Xây dựng hệ giá trị văn hóa, con người, đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao, hướng tới phát triển kinh tế - xã hội bền vững tỉnh Khánh Hòa
Trong quá trình hình thành, phát triển, trải qua hàng nghìn năm lịch sử, đến nay, dân tộc Việt Nam đã tạo nên một hệ thống nhiều hệ giá trị khác nhau, như hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam... Trong mối quan hệ với các hệ giá trị cơ bản thì hệ giá trị con người là hệ giá trị cốt lõi, xuyên suốt các hệ giá trị khác, gồm 8 giá trị chủ yếu là: Yêu nước, đoàn kết, tự cường, nghĩa tình, trung thực, trách nhiệm, kỷ cương, sáng tạo.
Hệ giá trị con người của một vùng đất là tổng hợp các chuẩn mực, niềm tin, quan niệm và lý tưởng chung mà cộng đồng dân cư nơi đó coi trọng và tuân theo. Đây là yếu tố quan trọng, có vai trò, vị trí và ý nghĩa to lớn trong việc định hình và phát triển địa phương, là nền tảng cốt lõi để hình thành nên bản sắc văn hóa độc đáo, thể hiện quá trình đấu tranh, sinh tồn và phát triển, Hệ giá trị con người tích cực sẽ góp phần tạo nên một xã hội văn minh, công bằng và nhân văn; thúc đẩy sự hợp tác, chia sẻ và giúp đỡ lẫn nhau, tạo môi trường an toàn và đáng sống, đồng thời định hướng cho sự phát triển theo hướng bền vững. Đó chính là sức mạnh nội sinh, một yếu tố sống còn quyết định sự tồn tại, phát triển và vị thế của một địa phương, một đất nước, nhất là trong bối cảnh hiện đại hóa và hội nhập hội nhập toàn cầu hiện nay.
Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII nhấn mạnh quan điểm chỉ đạo cốt lõi và xuyên suốt trong thời kỳ phát triển mới của đất nước: “Khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”(1). Theo đó, cần phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, của nền văn hóa và con người Việt Nam; kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; phát huy tối đa nội lực, tranh thủ ngoại lực, trong đó nguồn lực nội sinh, nguồn lực con người là quan trọng nhất. Trong dòng chảy chung đó, việc xây dựng hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị con người trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa luôn được Đảng bộ và chính quyền chú trọng, nhân dân tỉnh Khánh Hòa đã cùng tạo dựng nên những giá trị văn hóa mang đậm bản sắc địa phương, giàu giá trị văn hóa dân tộc, trở thành nguồn tài sản vô giá, nguồn động lực không thể thiếu cho sự phát triển bền vững của tỉnh.
Không gian văn hóa tỉnh Khánh Hòa sau sáp nhập
Tỉnh Khánh Hòa thuộc vùng đất duyên hải Nam Trung Bộ, hội tụ đầy đủ những đặc trưng của không gian văn hóa, được kết tinh, hun đúc, lưu giữ từ hệ giá trị truyền thống văn hóa độc đáo, có bề dày lịch sử, như nền văn hóa Sa Huỳnh, văn hóa Chăm-pa,… Các tỉnh, thành phố vùng Nam Trung Bộ đều có những điểm tương đối đồng nhất về không gian văn hóa, được hình thành từ quá trình giao thoa, tiếp biến về kinh tế, văn hóa và đời sống sinh hoạt, tâm linh của cư dân hướng biển, tạo nên những đặc trưng và xuyên suốt chiều dài lịch sử. Những giá trị văn hóa này được lưu giữ qua nhiều thế hệ và biểu hiện rõ trong nghề biển truyền thống cũng như các lễ hội và tín ngưỡng dân gian cộng đồng.
