Nông nghiệp công nghệ cao - cơ hội lớn, bước tiến còn chậm

832 ha lúa và 50 ha sắn ở Hòa Bình đã được phun thuốc bằng thiết bị bay không người lái (UAV). Trên 1.000 ha cây ăn quả có múi và rau, hệ thống tưới nhỏ giọt, tưới phun dần thay thế cách tưới thủ công. Những con số ấy đánh dấu bước khởi đầu của nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn tỉnh - một hành trình vừa mang theo nhiều kỳ vọng, vừa bộc lộ không ít khoảng trống.

Hợp tác xã nông nghiệp hữu cơ V-ORGANIC (xã Quyết Chiến, Tân Lạc) ứng dụng quy trình canh tác hữu cơ kết hợp nhà màng giúp nâng cao năng suất, giảm chi phí sản xuất và tăng khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Theo báo cáo tổng kết 5 năm thực hiện Đề án số 03-ĐA/TU, ngày 9/9/2021 của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ về phát triển nông nghiệp, đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm gắn với xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, tỷ lệ sản phẩm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao ở Hòa Bình đến nay mới đạt 10-15%, chưa cán mốc 20% như mục tiêu đề ra. Trong bức tranh nông nghiệp ngày một gia tăng yêu cầu về năng suất, chất lượng và an toàn, tiến trình hiện đại hóa đang bị níu chân bởi những rào cản cố hữu: từ quy mô sản xuất nhỏ lẻ, vốn đầu tư hạn hẹp đến việc thiếu nhân lực công nghệ cao ở nông thôn.

Trong lĩnh vực trồng trọt, nông dân ở nhiều nơi bắt đầu tiếp cận công nghệ hiện đại. Thiết bị bay không người lái được đưa vào sử dụng tại 832 ha lúa và 50 ha sắn, giúp giảm lượng thuốc bảo vệ thực vật, tiết kiệm công lao động và hạn chế tiếp xúc hóa chất độc hại. Trên 1.000 ha cây ăn quả và rau màu, hệ thống tưới nhỏ giọt và tưới phun được lắp đặt, cho phép kiểm soát độ ẩm chính xác và tiết kiệm nguồn nước trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Một số địa phương như Lương Sơn, Mai Châu, Kim Bôi còn hình thành các mô hình nhà lưới, nhà màng trồng rau an toàn - bước đi đầu tiên của nền nông nghiệp sạch, có kiểm soát điều kiện sinh trưởng.

"Hồi trước tưới cả ruộng bằng gầu, bằng tay, mệt lắm. Giờ có đường ống, có hệ thống tưới nhỏ giọt, mình đỡ vất vả mà cây vẫn tốt” - ông Bùi Văn Tuần, một nông dân ở vùng bưởi Đông Lai, huyện Tân Lạc chia sẻ.

Không chỉ cây trồng, ngành chăn nuôi và thủy sản cũng có chuyển động tích cực. Hơn 70% cơ sở chăn nuôi nhỏ lẻ đã áp dụng máng ăn, núm uống tự động. Nhiều trang trại lợn đã sử dụng chuồng lạnh, chuồng kín để kiểm soát nhiệt độ, giảm dịch bệnh. Ở lòng hồ sông Đà, mô hình nuôi cá lồng đặc sản như cá chiên, cá lăng theo hướng công nghệ sạch bắt đầu được áp dụng, kết hợp theo dõi chất lượng nước và kiểm soát thức ăn.

Với ngành lâm nghiệp, công nghệ cao không phải là máy móc hiện đại, mà là tư duy quản lý rừng bền vững. Tỉnh hiện có gần 24.000 ha rừng được cấp chứng chỉ FSC - loại chứng nhận quốc tế khắt khe do Hội đồng Quản lý rừng cấp. "Trước kia trồng rừng chủ yếu là gỗ non, bán nhanh, bán rẻ. Từ khi làm theo hướng FSC, người dân được tập huấn, hỗ trợ kỹ thuật, bán gỗ cũng được giá hơn. Cây trồng lên không chỉ để bán, mà còn để giữ đất, giữ nước, giữ rừng” - ông Bùi Văn Hiệp ở xã Yên Phú, huyện Lạc Sơn chia sẻ.

Bên cạnh đó, chuyển giao khoa học kỹ thuật cũng được đẩy mạnh. Tỉnh đã thực hiện 17 đề tài nghiên cứu cấp tỉnh; tổ chức hàng trăm lớp đào tạo nghề cho nông dân vùng khó, từ kỹ thuật trồng cây ăn quả có múi, rau sạch, đến kỹ năng xử lý chất thải chăn nuôi bằng sinh học. Những tiến bộ như IPM, ICM, sản xuất giống mía bằng nuôi cấy mô, truy xuất nguồn gốc số hóa dần đi vào thực tiễn.

Những bước tiến ấy là thành quả của Đề án số 03-ĐA/TU và tín hiệu về xu hướng tất yếu: nông nghiệp của tương lai không chỉ dựa vào sức người và thời tiết, mà phải vận hành bằng dữ liệu, công nghệ và chuỗi giá trị. Vấn đề là làm sao để bước khởi đầu này không bị chững lại giữa đường?

Báo cáo thực hiện Đề án số 03-ĐA/TU chỉ rõ, tỷ lệ sản phẩm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao mới đạt khoảng 10 - 15%, thấp hơn mục tiêu 20% được đặt ra. Nguyên nhân là do quy mô sản xuất nhỏ lẻ, manh mún vẫn là hiện trạng phổ biến; thiếu nguồn lực tài chính và nhân lực là nút thắt then chốt; thiếu hạ tầng số và dịch vụ đồng bộ đi kèm…

Đề án số 03-ĐA/TU đã mở đường, nhưng chặng đường phía trước cần nhiều hơn sự nỗ lực từ nhiều phía. Cần khơi thông vốn đầu tư; cần một hệ sinh thái hỗ trợ kỹ thuật - đào tạo - bao tiêu đồng bộ; cần sự vào cuộc quyết liệt và liền mạch từ chính quyền, doanh nghiệp đến hợp tác xã. Và trên hết, cần thay đổi tư duy: từ làm nông để sống, sang làm nông để cạnh tranh, phát triển bền vững. Bởi công nghệ suy cho cùng không phải là thứ nằm trong máy móc, mà nằm ở việc chúng ta thay đổi cách nghĩ, cách làm, để mỗi hạt giống gieo xuống đồng là một hạt mầm của hy vọng.

Hải Yến

Nguồn: https://baohoabinh.com.vn/12/201539/Nong-nghiep-cong-nghe-cao-co-hoi-lon,-buoc-tien-con-cham.htm