Giống ngoài cơ cấu tiếp tục là "mồi lửa” cho bệnh đạo ôn cổ bông

Một số cánh đồng tại các xã Tân Mỹ Hà, Châu Bình (huyện Hương Sơn) - điểm “nóng” về đạo ôn lá cách đây gần hai tuần dù đã được tập trung xử lý bằng thuốc bảo vệ thực vật song khả năng phục hồi rất thấp, nguy cơ ảnh hưởng lớn đến năng suất cuối vụ.

Đây là bài học nhãn tiền cho nhiều bà con nông dân tại địa phương này khi tự ý sử dụng giống ngoài cơ cấu sản xuất của tỉnh, huyện.

Đoàn công tác huyện Hương Sơn kiểm tra diện tích lúa nhiễm đạo ôn tại xã Tân Mỹ Hà.

Chủ tịch UBND xã Tân Mỹ Hà Trần Kim Chi cho biết: "Vừa qua, 60 hộ dân gieo giống DT18 với diện tích 4 ha đều bị nhiễm đạo ôn lá. Giống này do bà con tự ý gieo trồng, rất mẫn cảm với bệnh đạo ôn, trong khi thời tiết năm nay mưa ẩm kéo dài đã khiến bệnh phát sinh gây hại nặng. Việc sử dụng giống không nằm trong cơ cấu cũng là nguyên nhân làm bệnh lây lan sang các giống khác trên địa bàn như Thái Xuyên 111, Bắc Thịnh...".

Nhằm ngăn ngừa nguy cơ mầm bệnh tiếp tục phát sinh, lây lan khi lúa trổ bông, thời gian qua, huyện Hương Sơn đã tổ chức phun thuốc BVTV diện rộng tại các xã Tân Mỹ Hà, Châu Bình, Sơn Tây, Sơn Lĩnh…; đồng thời khuyến cáo bà con nâng cao tinh thần chủ động bám sát đồng ruộng để kiểm tra, theo dõi tình hình sâu bệnh, nhất là giai đoạn cuối đẻ nhánh - trổ bông.

Nhiều vùng lúa tại Hương Sơn... bị "cháy" lá, ảnh hưởng lớn đến năng suất cuối vụ.

Tình trạng người dân tự ý gieo trồng giống ngoài cơ cấu không chỉ diễn ra tại huyện Hương Sơn mà còn khá phổ biến ở huyện Đức Thọ, Cẩm Xuyên, Nghi Xuân,... Tại huyện Đức Thọ, vụ xuân 2025, một số diện tích gieo cấy các giống P6 ở các xã Bùi La Nhân, Lâm Trung Thủy, Yên Hồ,... đã xuất hiện đạo ôn lá từ khá sớm. Đây chính là nguồn bệnh để phát sinh bệnh đạo ôn cổ bông trong điều kiện thời tiết còn diễn biến phức tạp từ nay đến đầu tháng 5.

Theo thông tin từ UBND xã Lâm Trung Thủy, giống P6 là một trong những giống mẫn cảm cao với đạo ôn nhưng do đặc tính gạo ngon nên một số hộ vẫn gieo trồng. Hiện nay, một số vùng bị nhiễm đạo ôn lá đã bắt đầu xuất hiện vết bệnh trên cổ lá. Đối với giống này, xã đã phân công cán bộ thường xuyên theo dõi diễn biến của bệnh, nhất là từ nay đến thời điểm lúa trổ, để hướng dẫn bà con kịp thời phun phòng, tránh lây lan sang các vùng sản xuất khác.

Toàn xã Xuân Hội có khoảng hơn 80 ha gieo trồng giống IR1820 - đây là giống ngoài cơ cấu của huyện, tỉnh.

Tại huyện Nghi Xuân, những năm gần đây, phần lớn diện tích bị nhiễm đạo ôn đều thuộc nhóm giống "cố hữu", mẫn cảm như Xi23, NX30, XT28… cùng một số giống ngoài cơ cấu như Nam Dương, PM2, IR1820...

