Phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo vệ môi trường biển

Chính những ngư dân ở làng chài nhỏ này trở thành hướng dẫn viên, tích cực quảng bá vẻ đẹp quê hương, đóng góp vào công cuộc gìn giữ Danh thắng quốc gia Hòn Yến và bảo vệ đại dương từ mô hình du lịch cộng đồng.

Một ngày mới ở Hòn Yến bắt đầu từ khi mặt trời vẫn còn chưa ló dạng trên biển, khi những chiếc thuyền câu của ngư dân bắt đầu trở về sau một đêm dài câu mực, kéo lưới. Những chiếc thuyền thúng được đưa vào bờ, mang theo vô số quà tặng từ biển cả. Sau khi được các ngư dân tỉ mỉ vệ sinh, trang bị thêm áo phao, ghế ngồi, thanh vịn, những chiếc thuyền thúng này lại tiếp tục cùng ngư dân đưa du khách thăm thú, khám phá rạn san hô và đời sống làng chài ở Hòn Yến.

Ngư dân địa phương đưa du khách tham quan quần thể Hòn Yến bằng thuyền thúng.

Ông Đinh Phụng Hoàng, một ngư dân gắn bó với biển Hòn Yến hơn 30 năm, kể: “Lâu nay bà con ở đây đều dựa vào biển để mưu sinh, từ đánh bắt hải sản ven biển, sau phát triển thêm nghề nuôi tôm hùm, ốc hương. Từ khi Hòn Yến được công nhận danh thắng cấp quốc gia, du khách về tham quan Hòn Yến ngày càng đông, ngư dân chúng tôi bắt đầu tập tành chuyển sang làm du lịch. Tính đến nay, tôi đã có hơn 3 năm kinh nghiệm làm nghề”.

Tháng 4/2018, quần thể Hòn Yến được công nhận là danh thắng cấp quốc gia. Địa phương này đã thành lập Tổ hợp tác du lịch cộng đồng Hòn Yến để vừa quản lý, bảo vệ nguồn lợi thủy sản rạn san hô vừa khai thác thế mạnh du lịch độc đáo của danh thắng Hòn Yến.

Ban đầu Tổ hợp tác có 12 thành viên, chủ yếu là cán bộ xã, thôn. Khi thấy mô hình hoạt động hiệu quả, nhiều hộ dân ở địa phương chủ động đăng ký tham gia. Hiện nay, địa phương đã thành lập Hợp tác xã (HTX) Du lịch Hòn Yến với 45 thành viên, là các ngư dân ở địa phương. Anh Đinh Văn Được, một thành viên của HTX Du lịch Hòn Yến cho biết: “Nhờ tham gia các lớp tập huấn, chúng tôi đã học được cách nói chuyện trước nhóm đông, cách giới thiệu lịch sử địa phương, sinh thái biển một cách tự nhiên và dễ hiểu. Du khách đến với Hòn Yến ngoài việc thưởng ngoạn danh thắng quốc gia, còn được trải nghiệm nghề lặn, đánh bắt cá, nhận biết các loài cá và được nghe ngư dân chia sẻ những câu chuyện sinh kế biển…”.

Quần thể rạn san hô Hòn Yến gồm có Hòn Yến, Hòn Đụn, Bàn Than, Gành Yến, Hòn Choi, Vũng Choi tạo thành tuyệt tác thiên nhiên bên bờ biển. Cộng với mô hình du lịch cộng đồng do chính những ngư dân địa phương phụ trách đã giúp du khách có những trải nghiệm vô cùng thú vị khi đến với làng biển này. Chị Hồ Tú Linh, một du khách đến từ Hà Nội, bày tỏ: “Chuyến đi lặn san hô do chính ngư dân hướng dẫn giúp tôi cảm nhận rõ mối liên hệ giữa họ và biển. Họ nhớ tên từng tảng đá, từng cụm san hô, từng con cá và nói về biển như một thực thể sống. Qua đó giúp những du khách như tôi hiểu và yêu quý biển hơn”.