Sau ngày 1-7-2025, tỉnh Khánh Hòa được mở rộng với sự sáp nhập cùng tỉnh Ninh Thuận, tạo nên không gian văn hóa mới có nguồn tài nguyên phong phú, đa dạng và đặc sắc, hội tụ nhiều nền văn hóa từ miền núi, đồng bằng đến biển, đảo, mở ra cơ hội lớn hơn để phát huy giá trị các di sản. Nơi đây cũng là không gian sinh sống lâu đời của các dân tộc Chăm, Raglai, Ê-đê, Kinh…, cội nguồn những kho tàng di sản văn hóa phong phú, đa sắc màu, bao gồm 257 di sản văn hóa đã được xếp hạng, trong đó nổi bật là 3 di sản văn hóa phi vật thể được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) ghi danh (Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ, Nghệ thuật Bài Chòi và Nghệ thuật làm gốm truyền thống của người Chăm); 3 di tích quốc gia đặc biệt (Tháp Bà Ponagar, Tháp Po Klong Garai, Tháp Hòa Lai); 28 di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh được xếp hạng cấp quốc gia; 5 bảo vật quốc gia (Bộ sưu tập Đàn đá Khánh Sơn, Bia Hòa Lai, Phù điêu Vua Po Rome, Bia Phước Thiện, Tượng Vua Po Klong Garai). Không chỉ có các di sản vật thể được xếp hạng, tỉnh Khánh Hòa còn tự hào về những di sản văn hóa phi vật thể cũng hết sức phong phú và đặc sắc. Nhiều lễ hội đã được được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, như Lễ hội Tháp Bà Pô Nagar, Lễ Bỏ mả của người Raglai, Lễ hội Cầu Ngư, Lễ hội Kate… Đây chính là nguồn tài nguyên vô giá, phản ánh chiều sâu lịch sử, các tầng giá trị văn hóa, góp phần tạo nên bản sắc độc đáo hấp dẫn du khách cả trong nước và quốc tế.
Với diện tích hơn 8.500km2, tỉnh Khánh Hòa mới có địa hình đa dạng với biển - đồng bằng - đồi núi - sa mạc; có đường bờ biển dài nhất cả nước, nhiều vịnh biển tuyệt đẹp, như Vân Phong, Nha Trang, Cam Ranh, Vĩnh Hy và rất đa dạng về văn hóa bản địa. Bên cạnh văn hóa của người Việt (Kinh), còn có rất nhiều di sản văn hóa Chăm và Raglai rất thuận lợi để phát triển du lịch văn hóa, du lịch cộng đồng. Có hệ sinh thái núi rừng phong phú, với hệ động vật, thực vật đa dạng, nhất là Khu Bảo tồn thiên nhiên Hòn Bà, Vườn quốc gia Núi Chúa, Vườn quốc gia Phước Bình,... Tại các xã miền núi, các mô hình du lịch cộng đồng gắn với không gian sinh hoạt của người Raglai đang từng bước hình thành và phát huy hiệu quả, giúp gìn giữ phong tục, tập quán, văn hóa ẩm thực, âm nhạc dân gian với các loại nhạc cụ truyền thống độc đáo, như mã la, đàn đá, đàn Cha-pi…
Không gian phát triển rộng mở, tài nguyên du lịch phong phú, hệ thống giao thông thuận lợi,... là những điều kiện để du lịch tỉnh Khánh Hòa phát triển đột phá, trở thành trung tâm du lịch tầm cỡ quốc gia và quốc tế. Tỉnh xác định, phát triển du lịch văn hóa là một hướng đi quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững(2). Tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2030 đón 20,5 triệu lượt khách, trong đó có 10,5 triệu lượt khách quốc tế; du lịch đóng góp 15% GRDP và 20% tổng thu ngân sách địa phương.
Tuy nhiên, để phát huy lợi thế, tiềm năng, biến mục tiêu, khát vọng thành hiện thực, tỉnh Khánh Hòa cần những giải pháp bài bản, đồng bộ, có tính định hướng lâu dài và bền vững, trong đó có việc xây dựng, phát huy hệ giá trị con người - yếu tố quan trọng quyết định chất lượng nguồn nhân lực.
