Dự báo nhu cầu nhập khẩu gạo của Philippines năm 2025

1. Tình hình sản xuất lúa gạo của Philippines và dự báo năm 2025

Philippines là quốc gia sản xuất nông nghiệp trong đó có sản xuất lúa gạo, tuy nhiên, trong nhiều năm qua sản xuất lúa gạo trong nước luôn không đáp ứng được nhu cầu tiêu thụ. Đã có nhiều nghiên cứu chỉ ra các nguyên nhân và một trong số những nguyên nhân được Tổ chức lương thực thế giới xác định là do Philippines – quốc gia được cấu thành bởi hàng ngàn hòn đảo – nên diện tích đất trồng lúa không nhiều, đặc biệt là không có những vùng đồng bằng cửa sông rộng lớn và phì nhiêu.

Hàng năm, tùy thuộc vào các điều kiện canh tác và thời tiết, sản xuất nội địa trong những năm gần đây của Philippines đạt khoảng từ 19 đến 20 triệu tấn thóc, tương đương khoảng trên 12 triệu đến 13 triệu tấn gạo.

Cụ thể, theo số liệu của Bộ Nông nghiệp, sản xuất lúa nội địa của Philippines năm 2022 đạt khoảng 19,75 triệu tấn, tương đương khoảng 12,74 triệu tấn gạo. Năm 2023, lần đầu tiên sản xuất lúa nội địa của Philippines vượt mốc 20 triệu tấn lúa (cụ thể 20,06 triệu tấn), tăng 1,5% so với năm 2022 và vượt qua mức đỉnh đạt được năm 2021 (là 19,96 triệu tấn). Tuy nhiên, đến năm 2024, sản xuất lúa nội địa của Philippines chỉ đạt 19,30 triệu tấn, giảm so với năm trước.

Năm 2025, với nguồn vốn Chính phủ hỗ trợ và đầu tư nhiều hơn cho nông dân, sản xuất lúa nội địa của Philippines đặt mục tiêu đạt 20,46 triệu tấn. Tuy nhiên, cho dù đạt được mục tiêu đề ra thì mức tăng khiêm tốn này không thể giúp Philippines thoát khỏi tình trạng thiếu hụt và phải phụ thuộc vào nhập khẩu gạo.

2. Nhu cầu tiêu thụ, dự trữ gạo của Philippines và dự báo năm 2025

Nhu cầu tiêu thụ gạo nội địa của Philippines có xu hướng tăng hàng năm, từ mức dưới 15 triệu tấn năm 2019, đến năm 2024 đã tăng lên 17 triệu tấn. Cụ thể, tổng lượng gạo tiêu tụ nội địa của Philippines trong các năm 2019, 2020, 2021, 2022, 2023 và 2024 lần lượt là 14,4 triệu tấn, 14,8 triệu tấn, 15,4 triệu tấn, 16,1 triệu tấn, 16,6 triệu tấn và 17,2 triệu tấn. Dự báo năm 2025, nhu cầu tiêu thụ gạo nội địa của Philippines khoảng 17,8 triệu tấn.

Ngoài ra, nhu cầu dự trữ tối thiểu đủ lương thực cho 30 ngày để đảm bảo an ninh lương thực trong nước khoảng từ 1,0 đến 1,2 triệu tấn. Vì vậy, tổng nhu cầu gạo của Philippines khoảng trên 18 triệu tấn đến 19 triệu tấn.

3. Nhu cầu nhập khẩu gạo của Philippines và dự báo năm 2025

Do sản xuất lúa gạo trong nước không có nhiều cải thiện trong khi nhu cầu tiêu thụ hàng năm tăng lên nên lượng gạo nhập khẩu cảu Philippines trong những năm qua ngày càng tăng. Tháng 6 năm 2024 trở về trước, việc áp dụng thuế nhập khẩu gạo 35% đã phần nào hạn chế mức tiêu thụ và gạo nhập khẩu vào Philippines, mặc dù nhu cầu tiêu thụ gạo luôn ở mức cao.

Năm 2019, 2020, 2021, 2022, 2023 lượng gạo nhập khẩu của Philippines lần lượt 3,256 triệu tấn, 2,662 triệu tấn, 2,988 triệu tấn, 3,788 triệu tấn, và 3,932 triệu tấn.

Tổng thống Philippines Ferdinand R. Marcos, JR., ngày 20 tháng 6 năm 2024, đã ký ban hành Sắc lệnh số 62, theo đó cắt giảm thuế nhập khẩu nhiều mặt hàng, đối với mặt hàng gạo, thuế nhập khẩu từ mức 35% cắt giảm xuống còn 15%, thời gian áp dụng tới năm 2028. Đây có thể được coi là động thái của Chính phủ Philippines nhằm đối phó với tình trạng lạm phát, đặc biệt giá mặt hàng gạo có xu hướng tăng cao liên tục trên thị trường. Việc giảm thuế nhập khẩu đã tạo ra sự bùng nổ nhập khẩu gạo của Philippines, đạt mức kỷ lục 4,68 triệu tấn trong năm 2024 và dự báo tiếp tục tăng vào năm 2025, đạt khoảng 4,92 triệu tấn.

