Nghị quyết 71-NQ/TW: Bệ phóng để giáo dục Việt Nam cất cánh

Trước thềm năm học mới 2025-2026, Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo được ban hành với nhiều chủ trương, chính sách đột phá đã thể hiện tầm nhìn chiến lược dài hạn và quyết tâm chính trị mạnh mẽ.

Trao đổi với phóng viên Báo Phụ nữ Việt Nam, các chuyên gia cho rằng, Nghị quyết 71-NQ/TW không chỉ là một văn bản định hướng mà còn là bệ phóng vững chắc để khẳng định vai trò, sứ mệnh của giáo dục quyết định tương lai của đất nước; đưa giáo dục lên một tầm cao mới.

Khởi đầu cho khát vọng đổi mới

Chia sẻ về những điểm mới và đột phá của Nghị quyết 71-NQ/TW, bà Nguyễn Thị Việt Nga, Ủy viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho rằng, để hiện thực hóa Nghị quyết 71-NQ/TW cần 3 có kế hoạch. Đó là: Cần huy động và phân bổ nguồn lực tài chính hợp lý, bảo đảm hiệu quả và tránh dàn trải; nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên; đặc biệt chú trọng công tác tăng cường sự giám sát, phản biện xã hội, bảo đảm mọi chủ trương, chính sách được thực hiện minh bạch, đồng bộ, có hiệu quả thực chất.

Theo Ủy viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, Nghị quyết 71-NQ/TW là văn kiện mang tính bước ngoặt, thể hiện quyết tâm chính trị rất cao của Đảng ta trong việc đặt giáo dục và đào tạo vào vị trí trung tâm của chiến lược phát triển quốc gia. Nghị quyết lịch sử này thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng, đặt giáo dục lên hàng "quốc sách hàng đầu", coi giáo dục là động lực then chốt cho phát triển nhanh và bền vững.

Đồng quan điểm, PGS.TS Trần Thành Nam, Phó Hiệu trưởng trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, năm học 2025-2026 được ví như năm bản lề của một giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ - thời điểm giáo dục Việt Nam thực sự được đặt vào vị trí trung tâm của chiến lược quốc gia, khởi đầu cho khát vọng đổi mới, hội nhập và cất cánh.

Cho rằng "chưa bao giờ ngành Giáo dục được cam kết đầu tư mạnh mẽ như hiện nay", PGS.TS Trần Thành Nam nhấn mạnh: "Nghị quyết 71-NQ/TW quy định, ngân sách nhà nước chi cho giáo dục đào tạo tối thiểu 20% tổng chi ngân sách. Đây một con số ấn định mang tính pháp lệnh, thể hiện cam kết chính trị rất cao trong việc ưu tiên nguồn lực cho giáo dục. Với quy định cứng này, bài toán thiếu kinh phí kinh niên của ngành giáo dục có cơ hội được giải quyết. Nguồn lực tài chính tăng lên sẽ giúp xây mới và nâng cấp trường lớp, bổ sung trang thiết bị dạy học hiện đại, đặc biệt tại những nơi còn khó khăn, đảm bảo "đủ trường, đủ lớp, đủ giáo viên" như quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết".

Quan trọng hơn, theo PGS.TS Trần Thành Nam, cách phân bổ ngân sách sẽ được đổi mới về chất, chuyển từ cơ chế cấp phát dàn trải sang tập trung đầu tư dựa trên sứ mệnh, chất lượng và hiệu quả đầu ra. "Đây thực sự là một cú hích về nguồn lực cho toàn ngành, giúp các địa phương và cơ sở giáo dục có điều kiện thực hiện những cải cách cần thiết. Từ thành thị đến nông thôn, từ đồng bằng tới miền núi, hệ thống giáo dục sẽ được củng cố vững chắc nhờ sự hậu thuẫn mạnh mẽ về tài chính. Đầu tư cho giáo dục chính là đầu tư cho tương lai; quyết sách ngân sách táo bạo này cho thấy đất nước đang đặt cược lớn vào thế hệ trẻ, kỳ vọng giáo dục sẽ tạo ra bứt phá cho phát triển kinh tế - xã hội trong những thập niên tới", ông Trần Thành Nam nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Nghị quyết 71-NQ/TW mang đến luồng gió mới cho giáo dục đại học với quyền tự chủ toàn diện cho các trường. Lần đầu tiên, các cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp được tự chủ đầy đủ về học thuật, nhân sự và tài chính mà không còn phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính trước đó. Trao quyền tự chủ mạnh mẽ như vậy sẽ "cởi trói" cho các trường đại học, khuyến khích tinh thần sáng tạo, giúp họ linh hoạt hơn trong việc nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu, qua đó vươn tầm cạnh tranh quốc tế - PGS.TS Trần Thành Nam nhấn mạnh.

Nghị quyết lịch sử này thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng, đặt giáo dục lên hàng "quốc sách hàng đầu".