Xây dựng và phát huy hệ giá trị con người ở tỉnh Khánh Hòa
Trong quá trình phát triển cộng đồng, các dân tộc sinh sống trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa luôn “kề vai, sát cánh” cùng xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp. Qua nhiều thế kỷ giao lưu, tiếp biến những tinh hoa văn hóa truyền thống của dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại, người dân nơi đây đã không chỉ tạo nên bản sắc văn hóa của riêng mình, mà còn làm giàu thêm kho tàng di sản văn hóa dân tộc. Điều kiện tự nhiên, môi trường xã hội, nhất là sự phi phối của các hình thức kinh tế, ngành nghề truyền thống lâu đời đã tạo nên cả một nền văn hóa tâm linh, văn hóa sản xuất, văn nghệ đặc sắc ở tỉnh Khánh Hòa. Những yếu tố trên đã tạo nên hệ giá trị con người tỉnh Khánh Hòa với những đức tính tốt đẹp: Hiền hòa - hào hiệp - giản dị - phóng khoáng - nghĩa tình - thủy chung, từ đó góp phần gìn giữ và phát huy thiên nhiên tươi đẹp - văn hóa đa dạng, hội nhập - xã hội hiện đại, văn minh, cùng hướng tới mục tiêu làm cho cuộc sống của nhân dân ngày càng phồn vinh, hạnh phúc.
Sau 10 năm tích cực triển khai thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 9-6-2014, của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, “Về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”, tỉnh Khánh Hòa đã đạt được những kết quả quan trọng. Xác định văn hóa, con người là nền tảng, sức mạnh nội sinh, một trong ba thành tố quan trọng hội tụ sức mạnh mềm quốc gia, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, gắn với việc thực hiện mục tiêu, khát vọng xây dựng Khánh Hòa trở thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2030. Vì vậy, ngay sau khi Nghị quyết số 33-NQ/TW được ban hành, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã nhanh chóng xây dựng Kế hoạch số 85, ngày 1-7-2014, “Về tổ chức học tập, quán triệt nghị quyết”. Ngày 23-10-2014, Tỉnh ủy ban hành Chương trình hành động số 23-Ctr/TU để thực hiện nghị quyết trong toàn Đảng bộ. Cấp ủy, chính quyền luôn quan tâm, thường xuyên cập nhật, bổ sung, hoàn thiện các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện đồng bộ đến các cấp, ngành; kịp thời bổ sung những quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng về xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam được nêu trong Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng; phát biểu chỉ đạo của đồng chí cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021; tinh thần, thông điệp của Hội thảo quốc gia “Hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới”; Nghị quyết số 09-NQ/TW, ngày 28-1-2022, của Bộ Chính trị, “Về xây dựng, phát triển tỉnh Khánh Hòa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”; Nghị quyết số 34-NQ/TU , ngày 22-12-2023, của Tỉnh ủy về phát huy các giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch bền vững tỉnh Khánh Hòa đến năm 2025, định hướng đến năm 2030…
Bám sát chủ trương đó, cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, tổ chức chính trị - xã hội các cấp đã phổ biến, quán triệt đầy đủ, kịp thời các nội dung trên đến đội ngũ cán bộ chủ chốt, đảng viên, quần chúng nhân dân. Thực hiện 6 nhiệm vụ của Nghị quyết số 33-NQ/TW, Tỉnh ủy thường xuyên chỉ đạo xây dựng con người Khánh Hòa phát triển toàn diện; bồi dưỡng tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, đạo đức, lối sống và nhân cách, gắn với định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Văn hóa được xác định là yếu tố then chốt, là nền tảng quan trọng nhằm nâng cao ý chí, quyết tâm xây dựng Đảng bộ và hệ thống chính trị đoàn kết, trong sạch, vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ. Trong đó, trọng tâm là ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, gắn với đẩy mạnh thực hiện học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