Trong những năm qua, Philippines nhập khẩu gạo chủ yếu từ Việt Nam, với thị phần chiếm khoảng từ 80% đến 85%, từ Thái Lan khoảng 10%, phần còn lại được nhập khẩu từ các nước Ấn Độ, Paskistan, Bangladesh, Nhật Bản và quốc gia khác. Chính phủ Philippines thời gian qua cũng đang nỗ lực tìm cách đa dạng hóa nguồn cung gạo và loại gạo nhập khẩu, thậm chí cả việc ký kết thỏa thuận hợp tác thương mại gạo với Campuchia, mặc dù thỏa thuận này sẽ không mang lại nhiều hiệu quả.

4. Nhhập khẩu gạo của Philippine từ Việt Nam và dự báo năm 2025

Philippines là thị trường truyền thống đối với xuất khẩu gạo của Việt Nam. Trong những năm qua lượng gạo và kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam sang thị trường Philippines luôn chiếm trên 40% đến gần 45% về lượng và kim ngạch trong tổng lượng và tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam. Kể từ năm 2022, gạo của Việt Nam xuất khẩu vào thị trường Philippine hàng năm luôn đạt trên 3 triệu đến 4 triệu tấn, cụ thể, năm 2022 đạt 3,214 triệu tấn, năm 2023 đạt 3,150 triệu tấn, năm 2024 đạt khoảng 4,150 triệu tấn, năm 2025 dự báo đạt khoảng 4,350 triệu tấn.

Mặc dù Philippines đã và đang nỗ lực trong việc tìm kiếm đa dạng hóa nguồn cung nhưng gạo của Việt Nam vẫn sẽ tiếp tục đứng vững tại thị trường Philippines do gạo của Việt Nam có thế mạnh riêng, có khả năng cạnh tranh tại thị trường. Một là, gạo Việt Nam có phẩm cấp, chất lượng, giá cả phù hợp nên có tính cạnh tranh, phù hợp với thị hiếu tiêu dùng và có thể đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng Philippines, đặc biệt là tầng lớp đông đảo dân cư có thu nhập trung bình và thấp. Hai là, nguồn cung gạo ổn định của Việt Nam, khoảng cách địa lý, chi phí và thuận tiện trong chuyên trở, đáp ứng được nhu cầu nhập khẩu hàng năm của Philippines. Ba là, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam đã có quan hệ bạn hàng lâu năm với các nhà nhập khẩu gạo của Philippines, đã tạo được uy tín, lòng tin trong xuất khẩu gạo với các bạn hàng Philippines.

5. Chính sách mới liên quan tới nhập khẩu và tiêu thụ gạo tại Philippines

Năm 2022, Philippines áp dụng mức thuế nhập khẩu gạo chung 35% đối với gạo nhập khẩu từ mọi nguồn (trong Asean và ngoài Asean). Đến ngày 20 tháng 6 năm 2024, Tổng thống Philippines Ferdinand R. Marcos, đã ban hành Lệnh số 62, theo đó quy định cắt giảm thuế nhập khẩu đối với nhiều mặt hàng nông sản. Đối với mặt hàng gạo, thuế nhập khẩu từ mức 35% được cắt giảm xuống còn 15%, áp dụng chung cho gạo nhập khẩu từ mọi nguồn, thời gian áp dụng tới năm 2028. Đây là động thái để đối phó với tình trạng lạm phát, đặc biệt là giá mặt hàng gạo có xu hướng tăng liên tục trên thị trường trong năm 2024. Cắt giảm thuế nhập khẩu gạo với hy vọng sẽ làm giảm chi phí nhập khẩu gạo, qua đó giúp giảm giá bán lẻ gạo tại thị trường nội địa. Mặc dù vậy, theo quan sát và đánh giá của một số nhà nghiên cứu và cơ quan quản lý Philippines, việc giảm thuế nhập khẩu gạo về mức 15% đã tác động không đáng kể và đã không mang lại hiệu ứng làm giảm giá bán lẻ gạo tại thị trường nội địa.

Nhằm kiểm soát và hướng tới mục tiêu giảm giá bán lẻ gạo, ngày 20 tháng 01 năm 2025, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp đề xuất và được Chính phủ Philippines cho phép để yêu cầu các doanh nghiệp nhập khẩu, cửa hàng bán lẻ, thương nhân kinh doanh gạo tuân thủ thực hiện chính sách “giá bán lẻ gạo tối đa theo đề xuất” (MSRP – Maximum Suggested Retail Price) không quá 58 pesos/kg gạo. Chính sách mang tính mệnh lệnh hành chính này trong thực tế cũng không mang lại hiệu ứng tích cực làm giảm giá bán lẻ gạo trên thị trường.

