Kiến tạo kinh tế tri thức, phát triển bứt phá

Từ một thành phố gánh chịu bao vết thương chiến tranh, quy mô kinh tế còn non trẻ sau Ngày Giải phóng Thủ đô (10-10-1954), với tinh thần “vừa hàn gắn vết thương, vừa kiến thiết cuộc sống mới”, kinh tế Thủ đô đã khởi sắc rõ nét.

Đặc biệt, kể từ công cuộc Đổi mới và dấu mốc lịch sử mở rộng địa giới hành chính, Hà Nội đã bứt phá vươn lên, không chỉ về quy mô, mà còn nâng cao chất lượng và chiều sâu phát triển...

Sản xuất hàng xuất khẩu tại Công ty TNHH May mặc xuất khẩu Vit Garment (Khu công nghiệp Quang Minh). Ảnh: Đỗ Tâm

Hồi sinh và đặt nền móng phát triển

Ngay sau khi tiếp quản Thủ đô, Đảng bộ và chính quyền Hà Nội đã lãnh đạo nhân dân nhanh chóng ổn định tình hình, khôi phục sản xuất, cải tạo và phát triển kinh tế.

Thời điểm này 71 năm trước, Hà Nội chỉ có 1.522 cơ sở sản xuất công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp, trong khi sản xuất nông nghiệp bị gián đoạn, manh mún. Hệ thống hạ tầng giao thông, thương mại rất thiếu, quy mô nhỏ bé. Với kế hoạch 3 năm khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh 1955-1957, kinh tế Hà Nội đã có sự cải thiện rõ rệt. Đó cũng là bước khởi đầu, bắt tay xây dựng cuộc sống mới.

Những năm kế tiếp, kinh tế Thủ đô ghi dấu ấn bằng sự ra đời của hàng loạt cơ sở sản xuất, nhà máy mới - trở thành xung lực và nguồn sức sống cho nền sản xuất tự lực, bên cạnh sự hỗ trợ của bạn bè quốc tế. Đó là những nhà máy dệt - may, cơ khí, sửa chữa ô tô, sản xuất động cơ, hàng tiêu dùng, gắn liền với đời sống người dân suốt giai đoạn bao cấp.

Thời kỳ đó chưa thể gọi là đủ đầy, song nền kinh tế Thủ đô đã đáp ứng khá tốt nhu cầu xã hội. Vị thế của Hà Nội ngày càng được củng cố, khẳng định rõ nét trong giai đoạn 1961-1975. Đến năm 1975, tổng sản phẩm xã hội trên địa bàn tăng gấp 2,1 lần so với năm 1960; giá trị tổng sản lượng công nghiệp tăng gấp 3,5 lần…

Giai đoạn tiếp theo, đặc biệt những năm 1981-1985, Hà Nội từng bước đổi mới cơ chế quản lý thông qua việc thực hiện khoán sản phẩm trong nông nghiệp và nhấn mạnh vai trò của kinh tế tư nhân, duy trì sản xuất công nghiệp. Nhờ đó, tổng sản phẩm xã hội năm 1985 tăng 47,6% so với năm 1980, bình quân mỗi năm trong 5 năm 1981-1985 tăng 8,1%. Giá trị tổng sản lượng công nghiệp năm 1985 tăng 62,6% so với năm 1981, bình quân mỗi năm tăng 12,9%...

Từ khi bắt đầu công cuộc đổi mới năm 1986 đến nay, Hà Nội đã trải qua gần 40 năm tập trung cho phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu, với quy mô và sức lan tỏa ngày càng ấn tượng. Một dấu mốc quan trọng là việc điều chỉnh địa giới hành chính theo Nghị quyết số 15/2008/NQ-QH12 ngày 29-5-2008 của Quốc hội, mở ra không gian, điều kiện to lớn cho việc huy động nguồn lực phát triển Thủ đô. Sau khi mở rộng, diện tích Hà Nội tăng từ 920,97km2 lên 3.348,5km2, quy mô dân số vượt 8 triệu người, tạo nền tảng cho bước phát triển mới.

Vị thế đầu tàu và khát vọng bứt phá

Tính chung, trong 10 năm trở lại đây, Hà Nội luôn có mức tăng trưởng kinh tế cao hơn mức tăng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cả nước. Mô hình kinh tế có sự thay đổi tích cực, trong đó thương mại, dịch vụ, du lịch trở thành những lĩnh vực mũi nhọn. Đồng thời, thành phố từng bước tiếp cận các mô hình kinh tế hiện đại của thế giới.

Hiện nay, khu vực thương mại - dịch vụ chiếm gần 2/3 Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) của Hà Nội. Một số lĩnh vực công nghiệp công nghệ cao đã hình thành, có bước phát triển khá, như: Điều khiển kỹ thuật số, tự động hóa, robot, nano, plasma, laser, công nghệ sinh học…, góp phần định hình diện mạo kinh tế mới của Thủ đô.