Nhờ những nỗ lực của cấp ủy, chính quyền tỉnh Khánh Hòa, nhận thức của cán bộ, đảng viên, nhân dân về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của việc xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước ngày càng được nâng cao; góp phần giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc; đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân ngày càng được cải thiện. Đa số cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức giữ được phẩm chất đạo đức cách mạng, lối sống lành mạnh, gắn bó với nhân dân. Nhiều phong trào được phát động đã đạt những kết quả cụ thể, thiết thực, như: Phong trào xây dựng khu dân cư tiên tiến, gia đình văn hóa, thôn/tổ dân phố văn hóa, cơ quan văn hóa; phong trào toàn dân đoàn kết giúp đỡ nhau phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo; các hoạt động hướng về cội nguồn, đền ơn, đáp nghĩa; các cuộc vận động “Nghĩa tình biên giới hải đảo”, “Vì Trường Sa thân yêu”…
Nhằm phát triển con người toàn diện, năng động và hiện đại, các phong trào văn hóa - văn nghệ, thể thao quần chúng phát triển đều khắp; nhiều địa phương đã thành lập các câu lạc bộ thơ, văn; thể thao; gia đình hiếu học... từ đó, truyền thống văn hóa gia đình, dòng họ, cộng đồng dân cư được lan tỏa, thấm sâu vào đời sống xã hội... Công tác nghiên cứu, bảo tồn, trùng tu, tôn tạo các di tích lịch sử, văn hóa vật thể và phi vật thể trên địa bàn tỉnh được quan tâm và đạt được những kết quả khả quan. Tổ chức nhiều lễ hội truyền thống bảo đảm an toàn, tiết kiệm; đăng cai tổ chức thành công nhiều sự kiện văn hóa lớn mang tầm quốc gia, khu vực và quốc tế; định kỳ tổ chức hai năm một lần Festival Biển Nha Trang - Khánh Hòa;…
Tuy nhiên, cùng với sự phát triển nhanh về kinh tế - xã hội, bên cạnh những mặt tích cực, vẫn tồn tại một số hạn chế như: Nhận thức, hành vi con người dễ bị tác động, chi phối và quyết định bởi các yếu tố vật chất thực dụng; các mối quan hệ ứng xử trong gia đình, xã hội dễ bị tổn thương; những loại hình văn hóa không phù hợp với thuần phong, mỹ tục dân tộc đang xâm nhập nhanh vào đời sống xã hội; ý thức chấp hành pháp luật, trật tự, kỷ cương xã hội của một bộ phận nhân dân có phần chưa nghiêm... Trong công tác chỉ đạo của cấp ủy các cấp có lúc, có nơi chưa sâu sát, chưa đầu tư đúng mức cho văn hóa, văn học nghệ thuật. Công tác quản lý nhà nước trên lĩnh vực văn hóa còn một số hạn chế; công nghiệp văn hóa, thị trường văn hóa chưa phát triển…
Một số giải pháp để khơi dậy, khai thác, phát huy, phát triển nguồn lực hệ giá trị văn hóa, con người tỉnh Khánh Hòa trong giai đoạn mới
Thứ nhất, nghiêm túc quán triệt, triển khai, cụ thể hóa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người nói chung thông qua các chương trình, đề án cụ thể, sát thực tiễn của tỉnh Khánh Hòa, đồng thời tập trung nghiên cứu, xác định và triển khai xây dựng hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người gắn với giữ gìn, phát triển hệ giá trị gia đình Việt Nam trong kỷ nguyên mới của dân tộc. Tăng cường huy động mọi nguồn lực tập trung chăm lo sự nghiệp giáo dục, xây dựng đồng bộ thiết chế văn hóa cơ sở, coi trọng công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác văn hóa, đặc biệt là đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, các ngành, tổ chức chính trị - xã hội và đội ngũ cán bộ, giáo viên, những người trực tiếp làm công tác giáo dục.
Thứ hai, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn xã hội trong công tác chăm lo, gìn giữ, xây dựng văn hóa, con người, xem đây là trách nhiệm quan trọng hàng đầu, là nhiệm vụ thường xuyên của các cấp, các ngành, tổ chức chính trị - xã hội và của mỗi người dân trên cơ sở ba trụ cột chính: gia đình, nhà trường và xã hội. Tiếp tục nêu cao, khơi dậy khát vọng vươn lên trong cuộc sống và xây dựng quê hương giàu đẹp ở mỗi công dân, đặc biệt là thế hệ trẻ.
