Tiết mục văn nghệ tại lễ kỷ niệm 80 năm thành lập Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam. Ảnh: Hải Nguyễn
Từ Đề cương văn hóa đến sức mạnh nội sinh của dân tộc
Trước Cách mạng Tháng Tám, trong bối cảnh và những vấn đề nóng bỏng của đất nước, năm 1943, Tổng Bí thư Trường Chinh đã bắt tay khởi thảo Đề cương Văn hóa Việt Nam. Bản đề cương này được ví như tuyên ngôn, cương lĩnh đầu tiên của Đảng ta về văn hóa và cách mạng, có ý nghĩa khai sáng, mở đường cho cách mạng Việt Nam, nhất là lĩnh vực tư tưởng, văn hóa; định hình những quan điểm, nguyên tắc cơ bản cho thời kỳ đó và tiếp tục được bổ sung, phát triển trong nhiều năm tiếp theo.
Hơn 80 năm qua, cách đặt vấn đề của Đề cương Văn hóa đã rất hiện đại: Văn hóa bao gồm cả tư tưởng, học thuật và nghệ thuật; mặt trận văn hóa là một trong ba mặt trận (kinh tế, chính trị, văn hóa), ở đó người cộng sản phải hoạt động; không phải chỉ làm cách mạng chính trị mà còn phải làm cách mạng văn hóa nữa; có lãnh đạo được phong trào văn hóa thì Đảng mới ảnh hưởng được dư luận, việc tuyên truyền của Đảng mới có hiệu quả.
Ngay sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công, trong những ngày đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa non trẻ, Chủ tịch Hồ Chí Minh - anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới - đã coi văn hóa là một mặt trận, ngang hàng với việc diệt giặc đói, giặc ngoại xâm.
Tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ nhất năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Văn hóa phải làm thế nào cho ai cũng có lý tưởng tự chủ, độc lập, tự do. Đồng thời, văn hóa phải làm thế nào cho quốc dân có tinh thần vì nước quên mình, vì lợi ích chung mà quên lợi ích mình. Văn hóa phải làm thế nào cho mỗi người dân Việt Nam từ già đến trẻ, cả đàn ông và đàn bà, ai cũng hiểu cái nhiệm vụ của mình và biết hưởng cái hạnh phúc của mình nên được hưởng. Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”.
Quan điểm ấy đã trở thành phương châm, kim chỉ nam cho sự nghiệp dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam.
Lịch sử cách mạng đã chứng minh tầm nhìn ấy. Trong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, văn hóa trở thành vũ khí tinh thần vô giá, là ngọn lửa giữ vững niềm tin và lý tưởng.
Về vai trò của văn hóa và văn nghệ sĩ trong quá trình đấu tranh giữ nước, tại cuộc gặp mặt đại biểu văn nghệ sĩ ngày 30.12.2024, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: Trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ đầy gian khổ song vô cùng oanh liệt, tự hào, rất nhiều văn nghệ sĩ vừa cầm súng, vừa cầm bút, cầm đàn, luôn sát cánh cùng mọi tầng lớp nhân dân và toàn dân tộc, sẵn sàng hiến dâng, dũng cảm hy sinh, xung kích trên mặt trận tư tưởng - văn hóa.
“Những tác giả quen thuộc như Hồ Chí Minh, Sóng Hồng, Tố Hữu, Văn Cao, Phạm Tuyên, Lưu Hữu Phước, Hoàng Vân, Đỗ Nhuận, Nguyễn Thi, Tô Ngọc Vân, Tường Vy, Trà Giang… và biết bao văn nghệ sĩ nổi tiếng khác đã lan tỏa khí thế cách mạng đến mọi miền của Tổ quốc, ca ngợi lòng dũng cảm và khích lệ tinh thần chiến đấu của quân và dân ta trên chiến trường, trở thành nguồn động viên to lớn trên mọi mặt trận, đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng nhân dân và là di sản văn hóa quý giá, giúp thế hệ mai sau hiểu rõ hơn về giá trị của độc lập, tự do và sự hy sinh của cha ông” Tổng Bí thư nói.
Đại hội VI của Đảng năm 1986 với phương châm Đổi mới đã mở ra kỷ nguyên mới, đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng, hội nhập cùng thế giới. Trong chặng đường ấy, văn hóa một lần nữa chứng minh vai trò định hình bản sắc, khẳng định vị trí Việt Nam trong cộng đồng quốc tế.
Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) năm 1998 về xây dựng và phát triển nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc là dấu mốc quan trọng, đặt nền tảng cho sự nghiệp đổi mới toàn diện.
“80 năm soi đường” - văn hóa là nền tảng, động lực phát triển
Đại hội XIII của Đảng tiếp tục khẳng định: Xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam là một trong những trụ cột phát triển bền vững. Văn hóa được đặt ngang hàng với chính trị, kinh tế, xã hội và quốc phòng, an ninh. Điều đó chứng tỏ, sau 80 năm, quan điểm “văn hóa soi đường cho quốc dân đi” vẫn nguyên giá trị, là kim chỉ nam cho mọi chặng đường phát triển.
