Phạm Quỳnh Như - thi sĩ của đồng quê và trẻ nhỏ

Con đường thảm nhựa dẫn vào thôn Trần Phú trải ra bức tranh đồng quê bình yên dưới nắng mới. Nhà của thi sĩ Quỳnh Như nằm ở cuối thôn, bốn phía là cánh đồng, ruộng vườn bao bọc. Thiên nhiên bốn mùa cùng nhịp sống của đồng đất quê hương đã phả vào thơ ông, tạo nên nguồn thi liệu dồi dào để ông sáng tạo nên một “gia tài” thơ khá phong phú.

Phạm Quỳnh Như - thi sĩ của đồng quê và trẻ nhỏ.

Phạm Quỳnh Như sinh ngày 14/9/1947. Năm 1965, ông tham gia lực lượng thanh niên xung phong chống Mỹ, làm việc ở Đội xe thồ do ngành GTVT quản lý. Tháng 10/1967, ông được gửi đi học tại Đại học GTVT, ngành cầu đường sắt. Ra trường, ông được phân về làm ở Xưởng B19, Cục Công trình I, Bộ GTVT, phụ trách thi công cầu đường sắt nối 2 huyện Hưng Nguyên (Nghệ An) và Đức Thọ (Hà Tĩnh). Những năm tháng này, Quỳnh Như đã “bén duyên” với thi ca. Những vần thơ đầu tiên ông viết là ký ức về quê hương, gia đình. Từ năm 1995, sau khi nghỉ hưu, về lại ngôi nhà và không gian đồng quê thân thuộc đã gắn bó từ thuở ấu thơ, Quỳnh Như mới thật sự là người làm thơ chuyên nghiệp.

Thơ ông thấm đẫm không gian làng quê. Đó là tiếng đồng đất quê hương ngàn đời ngân vọng, là hình ảnh người nông dân tảo tần một nắng hai sương, là sự sinh sôi, luân chuyển của hạt lúa củ khoai, cánh đồng, gốc rạ, vầng trăng, giọt nắng, cơn mưa, tiếng gà gáy, tiếng sóng rì rào ngoài biển xa… Tất cả đã ngấm vào máu thịt ông. Đồng đất quê hương đi vào thơ ông một cách tự nhiên và chân thật, rất đẹp và gợi tả, ăm ắp xúc cảm. Hình ảnh người mẹ và cây lúa có lẽ là điển hình nhất trong những tứ thơ về đồng quê của Quỳnh Như:

"Mẹ cắm cây mạ xuống bùn

Cắm nỗi lo vào lòng đất

Cây mạ thẳng lên cao

Lưng mẹ thêm còng

Mẹ cấy trong mưa - cằm người chạm sóng

Một trăm ngày chờ mong bông lúa chín

Một trăm đêm giấc ngủ chập chờn"

(Mùa gặt)

Mẹ thu gom cánh đồng

Bằng vành trăng đầu tháng

Sẻ nửa nỗi lo

Ngủ thiêm thiếp cùng những hạt giống trong bồ

Mẹ giấu hạn hán, bão lụt trong đôi mắt trũng sâu

(Đi cùng vầng trăng)

Quỳnh Như tâm sự: “Mẹ tôi làm ruộng, cha tôi làm thợ bạc. Sau này, tôi và vợ cũng nhận ruộng làm nông. Mười năm cày bừa cấy hái như những nông dân thực sự nên tôi hiểu nỗi vất vả của người nông dân, vẽ hình ảnh của người nông dân trong thơ rất dễ. Nhà tôi ở gần biển nên cảm hứng thơ về biển cũng rất dạt dào. Tập “Nỗi khát con thuyền” có nhiều bài thơ về biển là vì thế. Sau này, tôi có điều kiện đi nhiều vùng quê trong tỉnh, phạm vi đề tài rộng mở nhưng tôi vẫn thích viết về làng quê mình nhất”.

Hàng chục năm gắn bó với thi ca, với quê nhà yêu dấu, đến nay, nguồn cảm hứng trong Quỳnh Như chưa hề vơi cạn.