Thứ ba, chú trọng công tác bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, giữ gìn những giá trị văn hóa mang tính chất “hồn cốt” của dân tộc nói chung, của tỉnh Khánh Hòa nói riêng; đồng thời khai thác, phát huy hiệu quả các giá trị di sản văn hóa lịch sử trên địa bàn tỉnh trong phát triển kinh tế, thông qua việc xây dựng kế hoạch, cơ chế và giải pháp xử lý đúng đắn mối quan hệ giữa bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử truyền thống dân tộc trong xây dựng con người, phát triển kinh tế - xã hội. Tập trung hơn vào các hệ tiêu chí, chuẩn mực giá trị, bản sắc văn hóa, con người theo hệ thống chuẩn mực chung của cả nước và những nét đặc sắc riêng có của văn hóa, con người vùng đất Khánh Hòa
Thứ tư, quan tâm đúng mức, giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa phát triển văn hóa và kinh tế, đặt văn hóa, con người trong mối quan hệ biện chứng, có tác động qua lại với các lĩnh vực khác của đời sống xã hội, đặc biệt là yêu cầu phát triển kinh tế trong bối cảnh mới; không ngừng làm giàu đời sống tinh thần, nâng cao chất lượng an sinh xã hội, tránh việc hình thành lối sống thực dụng, hưởng thụ, nhân cách sống lệch chuẩn; nêu cao các giá trị tốt đẹp của gia đình, cộng đồng, văn hóa dân tộc Việt Nam. Bên cạnh đó, chú trọng gắn kết các hoạt động văn hóa, giáo dục, hành chính, khoa học - công nghệ, lao động, sản xuất,... với nhiệm vụ xây dựng, bồi đắp thế giới quan, nhân sinh quan đúng đắn, khoa học trên tinh thần “yêu quê hương đất nước, nhân ái, nghĩa tình, trung thực, đoàn kết, cần cù, sáng tạo”.
Thứ năm, nghiên cứu, triển khai thực hiện những giải pháp khoa học, phù hợp với tình hình thực tiễn của tỉnh nhằm ngăn chặn, xử lý hiệu quả, dứt điểm những biểu hiện, hành vi xuống cấp về đạo đức, lối sống, góp phần đẩy lùi tiêu cực xã hội và tệ nạn xã hội. Xây dựng môi trường và đời sống văn hóa lành mạnh, chấn chỉnh việc lợi dụng hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo để truyền bá duy tâm thần bí, mê tín dị đoan; đồng thời, quyết liệt đấu tranh loại trừ sản phẩm văn hóa độc hại, truyền bá tư tưởng sai trái, lệch chuẩn, lối sống trái thuần phong mỹ tục; tăng cường quản lý nhà nước, kiểm soát chặt chẽ văn hóa “ngoại lai” trên địa bàn.
Thứ sáu, thúc đẩy, làm cho văn hóa thấm sâu vào các lĩnh vực đời sống xã hội; kiến thiết nếp sống mới, sáng tạo những giá trị văn hóa mới trên nền tảng bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, tính đa dạng, bản sắc văn hóa của các dân tộc, của các vùng, miền. Hướng các hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội tới giá trị chân - thiện - mỹ. Chủ động hội nhập quốc tế về văn hóa, tiếp thu tinh hoa văn hóa thế giới, đồng thời truyền bá, tạo điều kiện thuận lợi để người Việt Nam ở nước ngoài và các tổ chức quốc tế tham gia phát triển văn hóa, quảng bá về hình ảnh đẹp của đất nước, con người Việt Nam nói chung và vùng đất, con người Khánh Hòa nói riêng./.
-----------------
(1) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 34
(2) Nghị quyết số 09-NQ/TW, ngày 28-1-2022, của Bộ Chính trị, “Về xây dựng, phát triển tỉnh Khánh Hòa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” xác định mục tiêu xây dựng và phát triển tỉnh Khánh Hòa trở thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2030, là trung tâm dịch vụ, du lịch biển quốc tế, trung tâm của khu vực duyên hải Nam Trung bộ, Tây Nguyên và cả nước về kinh tế biển, công nghiệp công nghệ cao… Nghị quyết số 01-NQ/TU ngày 14-7-2025 của Tỉnh ủy Khánh Hòa về tăng trưởng kinh tế hai con số giai đoạn 2025 - 2030 xác định du lịch - dịch vụ là một trong 4 trụ cột phát triển chính.
Nguồn: https://tapchicongsan.org.vn/web/guest/van_hoa_xa_hoi/-/2018/1136702/tinh-khanh-hoa-xay-dung-va-phat-trien-he-gia-tri-van-hoa%2C-con-nguoi%2C-dap-ung-yeu-cau-phat-trien-ben-vung-cung--dan-toc-viet-nam-buoc-vao-ky-nguyen-moi.aspx
Bình luận (0)