Du lịch cộng đồng ở Hòn Yến không chỉ mở ra hướng mưu sinh mới cho ngư dân mà còn trở thành giải pháp bảo tồn rạn san hô bền vững. Chính những ngư dân gắn bó cả đời với biển làm hướng dẫn viên cho du khách; mỗi chuyến đưa khách ra khơi, họ vừa giúp du khách trải nghiệm văn hóa, sinh thái, vừa quảng bá quê hương gắn với trách nhiệm gìn giữ môi trường biển”.

Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Ô Loan Nguyễn Văn Tĩnh

Mỗi năm, mùa du lịch ở Hòn Yến thường bắt đầu từ tháng 3 đến hết tháng 8 âm lịch. Bình quân, vào mùa, mỗi ngày Hòn Yến đón khoảng 300 - 500 khách. Những ngư dân tham gia làm du lịch ở đây nhờ vậy cũng có thêm nguồn thu kha khá từ nghề mới - hướng dẫn viên.

Điều đặc biệt ở Hòn Yến là vào những ngày đầu tháng hoặc cuối tháng mùa hè, khi thủy triều xuống thấp, mở ra một con đường xuyên biển nối liền Hòn Yến - Hòn Đụn và để lộ một bãi san hô ngay trước mắt. Trước đây, du khách lội bộ để trải nghiệm khiến nhiều rạn san hô và nhiều loài thủy sinh bị hủy hoại. Từ khi cộng đồng làm du lịch ở Hòn Yến được hình thành, thay vào việc đi bộ, du khách được ngư dân đưa đi bằng thuyền thúng, len qua những con lạch để ngắm nhìn cảnh quan và lặn ngắm san hô. Anh Nguyễn Tấn Long, một ngư dân tham gia hướng dẫn du khách ở đây cho biết, mỗi khi đưa du khách đi lặn hay chèo thuyền, các hướng dẫn viên ngư dân thường nhắc họ đừng chạm vào san hô, giải thích cho họ hiểu rạn san hô rất mong manh, là nhà của cá nhỏ và cần bảo vệ chúng.

Du khách được ngư dân hướng dẫn lặn ngắm san hô.

Ngoài ra, vấn nạn về rác thải bờ biển và quanh các rạn san hô Hòn Yến cũng đang dần được giải quyết nhờ phát triển du lịch cộng đồng tại địa phương. Ông Trương Tấn Lai, Phó Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn Nhơn Hội cho hay: Hòn Yến giống như hố rốn của vùng biển khu vực này nên hầu như các loại rác thải xung quanh đều bị cuốn trôi, tấp về Hòn Yến. Chính vì vậy, việc vệ sinh bờ biển, vớt rác thải quanh khu vực Hòn Yến phải được thực hiện thường xuyên. Trước đây, địa phương thường huy động lực lượng thanh niên, phụ nữ… trong thôn tham gia dọn vệ sinh bờ biển theo từng đợt, nhưng chưa thể dứt điểm vì lượng rác mới liên tục dạt về.

Từ khi mô hình du lịch cộng đồng được hình thành và phát triển, các ngư dân tham gia làm du lịch cộng đồng trở thành lực lượng nòng cốt trong các hoạt động bảo vệ môi trường biển. Mỗi buổi sáng, trước khi chở khách hoặc chiều sau khi khách vãn, họ cùng nhau thu gom rác tấp vào bờ, vớt chai nhựa, túi nylon mắc vào san hô hoặc trôi dạt trên mặt nước. Những ngày biển lặng, thuyền thúng trở thành “tàu tuần tra” tự nguyện, len qua các lạch nước để nhặt từng mẩu rác, bảo đảm khu vực lặn luôn sạch và an toàn. Ngư dân còn chủ động nhắc nhở du khách không xả rác, không chạm vào san hô. “Chúng tôi coi đó là việc làm thường ngày, bởi giữ biển sạch cũng là giữ kế sinh nhai cho chính mình”, anh Long nói.

Nguồn: https://baodaklak.vn/du-lich/202508/phat-trien-du-lich-cong-dong-gan-voi-bao-ve-moi-truong-bien-8ed0f7e/