac-chuong-trinh-muc-tieu-quoc-gia-chung-lai-20250918114635990.htm