Vì vậy, tháng 02 năm 2025, xuất phát từ diễn biến giá gạo trên thị trường và trên cơ sở đề xuất của Hội đồng điều phối giá quốc gia (National Price Coordinating Council - NPCC), Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp đã ra tuyên bố tình trạng an ninh lương thực khẩn cấp đối với mặt hàng gạo. Tuyên bố này cho phép Cơ quan lương thực quốc gia (NFA – National Food Authority) thực hiện vai trò điều phối ổn định thị trường bán lẻ gạo thông qua việc mở bán gạo từ các kho dự trữ quốc gia ra thị trường theo mức trợ giá của Chính phủ. Đồng thời, Chính phủ Philippines cũng yêu cầu các cơ quan chức năng vào cuộc điều tra làm rõ tình trạng giá bán lẻ gạo trên thị trường tăng cao, đặc biệt là việc điều tra xác định có hay không hành vi cấu kết, móc ngoặc thao túng thị trường gạo của một số doanh nghiệp lớn hay các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xuất nhập khẩu gạo.

Những động thái chính sách nêu trên của Chính phủ Philippines, một mặt nhằm tim cách hạ giá bán lẻ gạo trên thị trường để người dân nghèo Philippines có khả năng chi trả, mặt khác nhằm hiện thực hóa một phần mục tiêu chính sách đưa giá gạo về mức “29 pesos/kg” mà Tổng thống Ferdinand R. Marcos Jr., đã nêu ra trong giai đoạn tranh cử, và đồng thời để ổn định tâm lý cử tri trong giai đoạn bầu cử giữa kỳ năm 2025.

6. Đánh giá và dự báo

Từ những thông tin và phân tích trên cho thấy, năm 2025, nhu cầu nhập khẩu gạo của Philippines vẫn ở mức cao, dự báo ở mức khoảng từ 4,92 triệu tấn, thậm chí trên 5 triệu tấn. Và gạo Việt Nam vẫn sẽ là nguồn nhập khẩu chính của Philippines. Các động thái chính sách mà Philippines thực hiện nhằm mục tiêu giảm giá bán lẻ gạo trên thị trường có thể gây tâm lý bất an hoặc dẫn tới mức lợi nhận không được như kỳ vọng cho các nhà nhập khẩu gạo của Philippines, vì vậy, có thể ảnh hưởng tới xuất khẩu của Việt Nam. Mặc dù vậy, nhu cầu nhập khẩu gạo của Philippines trong năm 2025 và trong các năm tiếp theo thực tế vẫn ở mức cao bởi trong một thời gian ngắn Philippines không có khả năng tăng năng lực sản xuất lúa nội địa để đáp ứng nhu cầu trong nước, trong khi nhu cầu hàng năm không ngừng tăng.

Vì vậy, thị trường Philippines trong năm 2025 và các năm tiếp theo vẫn tiếp tục là thị trường xuất khẩu gạo quạn trọng cho Việt Nam. Đồng thời, so với các quốc gia xuất khẩu gạo khác như Ấn Độ, Pakistan, Thái Lan, Nhật Bản… thì gạo Việt Nam vẫn có những lợi thế nhất định tại thị trường Philippines. Và dù muốn hay không, trong thời gian tới, Philippines vẫn phụ thuộc vào nguồn cung gạo của Việt Nam. Tuy nhiên, cũng không loại trừ khả năng Philippines sẽ tìm được những nguồn cung gạo mới nhằm giảm phụ thuộc vào bên cung ứng gạo duy nhất là Việt Nam. Vì vậy, doanh nghiệp xuất khẩu gạo, bên cạnh tranh thủ những cơ hội mới ở những thị trường mới, cần quan tâm duy trì đảm bảo vị thế xuất khẩu gạo của Việt Nam tại Philippine.

Các doanh nghiệp xuất khẩu gạo cần tiếp tục phối hợp với Bộ Công Thương và Thương vụ Việt Nam tại Philippines để triển khai các chương trình xúc tiến, tuyên truyền, quảng bá các sản phẩm gạo của Việt Nam. Gạo của Việt Nam cần được tiếp tục giữ vững, đảm bảo ổn định và không ngừng nâng cao chất lượng qua đó góp phần nâng cao giá trị kim ngạch xuất khẩu. Cần đa dạng các mặt hàng gạo xuất khẩu, không quá tập trung vào các sản phẩm gạo có chất lượng cao phục vụ cho người có thu nhập cao, mà còn cần khai thác tiềm năng của các loại gạo chất lượng trung bình, chất lượng thấp hơn để phục vụ cho một số lượng lớn người dân có thu nhập trung bình và thấp.

---

Nguồn:Thương vụ Việt Nam tại Philippines

Nguồn: https://moit.gov.vn/tin-tuc/thi-truong-nuoc-ngoai/du-bao-nhu-cau-nhap-khau-gao-cua-philippines-nam-2025.html