Từ ‘Mưa đỏ’ đến ‘Tử chiến trên không’ - lịch sử chưa bao giờ thôi ám ảnh

Bộ phim Mưa đỏ đã tạo hiện tượng rạp phim Việt khi các suất chiếu đều cháy vé

Cả hai bộ phim đều lấy cảm hứng từ sự kiện lịch sử có thật. Nhưng hai bộ phim đi theo hai hướng hoàn toàn khác nhau: một bên là bản hùng ca sử thi về cuộc chiến Quảng Trị 1972, một bên là kịch tính sinh tử trong không gian khép kín của một chuyến bay bị không tặc khống chế. Dưới góc nhìn phê bình điện ảnh, đây là dịp hiếm hoi để so sánh hai tác phẩm, qua đó nhận diện sự đa dạng trong cách tiếp cận lịch sử của điện ảnh Việt đương đại.

Phim “Mưa đỏ” (đạo diễn Đặng Thái Huyền) được chuyển thể từ kịch bản và tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Chu Lai, lấy bối cảnh mùa hè năm 1972, khi quân giải phóng đã giành được hoàn toàn tỉnh Quảng Trị - nơi có ranh giới chia cắt tạm thời hai miền Nam - Bắc. Kịch bản đi theo diễn biến 81 ngày đêm chiến đấu bảo vệ thành cổ. Đại tá Kiều Thanh Thúy - Giám đốc sản xuất phim "Mưa đỏ" - cho biết, dự án có quy mô lớn nhất mà Điện ảnh Quân đội nhân dân thực hiện trong 20 năm qua.

Tối 17/9, bộ phim "Tử chiến trên không" của đạo diễn Hàm Trần đã chính thức có suất công chiếu sớm dành cho báo chí và giới chuyên môn.

Phim “Tử chiến trên không” lấy cảm hứng từ sự kiện có thật tại Việt Nam năm 1978, không lâu sau khi đất nước hoàn toàn giải phóng. Chuyến bay mang số hiệu DC-4/501 từ Đà Nẵng tới Buôn Mê Thuột bị một nhóm không tặc có vũ trang khống chế chỉ sau ít phút khởi hành, đẩy 60 hành khách cùng toàn bộ phi hành đoàn vào 52 phút ngàn cân treo sợi tóc. Đây là vụ không tặc rúng động lịch sử hàng không Việt Nam, để lại nhiều vết thương thể xác lẫn sang chấn tinh thần cho những nạn nhân sống sót. Mượn câu chuyện này, đạo diễn Hàm Trần bắt tay vào thực hiện một tác phẩm hành động, nơi anh bung xõa kỹ năng làm chủ những thước phim căng thẳng tới nghẹt thở.

Trong “Tử chiến trên không”, Thái Hòa ghi dấu ấn mạnh mẽ với vai Long – kẻ không tặc tàn nhẫn nhưng cũng nhiều nội tâm. Lối diễn tiết chế, ánh mắt lạnh lùng và sự bùng nổ ở những cảnh cao trào giúp nhân vật phản diện trở thành trung tâm của mạch phim. Thanh Sơn diễn xuất khá tròn vai khi nỗ lực và lăn xả trong vai chàng cảnh vệ dũng cảm, kiên cường, bất chấp an nguy bản thân vì những mạng người vô tội. Các tuyến nhân vật phụ như tiếp viên, hành khách, cảnh vệ hàng không cũng có đất diễn, nhưng vẫn chủ yếu xoay quanh phản ứng tức thời trong hoàn cảnh khẩn cấp.

Trong “Tử chiến trên không”, Thái Hòa ghi dấu ấn mạnh mẽ với vai Long – kẻ không tặc tàn nhẫn nhưng cũng nhiều nội tâm. Cảnh trong phim "Tử chiến trên không" (ảnh nhà sản xuất cung cấp)

Ngược lại, “Mưa đỏ” nổi bật với dàn nhân vật tập thể: anh nông dân Tạ - tiểu đội trưởng, anh chiến sỹ đặc công Sen, cậu sinh viên nhạc viện Cường, cậu sinh viên mỹ thuật Bình, cậu học sinh Tú, cô lái đò Hồng, bác sỹ Lê… Từ những người lính trẻ đến y bác sĩ, từ dân thường đến chỉ huy… mỗi người đều là một lát cắt số phận trong trận chiến 81 ngày đêm ác liệt. Sức mạnh của bộ phim nằm ở sự đa thanh trong diễn xuất: không một cá nhân nào hoàn toàn “chiếm sóng”, mà tất cả cùng hòa thành bản hợp xướng bi tráng về lòng yêu nước và sự hy sinh.