Khắc phục tình trạng "hàn lâm" sách giáo khoa

Liên quan tới việc xây dựng một bộ sách giáo khoa thống nhất trên toàn quốc, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga nhận định, đây là một chủ trương đột phá khác trong Nghị quyết 71-NQ/TW. Sau nhiều năm triển khai chủ trương "một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa" với không ít bất cập, giờ đây Bộ Chính trị yêu cầu đảm bảo mỗi môn học chỉ còn một bộ sách giáo khoa chung cho cả nước. Chính sách này nhằm xóa bỏ sự chênh lệch và thiếu thống nhất trong dạy và học giữa các địa phương, đảm bảo mọi học sinh dù ở bất kỳ vùng miền nào cũng được học bằng những tài liệu chất lượng và nội dung như nhau.

Về vấn đề này, theo PGS.TS Trần Thành Nam, một bộ sách chung sẽ giảm gánh nặng chọn sách cho nhà trường và phụ huynh, đồng thời giúp việc đào tạo, bồi dưỡng giáo viên thống nhất và hiệu quả hơn. Đáng chú ý, dù thống nhất sách giáo khoa nhưng Nghị quyết cũng mở ra cơ chế để các địa phương được bổ sung nội dung đặc thù phù hợp với văn hóa, lịch sử địa phương. Điều này đảm bảo sự linh hoạt cần thiết, vừa giữ được tính thống nhất quốc gia vừa phản ánh được đặc điểm vùng miền. Sách giáo khoa mới cũng sẽ được biên soạn theo hướng hiện đại, khoa học và gắn với thực tiễn, khắc phục tình trạng nặng tính hàn lâm trước đây.

"Có thể nói, một bộ sách giáo khoa chung chính là nền tảng để nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông, tạo sự công bằng trong tiếp cận tri thức cho mọi học sinh trên dải đất hình chữ S", PGS.TS Trần Thành Nam nhận định.

Đảm bảo cơ hội học tập bình đẳng, nâng cao vị thế nhà giáo

Theo quyết định của Bộ Chính trị, từ năm học 2025-2026, 100% học sinh từ mầm non đến hết trung học phổ thông công lập trên cả nước sẽ không phải đóng học phí. Các chuyên gia cho rằng, chủ trương này góp phần biến khẩu hiệu "giáo dục là quốc sách hàng đầu" thành hành động cụ thể. Chính sách miễn học phí toàn dân giúp không một học sinh nào phải bỏ học vì khó khăn tài chính, bảo đảm cơ hội học tập bình đẳng cho mọi trẻ em.

PGS.TS Trần Thành Nam nhận định, cùng với học phí, Nhà nước cũng đề ra lộ trình miễn phí sách giáo khoa cho học sinh phổ thông. Phấn đấu đến năm 2030, tất cả học sinh trên cả nước sẽ được cung cấp sách giáo khoa miễn phí. Chính sách chưa từng có này sẽ giảm đáng kể gánh nặng kinh tế cho hàng triệu gia đình, đặc biệt ở nông thôn và vùng khó khăn. Giáo dục phổ thông miễn phí toàn diện, từ học phí đến sách giáo khoa, thực sự mở ra một tương lai mà không rào cản vật chất nào có thể ngăn bước trẻ đến trường, để mỗi học sinh đều có cơ hội phát huy hết tiềm năng của mình.

Nếu học sinh là trung tâm của giáo dục thì nhà giáo chính là lực lượng quyết định chất lượng giáo dục, đào tạo. Cùng với Luật Nhà giáo có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, Nghị quyết 71-NQ/TW đã đề ra những chính sách chưa từng có để tôn vinh và đãi ngộ xứng đáng đội ngũ thầy cô.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng, Nghị quyết 71-NQ/TW còn đặc biệt nhấn mạnh việc coi trọng danh dự, vị thế người thầy, kiên quyết chấn chỉnh những hiện tượng tiêu cực để trả lại môi trường sư phạm trong sạch và tôn vinh đúng mực các thầy cô trong xã hội, được đãi ngộ xứng đáng. Đây là những quyết sách mạnh mẽ, kịp thời, nhằm mở thông điểm nghẽn và tạo điều kiện để giáo dục bứt phá.

Theo các chuyên gia thống nhất tin tưởng, những chủ trương, chính sách đột phá nêu trên hội tụ lại sẽ cùng tạo nên bệ phóng vững chắc để giáo dục Việt Nam cất cánh. Với Nghị quyết 71-NQ/TW, giáo dục nước nhà đang đứng trước cơ hội lịch sử để bứt phá và không được phép bỏ lỡ vận hội này. Với định hướng đúng đắn và sự đầu tư mạnh mẽ chưa từng có, giáo dục Việt Nam hoàn toàn có thể hiện thực hóa khát vọng vươn mình, sánh vai cùng các cường quốc năm châu trong tương lai.

Nguồn: https://phunuvietnam.vn/nghi-quyet-71-nq-tw-be-phong-de-giao-duc-viet-nam-cat-canh-20250904104430747.htm