Thích ứng thuế đối ứng: Doanh nghiệp Việt tìm hướng đi mới

Chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ khiến sức mua tại thị trường này sụt giảm, tạo ra thách thức mới cho doanh nghiệp Việt Nam. Trước biến động này, doanh nghiệp Việt buộc phải thích ứng nhanh hơn, đa dạng hóa thị trường, nâng cao năng lực sản xuất, giữ vững vị thế trên bản đồ thương mại toàn cầu.

Sơ chế tôm xuất khẩu tại nhà máy của Công ty cổ phần Tập đoàn thủy sản Minh Phú (tỉnh Cà Mau).

Sức mua giảm, đơn hàng giảm theo

Khi chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ chính thức có hiệu lực từ tháng 7-2025, các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là những ngành xuất khẩu chủ lực như gỗ, da giày, thủy sản... lập tức cảm nhận tác động rõ rệt. Dù không gây “cú sốc” lớn về lợi thế cạnh tranh, nhưng mức thuế mới đã khiến sức tiêu thụ tại thị trường Hoa Kỳ - đầu ra quan trọng nhất của hàng Việt - sụt giảm đáng kể.

Theo Cục Thống kê (Bộ Tài chính), 9 tháng năm 2025, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu của Việt Nam đạt 680,66 tỷ USD, tăng 17,3% so với cùng kỳ. Trong đó, Hoa Kỳ vẫn là thị trường xuất khẩu lớn nhất, đạt 112,8 tỷ USD, góp phần quan trọng vào mức xuất siêu 16,82 tỷ USD của cả nước. Tuy nhiên, đằng sau những con số tăng trưởng là nỗi lo về sức mua giảm sút do ảnh hưởng thuế.

Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da - Giày - Túi xách Việt Nam Phan Thị Thanh Xuân cho biết: “Hoa Kỳ chiếm gần 40% kim ngạch xuất khẩu da giày Việt Nam, nên bất kỳ thay đổi nào về chính sách đều ảnh hưởng mạnh. Với mức thuế đối ứng 20% Hoa Kỳ áp đối với hàng hóa Việt Nam, chi phí của doanh nghiệp tăng đáng kể. Mức thuế 20% này đang được chia sẻ trong toàn chuỗi - từ nhà sản xuất đến các nhà cung ứng nguyên phụ liệu để cân đối hài hòa tránh gây ra sự xáo trộn. Tuy nhiên, so với các nước như Indonesia, Ấn Độ, Bangladesh (ở mức 19%) mức chênh lệch chỉ khoảng 1%; còn Trung Quốc chịu thuế cao hơn, lợi thế cạnh tranh của Việt Nam không đến mức quá báo động, nhưng sức mua của thị trường đã có sự suy giảm".

Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Viforest) Ngô Sỹ Hoài cho biết, ngành đặt mục tiêu xuất khẩu cả năm 2025 đạt khoảng 18 tỷ USD, trong đó Hoa Kỳ tiếp tục là thị trường lớn nhất, chiếm 56% tổng kim ngạch. Tuy nhiên, trong bối cảnh thuế quan tăng cao, mục tiêu này gặp nhiều khó khăn trong các tháng cuối năm.

Ở ngành thủy sản, tác động đến đơn hàng cũng thấy rõ. Giám đốc điều hành Công ty TNHH Việt Trường, Ngô Minh Phương cho biết: “Ngay khi Hoa Kỳ công bố chính sách thuế đối ứng tháng 4-2025, đơn hàng đổ dồn về Việt Nam, có thời điểm tăng 500-600%. Nhưng đến tháng 7, khi chính thức áp dụng, nhiều nhà nhập khẩu Mỹ bất ngờ hủy đơn hàng, khiến doanh nghiệp rơi vào thế bị động”. Trước tình hình này, Công ty TNHH Việt Trường cùng nhiều doanh nghiệp thủy sản khác buộc phải mở rộng thị trường, phát triển các sản phẩm giá trị gia tăng để giảm rủi ro phụ thuộc.