Giai đoạn 2021-2025, GRDP của Hà Nội dự kiến tăng bình quân 6,57%, cao hơn 1,1 lần mức tăng chung cả nước. Quy mô kinh tế ước đạt khoảng 63 tỷ USD, gấp 1,42 lần năm 2020, chiếm 41,54% vùng Đồng bằng sông Hồng và 12,6% cả nước. GRDP bình quân đầu người ước đạt 7.200 USD/năm. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực theo hướng hiện đại.

Chuyên gia kinh tế Lê Quốc Phương, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin công nghiệp - thương mại (Bộ Công Thương) đánh giá, Hà Nội đã có hướng đi đúng đắn trong phát triển kinh tế, khi đưa thương mại, dịch vụ, du lịch làm mũi nhọn. Lĩnh vực thương mại của thành phố trở thành ngành kinh tế lớn, không chỉ phục vụ đời sống người dân, mà còn bảo đảm cung ứng phục vụ sản xuất kinh doanh, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế của Thủ đô.

Hạ tầng thương mại nội địa như trung tâm logistics, cảng cạn, trung tâm thương mại, siêu thị, chợ… được chú trọng phát triển. Hà Nội hiện có hệ thống thương mại hiện đại với khoảng 30 trung tâm thương mại, 150 siêu thị, trên 400 chợ…

Những năm gần đây, Hà Nội cơ bản hoàn thành các công trình giao thông trọng điểm trong khu vực nội đô, đồng thời đẩy nhanh tiến độ xây dựng các tuyến đường vành đai, nút giao thông và quốc lộ như: Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội, tuyến đường kết nối Pháp Vân - Cầu Giẽ và Vành đai 3…, cùng các cầu lớn qua sông Hồng như: Tứ Liên, Trần Hưng Đạo, Ngọc Hồi.

Những kết quả đó đã khẳng định Hà Nội thực sự là đầu tàu kinh tế, trung tâm động lực phát triển của vùng và cả nước.

Trong giai đoạn tới, thành phố xác định mô hình tăng trưởng mới sẽ được chuyển dịch theo hướng dựa vào khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế sâu rộng...

Tại dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố khóa XVII trình Đại hội đại biểu lần thứ XVIII Đảng bộ thành phố Hà Nội, một trong những nhiệm vụ trọng tâm được xác định là thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững; quyết tâm thực hiện các giải pháp tăng tốc, bứt phá, phấn đấu GRDP đạt mức tăng trưởng 11% trở lên trong giai đoạn 2026-2030, tỷ trọng giá trị tăng thêm của kinh tế số trong GRDP đạt 40%...

Để đạt mục tiêu trên, giải pháp quan trọng là đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển mạnh mẽ kinh tế tư nhân. Hà Nội sẽ tạo đột phá về cấu trúc kinh tế và mô hình tăng trưởng đô thị hiện đại, kiến tạo nền tảng kinh tế tri thức, sáng tạo, có giá trị gia tăng cao. Đồng thời, đẩy mạnh phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ; chủ động nghiên cứu, thử nghiệm các mô hình phát triển mới; phát triển kinh tế đô thị gắn với tổ chức, khai thác có hiệu quả các không gian văn hóa - sáng tạo, không gian công cộng, không gian ngầm, không gian số, không gian trên cao.

Hà Nội cũng sẽ đột phá phát triển công nghiệp công nghệ cao, có sức cạnh tranh, tham gia hiệu quả vào các chuỗi giá trị và mạng lưới phân phối toàn cầu. Cơ cấu ngành công nghiệp tiếp tục chuyển dịch theo hướng tập trung vào các ngành ứng dụng công nghệ cao, công nghệ xanh, tuần hoàn, phát thải carbon thấp, giữ vai trò dẫn dắt trong các chuỗi liên kết phát triển trên các hành lang công nghiệp nội vùng và liên vùng.

Song song với đó, thành phố đẩy mạnh phát triển thương mại theo hướng văn minh, hiện đại, có giá trị gia tăng cao; phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp đô thị - sinh thái. Đặc biệt, thành phố kiến tạo hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, tháo gỡ các rào cản, cắt giảm tối đa thủ tục hành chính, thời gian, chi phí tuân thủ cho người dân và doanh nghiệp, tạo mọi điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp tư nhân tiếp cận các nguồn lực về đất đai, vốn, công nghệ, nhân lực chất lượng cao…

Với tinh thần đoàn kết, sáng tạo và khát vọng vươn mình, Hà Nội đang tiếp tục viết tiếp những chương mới rực rỡ, xứng đáng là Thủ đô ngàn năm văn hiến và đầu tàu kinh tế của đất nước.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/kien-tao-kinh-te-tri-thuc-phat-trien-but-pha-719067.html