Trăng tròn, trăng khuyết, trăng mọc muộn: Vì sao mặt trăng luôn thay đổi?

Chu kỳ chuyển động của mặt trăng – nguyên nhân chính tạo nên các pha trăng

Mặt trăng không tự phát sáng, ánh sáng mà chúng ta nhìn thấy là ánh sáng mặt trời phản chiếu lên bề mặt của mặt trăng. Trong khi đó, mặt trăng quay quanh trái đất theo một quỹ đạo hình elip, mất khoảng 29,5 ngày để hoàn thành một vòng, tạo nên chu kỳ trăng. Trong mỗi chu kỳ, tùy vào vị trí tương đối giữa mặt trời – trái đất – mặt trăng, người quan sát từ trái đất sẽ nhìn thấy phần được chiếu sáng khác nhau, tạo nên hiện tượng trăng tròn – trăng khuyết.

Từ trăng non đến trăng tròn – những pha trăng thú vị

Chu kỳ mặt trăng có thể chia thành nhiều giai đoạn:

Trăng non (mồng 1 âm lịch): Mặt trăng nằm gần giữa mặt trời và trái đất. Phần được chiếu sáng quay về phía mặt trời, nên người trên trái đất không nhìn thấy mặt trăng.

Trăng lưỡi liềm (mồng 2 – mồng 5): Trăng bắt đầu "lộ diện" với phần sáng mảnh nhỏ như lưỡi liềm vào buổi tối.

Ảnh minh họa.

Trăng bán nguyệt (mùng 7 – mùng 8): Một nửa mặt trăng được chiếu sáng. Thời điểm này, trăng thường mọc vào khoảng giữa chiều tối và lên cao vào buổi tối.

Trăng tròn (rằm – ngày 15): Mặt trăng đối diện mặt trời, toàn bộ phần sáng hiện ra rực rỡ vào buổi tối, mọc vào lúc hoàng hôn và lặn vào bình minh hôm sau.

Sau rằm (16 đến 30): Mặt trăng tiếp tục quay, phần sáng dần bị che khuất từ từ, trăng lại khuyết dần và quay về pha trăng non.

Vì sao trăng khi mọc sớm, khi mọc muộn?

 

Mỗi ngày, mặt trăng mọc muộn hơn hôm trước khoảng 50 phút. Đó là lý do chúng ta thấy thời điểm trăng xuất hiện trên bầu trời cũng thay đổi theo từng đêm:

Giai đoạn đầu tháng âm lịch: Trăng mọc vào ban ngày hoặc đầu giờ chiều, nên ban đêm khó thấy trăng.

Đêm rằm: Trăng mọc khoảng 6 giờ chiều – đúng vào lúc trời tối, nên dễ quan sát và thường được xem là thời điểm “đẹp nhất” của mặt trăng.

Cuối tháng âm lịch: Trăng mọc ngày càng muộn, có hôm tận nửa đêm hoặc rạng sáng, nên dù vẫn hiện diện trên bầu trời nhưng lại khó bắt gặp.

Mặt trăng và văn hóa nhân loại

 

Từ xa xưa, con người đã quan sát hiện tượng thay đổi hình dáng của mặt trăng để tạo ra lịch âm – một hệ thống lịch dựa trên chu kỳ trăng, vẫn còn được dùng phổ biến ở nhiều nước châu Á như Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc...

Không những thế, trăng tròn – trăng khuyết còn mang nhiều ý nghĩa biểu tượng trong thơ ca, tôn giáo và triết học phương Đông. Trăng tròn là sự viên mãn, đoàn viên; trăng khuyết là nỗi niềm, xa cách. Có thể nói, mặt trăng không chỉ là thiên thể gần trái đất nhất, mà còn là biểu tượng thiêng liêng gắn bó sâu sắc với đời sống tinh thần của con người.

Kết luận

Việc mặt trăng thay đổi hình dáng và thời gian xuất hiện không phải là hiện tượng ngẫu nhiên, mà là kết quả của quy luật tự nhiên trong hệ mặt trời. Mỗi lần trăng mọc, dù sớm hay muộn, tròn hay khuyết, đều là minh chứng cho sự vận hành nhịp nhàng của vũ trụ.

Và với con người, dù ở bất kỳ thời đại nào, mặt trăng vẫn luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho thơ ca, nghệ thuật và những giấc mơ không bao giờ cạn.

 

Bảo Ngọc (t/h)

Nguồn: https://doanhnghiepvn.vn/cong-nghe/trang-tron-trang-khuyet-trang-moc-muon-vi-sao-mat-trang-luon-thay-doi/20250423030323005