“Tử chiến trên không” tạo thách thức lớn khi bị giới hạn trong khoang máy bay chật hẹp. Đạo diễn khéo léo sử dụng góc quay cận cảnh, máy rung cầm tay và ánh sáng tương phản để gia tăng cảm giác ngột ngạt. Khán giả được đặt vào trạng thái nghẹt thở – một trải nghiệm không dễ có ở phim Việt trước đây. Tuy nhiên, sự lặp lại góc máy đôi lúc làm nhịp phim thiếu đa dạng.

“Mưa đỏ” lại mở ra một bức tranh rộng lớn với bối cảnh chiến trường khốc liệt. Máy quay toàn cảnh kết hợp với cận cảnh gương mặt người lính, khói lửa xen cùng slow-motion đã tạo nên chất sử thi mạnh mẽ. Nếu “Tử chiến trên không” thiên về kịch tính cá nhân, thì “Mưa đỏ” vươn tới tầm vóc khái quát, mang đậm tính sử thi.

Âm thanh trong “Tử chiến trên không” dồn dập, gấp gáp: tiếng súng, tiếng va chạm, la hét – tất cả hòa thành một bầu không khí căng thẳng không ngơi nghỉ. Nhạc nền chủ yếu mang tiết tấu điện tử nhanh, đẩy nhịp phim lên cao độ nhưng đôi lúc khiến khán giả mệt mỏi. Trong khi đó, “Mưa đỏ” chọn cách kể chuyện bằng cả âm nhạc và khoảng lặng. Giữa tiếng bom đạn, đôi khi chỉ còn lại tiếng nước sông Thạch Hãn, tiếng thở gấp gáp, tiếng hát ru hay tiếng gọi đồng đội. Nhạc nền giàu tính bi tráng, nhấn mạnh sự hy sinh và mất mát. Chính sự tương phản âm thanh – từ dữ dội đến lặng im – đã tạo nên sức nặng cảm xúc khó quên trong lòng khán giả.

Tử chiến trên không” dựng nhanh, nhiều cú cắt gấp, tạo cảm giác nghẹt thở từ đầu đến cuối. Điểm mạnh là tính giải trí cao, nhưng điểm yếu là thiếu khoảng dừng để khán giả “thấm” tâm lý nhân vật.

Ngược lại, “Mưa đỏ” có nhịp điệu như một bản giao hưởng: lúc chậm rãi miêu tả đời thường, lúc bùng nổ dữ dội với những trường đoạn chiến trận. Sự nhấn – nhả này giúp phim vừa bi tráng vừa nhân văn, khiến cảm xúc đọng lại lâu hơn.

Cảnh trong phim "Tử chiến trên không" (ảnh nhà sản xuất cung cấp)

“Tử chiến trên không” mang thông điệp về sự can đảm và tình người trong nghịch cảnh sinh tử. Phim nghiêng nhiều về tính giải trí – hồi hộp, căng thẳng – nhưng vẫn gợi nhắc đến ký ức lịch sử ít người biết.

“Mưa đỏ” lại đặt ra sứ mệnh lớn hơn: khắc họa cuộc chiến Quảng Trị như một biểu tượng lịch sử. Phim gợi nhớ đến máu xương thế hệ cha anh, đồng thời đặt ra câu hỏi về trách nhiệm gìn giữ ký ức tập thể hôm nay.

Như vậy, khi đặt cạnh nhau, “Tử chiến trên không” và “Mưa đỏ” cho thấy hai lối tiếp cận khác nhau với lịch sử: một bên là phim hành động, tập trung vào kịch tính cá nhân; một bên là sử thi chiến tranh, tái hiện bi tráng tập thể. Nếu “Mưa đỏ” mở ra một cột mốc mới cho dòng phim chiến tranh lịch sử Việt Nam, thì “Tử chiến trên không” chứng minh rằng điện ảnh Việt Nam hoàn toàn có thể làm tốt dòng phim hành động ở tiêu chuẩn quốc tế.

Hai bộ phim, hai phong cách, nhưng đều cho thấy sự nỗ lực đổi mới và tham vọng lớn của điện ảnh Việt. Và quan trọng hơn, chúng khẳng định rằng: lịch sử, dù được kể ở quy mô nào, vẫn luôn là mạch nguồn bất tận cho nghệ thuật thứ bảy. Khán giả Việt Nam luôn tin tưởng vào một tương lai phát triển, với những siêu phẩm vươn tầm quốc tế của điện ảnh nước nhà.

NGUYỄN THỊ LAN ANH

Nguồn: https://baohaiphong.vn/tu-mua-do-den-tu-chien-tren-khong-lich-su-chua-bao-gio-thoi-am-anh-521411.html