Nói đến thơ Quỳnh Như, không thể không nhắc đến mảng đề tài thiếu nhi mà ông đã rất thành công, nhận được nhiều giải thưởng danh giá. Dường như tâm hồn khoáng đạt, trong trẻo của một thi sĩ chân quê đã giúp ông có sự giao cảm với trẻ thơ một cách kỳ lạ. Ông có thể hòa vào những niềm vui, suy nghĩ, mong ước, khát khao, tiếng lòng của trẻ nhỏ, cùng reo vui trước vầng trăng thu, cùng lắng nghe tiếng của thiên nhiên, đất trời trong cảm thức của các em để viết nên 4 tập thơ thiếu nhi.

Tập kịch thơ thiếu nhi từng đạt giải khuyến khích của Liên hiệp các hội VHNT Việt Nam, được dàn dựng và phát trên sóng Đài PT&TH Hà Tĩnh (nay là Báo Hà Tĩnh). Tập “Đất và trời” (có tên gọi khác là “Áo đất, áo trời”) đạt giải thưởng Hội Nhà văn năm 2023. Đặc biệt, bài thơ “Bà em” (in trong tập “Trời và đất”) được đưa vào cuốn sách “35 đề ôn luyện Tiếng Việt 4” (Tập 2) do Nhà xuất bản Giáo dục ấn hành năm 2024. Bài thơ có nhiều hình ảnh độc đáo để khắc họa hình tượng người bà đậm nét văn hóa Việt:

"Bà em ngoài tám mươi rồi

Ngày đi sợ nắng, đêm ngồi sợ trăng

Tóc như hoa của thời gian

Bồng bềnh nở trắng cài ngang mái đầu

Buồn vui gửi ở miếng trầu

Nụ cười che cả sắc màu nắng mưa

Trưa hè cánh võng đu đưa

Lời ru trầm bổng nhặt thưa cánh cò…".

78 tuổi đời, hàng chục năm gắn bó với thi ca, với quê nhà yêu dấu, đến nay, nguồn cảm hứng trong Quỳnh Như chưa hề vơi cạn. Ông đã hoàn thành bản thảo 3 tập thơ mới, dự định sẽ xuất bản trong thời gian tới. Ngoài ra, với tư cách là Chi hội trưởng Chi hội VHNT huyện Thạch Hà (thuộc Hội VHNT Hà Tĩnh), ông luôn cố gắng tổ chức các buổi gặp gỡ, chia sẻ, đàm luận văn chương nghệ thuật với các hội viên trên địa bàn.

Giữa cuộc sống bộn bề lo âu và gấp gáp, tìm về những vần thơ của Quỳnh Như, ta như thấy mình thanh nhẹ khi chạm vào những dây đàn của bản nhạc quê hương, dào lên niềm tin yêu cuộc sống:

"Ban mai mở rộng tầm nhìn

Ngút ngát cánh đồng

Mênh mông trời biển

Những câu thơ chợt đến như chùm quả thơm

Rụng xuống dưới chân ta…

Mong rằng những “chùm quả thơm” thi ca sẽ còn tiếp tục “rụng xuống” tâm hồn trong sáng, hồn hậu, dịu dàng của nhà thơ Phạm Quỳnh Như.

Quỳnh Như có 6 tập thơ và kịch thơ đã xuất bản: “Tiếng đồng” (1999), “Quả trong vườn” (thơ thiếu nhi, 2004), “Nỗi khát con thuyền” (2006), “Sắc màu thiên nhiên” (thơ thiếu nhi, 2019), “Phá cỗ Trung thu” (kịch thơ thiếu nhi, năm 2023), “Trời và đất” (thơ thiếu nhi, năm 2023). Trong đó, tập “Tiếng đồng” và “Sắc màu thiên nhiên” đã đạt Giải thưởng VHNT Nguyễn Du - UBND tỉnh Hà Tĩnh, tập “Phá cỗ Trung thu” đạt giải khuyến khích cuộc thi thơ dành cho thiếu nhi của Liên hiệp Các hội VHNT Việt Nam. Tập “Trời và đất” đạt giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam năm 2023.

Với “gia tài” thơ không nhỏ này, năm 2024, ông đã trở thành hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, chuyên ngành thơ.

Nguồn: https://baohatinh.vn/pham-quynh-nhu-thi-si-cua-dong-que-va-tre-nho-post285839.html