Bà Nguyễn Thị Thu Giang - Công chức Nông nghiệp xã Xuân Hội (Nghi Xuân) cho biết: “Toàn xã có khoảng hơn 80 ha gieo trồng giống IR1820 - một trong những loại giống đã bỏ ra khỏi cơ cấu bộ giống lúa tỉnh hơn 10 năm về trước. Địa phương phải thường xuyên khuyến cáo, tổ chức phun phòng toàn bộ diện tích này để hạn chế mầm bệnh đạo ôn phát sinh và lây lan trên diện rộng".

Chi cục Trồng trọt và Chăn nuôi tỉnh theo dõi diễn tiến bệnh đạo ôn trên lúa xuân.

Theo Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Nghi Xuân, dù đã liên tục khuyến cáo ngay từ đầu vụ nhưng tình trạng người dân tự ý gieo trồng giống ngoài cơ cấu vẫn còn tồn tại, ảnh hưởng lớn đến công tác phòng, chống dịch bệnh của ngành chuyên môn và chính quyền cơ sở.

Hiện nay, thực hiện chỉ đạo của tỉnh và huyện, các cán bộ chuyên môn đã hướng dẫn các xã trọng điểm như Đan Trường, Xuân Hội, Xuân Phổ... theo dõi sát sao đồng ruộng, tổ chức phun phòng đạo ôn cổ bông khi lúa trổ vè từ 3 - 5%, nhất là các giống mẫn cảm như P6, Thái Xuyên 111, IR1820, Xi23, NX30, XT28...

Theo đánh giá của ngành chuyên môn, địa bàn Hà Tĩnh có sự hiện diện của nhiều chủng nấm bệnh đạo ôn có độc tính cao. Trong khi đó, các giống ngoài cơ cấu như P6, Nam Dương, DT18, PM2, SV181… thường bị bệnh đạo ôn lá từ rất sớm. Hiện tại, những diện tích từng nhiễm đạo ôn lá nặng trên các giống này đều đã bắt đầu xuất hiện vết bệnh trên cổ lá, đặc biệt là tại các địa phương như huyện Thạch Hà, Đức Thọ, Cẩm Xuyên, Hương Sơn,... với tỷ lệ từ 1 - 3%, có nơi lên tới 7 - 10%.

Bà con nông dân chủ động theo dõi đồng ruộng, phun phòng đạo ôn.

Hiện nay, khoảng 3.000 ha lúa xuân tại một số vùng không chủ động thủy lợi thuộc các xã như: Đan Trường, Xuân Hội, Xuân Giang (Nghi Xuân); Hương Giang, Hương Thủy, Phú Gia (Hương Khê); Mai Phụ, Thạch Mỹ, Thạch Sơn (Thạch Hà); vùng hè thu chạy lụt tại các xã ngoài đê (Đức Thọ), Kim Song Trường (Can Lộc) đã bắt đầu trổ bông và cơ bản hoàn thành trổ trước ngày 24/4. Hơn 56.000 ha còn lại, tập trung các giống chủ lực của vụ xuân 2025 dự kiến trổ tập trung từ ngày 25/4 - 5/5, phân bố đều trên toàn tỉnh.

Theo Chi cục Trồng trọt và Chăn nuôi tỉnh, các địa phương cần chủ động thực hiện công tác điều tra phát hiện, dự tính dự báo; rà soát cơ cấu bộ giống gieo cấy trên địa bàn. Đồng thời, thường xuyên thăm đồng, kiểm tra tình hình sinh trưởng, xác định thời gian trổ của từng trà lúa, từng cánh đồng, từng vùng sinh thái, từng giống lúa để quyết liệt khuyến cáo người dân phun phòng bệnh đạo ôn cổ bông, nhất là trên các giống nhiễm đạo ôn, diện tích vừa bị đạo ôn lá đảm bảo kịp thời, hiệu quả, đúng thời điểm. Thời điểm phun lần 1 vào thời điểm lúa trổ vè (trổ 3 - 5%) và phun lần 2 sau khi lúa trổ đều.

Nguồn: https://baohatinh.vn/giong-ngoai-co-cau-tiep-tuc-la-moi-lua-cho-benh-dao-on-co-bong-post286340.html