Ngành da giày bị ảnh hưởng nặng nề khi chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ chính thức có hiệu lực từ tháng 7-2025. Trong ảnh: Sản xuất giày xuất khẩu tại Công ty TNHH Giày Viễn Thịnh (tỉnh Tây Ninh).

Doanh nghiệp chủ động thích ứng

Theo Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ Đỗ Ngọc Hưng, chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ không dựa trên điều tra phòng vệ thương mại mà xuất phát từ nguyên tắc thâm hụt thương mại song phương. Đây là chính sách có tính lâu dài song cũng phụ thuộc vào nhiều yếu tố nên Việt Nam cần phản ứng kịp thời và tổng thể, vừa đàm phán song phương, vừa tận dụng ưu đãi từ các hiệp định thương mại tự do để cân bằng cán cân thương mại.

"Cơ quan hải quan và Bộ Thương mại Hoa Kỳ đang siết chặt kiểm soát xuất xứ hàng hóa. Doanh nghiệp xuất khẩu cần tuân thủ các quy định hiện hành của Hoa Kỳ, chuẩn hóa và minh bạch chứng nhận xuất xứ và hóa đơn thương mại, để tránh bị điều tra hoặc áp thêm thuế phòng vệ”, ông Đỗ Ngọc Hưng cảnh báo. Tuy nhiên, tín hiệu tích cực là các tập đoàn phân phối, bán lẻ của Hoa Kỳ vẫn khẳng định tiếp tục thu mua và đầu tư tại Việt Nam, nhất là khi mùa lễ hội cuối năm (Giáng sinh, Lễ Tạ ơn, Halloween) đang đến gần.

Tại họp báo quý III-2025 của Bộ Công Thương mới đây, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết: “Việt Nam đã và đang nỗ lực thúc đẩy đàm phán với Hoa Kỳ về thuế đối ứng. Hai bên duy trì trao đổi thường xuyên, đạt nhiều kết quả tích cực, hướng tới thỏa thuận trên tinh thần bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau và cùng có lợi”. Theo Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân, trong tháng 10 và 11 này, đoàn đàm phán Việt Nam sẽ sang Hoa Kỳ để thảo luận, hoàn thiện cơ chế hợp tác thương mại đối ứng, hướng đến mục tiêu lâu dài là duy trì quan hệ kinh tế - đầu tư ổn định, hài hòa lợi ích song phương.

Với tỷ trọng xuất khẩu sang Hoa Kỳ lớn, đại diện Hiệp hội Viforest kiến nghị, Nhà nước xem xét bỏ thuế xuất khẩu 25% đối với gỗ xẻ có nguồn gốc nhập khẩu. Theo Viforest, việc duy trì mức thuế này trong bối cảnh tạm nhập tái xuất không mang lại lợi ích.

Các chuyên gia nhận định, trước áp lực thuế đối ứng, doanh nghiệp Việt phải coi thích ứng là chiến lược sống còn. Bên cạnh mở rộng thị trường, doanh nghiệp cần đầu tư đổi mới sản phẩm, minh bạch truy xuất nguồn gốc và đáp ứng chuẩn xanh - bền vững, vốn là yêu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng Hoa Kỳ. Các hiệp hội ngành hàng cần trở thành cầu nối hỗ trợ thông tin, phối hợp đàm phán và tạo tiếng nói chung. Về lâu dài, đa dạng hóa thị trường, tăng tỷ lệ nội địa hóa nguyên liệu và nâng cao năng lực tuân thủ quốc tế sẽ là hướng đi giúp doanh nghiệp Việt vượt qua thách thức thuế đối ứng và củng cố vị thế trên chuỗi cung ứng toàn cầu.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/thich-ung-thue-doi-ung-doanh-nghiep-viet-tim-huong-di-moi-720175.html