Văn kiện Đại hội XIII nhấn mạnh yêu cầu xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới. Văn hóa không chỉ dừng lại ở bảo tồn di sản, mà phải tạo nên sức mạnh nội sinh, khơi dậy khát vọng phát triển, nuôi dưỡng tinh thần yêu nước, ý chí tự cường, tinh thần đoàn kết, nhân ái, khoan dung.
Thực tiễn những năm gần đây cho thấy, dù đối mặt với nhiều thách thức - từ đại dịch COVID-19, biến đổi khí hậu, cho tới những tác động tiêu cực của toàn cầu hóa - văn hóa vẫn là sợi dây kết nối, tạo nên sức mạnh đoàn kết dân tộc. Những chiến dịch cộng đồng, những sáng tạo nghệ thuật, những giá trị nhân văn lan tỏa trong khó khăn đã chứng minh văn hóa là trụ cột tinh thần vững chắc.
Bước vào thời kỳ phát triển và hội nhập sâu rộng, văn hóa Việt Nam đối diện nhiều cơ hội nhưng cũng không ít vấn đề. Trong đó, có nguy cơ mai một bản sắc văn hóa trong quá trình toàn cầu hóa. Cùng với sự phát triển của công nghệ và mạng xã hội, các sản phẩm giải trí nước ngoài càng dễ tiếp cận, đặc biệt với giới trẻ và trong các sản phẩm văn hóa đó, không ít sản phẩm có nội dung không lành mạnh, thậm chí đi ngược với truyền thống, văn hóa Việt Nam.
Hiện nay, một trong những yêu cầu hàng đầu là phát triển công nghiệp văn hóa. Trong xu thế toàn cầu, văn hóa không chỉ là lĩnh vực tinh thần mà còn là ngành kinh tế mũi nhọn. Việt Nam cần biến kho tàng di sản, bản sắc dân tộc thành sản phẩm văn hóa có giá trị, tạo ra sức cạnh tranh và đóng góp lớn hơn cho GDP.
Và điều quan trọng là xây dựng hệ giá trị con người Việt Nam thời kỳ mới. Như Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, văn hóa phải kiến tạo nhân cách, bồi dưỡng đạo đức, trí tuệ, bản lĩnh, nuôi dưỡng khát vọng xây dựng đất nước hùng cường. Đây là nhiệm vụ trung tâm của văn hóa trong thời kỳ phát triển mới.
PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho rằng: “Đã đến lúc chúng ta cần một cuộc chấn hưng giáo dục nghệ thuật, không chỉ để tạo ra thêm nhiều nghệ sĩ chuyên nghiệp, mà để hình thành một thế hệ công dân biết yêu cái đẹp, biết sống nhân văn và biết sáng tạo”.
Nâng cao dân trí và giáo dục văn hóa cho thế hệ trẻ bằng việc đẩy mạnh giáo dục lịch sử, truyền thống, đạo đức, lối sống; đưa văn hóa trở thành nền tảng định hình nhân cách thế hệ mới. Đầu tư cho sáng tạo văn học nghệ thuật, tạo điều kiện để văn nghệ sĩ thâm nhập thực tiễn, dấn thân, từ đó sáng tạo những tác phẩm để đời, có sức lay động mạnh mẽ, khơi dậy lòng tự hào dân tộc.
Bên cạnh việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa, phát triển công nghiệp văn hóa là nhiệm vụ quan trọng. Mục tiêu của Việt Nam là đến năm 2045, các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam phấn đấu doanh thu đóng góp 9% GDP và thu hút 6 triệu lao động, trở thành quốc gia phát triển về công nghiệp văn hóa trong khu vực châu Á, đồng thời khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ công nghiệp văn hóa thế giới.
Dự thảo Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII trình Đại hội XIV của Đảng đặt ra nhiệm vụ: “Phát triển nguồn lực con người, phát triển văn hóa thực sự trở thành nền tảng, sức mạnh nội sinh, động lực to lớn cho sự phát triển nhanh, bền vững của đất nước”.
80 năm qua, văn hóa đã thực sự trở thành ngọn đuốc soi sáng hành trình dân tộc. Văn hóa là nguồn lực tinh thần vô giá, là sức mạnh nội sinh, là bản lĩnh và tâm hồn Việt Nam. Trong kỷ nguyên mới, văn hóa tiếp tục gánh vác trọng trách nặng nề: Vừa giữ gìn cốt cách, bản sắc dân tộc, vừa bồi đắp khát vọng phát triển, vừa kiến tạo sức mạnh mềm để Việt Nam hội nhập và khẳng định vị thế trên trường quốc tế.
Văn hóa sẽ tiếp tục gánh trọng trách “soi đường cho quốc dân đi” trong hành trình hướng tới mục tiêu năm 2045 - xây dựng một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, hạnh phúc.
Nguồn:https://laodong.vn/van-hoa-giai-tri/80-nam-van-hoa-soi-duong-cho-quoc-dan-di-1561868.ldo
![[Ảnh] Chủ tịch nước Lương Cường dự cầu truyền hình chính luận-nghệ thuật đặc biệt “Thời cơ vàng”](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/1200x675/vietnam/resource/IMAGE/2025/8/22/44ca13c28fa7476796f9aa3618ff74c4)
Bình luận (0)