Nhạc sĩ Trương Quang Lục và bài hát dành cho 'đất mẹ ngoan cường'

Giữa những ngày đất nước náo nức kỷ niệm 50 năm thống nhất non sông và riêng với tỉnh Quảng Ngãi là không khí kỷ niệm 80 năm khởi nghĩa Ba Tơ (11.3.1945 - 11.3.2025), 50 năm giải phóng tỉnh Quảng Ngãi (24.3.1975 - 24.3.2025) với chủ đề Quảng Ngãi - đất mẹ anh hùng, chúng tôi tìm đến thăm nhạc sĩ Trương Quang Lục, người con của quê hương Quảng Ngãi, tại nhà riêng của ông - trong một con hẻm trên đường Lê Văn Sỹ, quận Tân Bình, TP.HCM.

Nhạc sĩ Trương Quang Lục luôn nhớ về quê hương Quảng Ngãi. ẢNH: HTS

Chia sẻ với chúng tôi, ông cho biết tuổi theo hồ sơ thì ông sinh năm 1933 (năm nay 92 tuổi), nhưng tuổi thực thì đã 96 tuổi. Dù vậy, sức khỏe của ông vẫn ổn, ông vẫn thoải mái tiếp chuyện chúng tôi cả một buổi sáng với cách nói chuyện dí dỏm, trẻ trung và dường như không thấy khoảng cách về tuổi tác.

Ông kể, là một người con Quảng Ngãi tập kết ra miền Bắc, được nhà nước cho ăn học đầy đủ, lại có kiến thức và khả năng sáng tác ca khúc, ông rất có ý thức viết về quê hương mình để ca ngợi đất nước con người Quảng Ngãi anh hùng. Nhưng cảm xúc và cơ hội không phải lúc nào cũng có. Và ông xem đó như là một món nợ với quê hương.

Ở tuổi 96, nhạc sĩ Trương Quang Lục vẫn chơi piano trọn bài hát Quảng Ngãi đất mẹ ngoan cường

ẢNH: HTS

Năm 1970, sau những sự kiện đau xót như vụ thảm sát Sơn Mỹ (1968) cùng với phong trào chống Mỹ ở miền Nam nói riêng và Quảng Ngãi dâng cao, Trương Quang Lục đã viết bài hát Quảng Ngãi đất mẹ ngoan cường (một số bản in ghi là Quảng Ngãi đất mẹ kiên cường). Đó là một ca khúc ra đời khi đất nước còn bị chia cắt bởi chiến tranh.

Ngay từ khi ra đời, bài hát Quảng Ngãi đất mẹ ngoan cường đã được phổ biến rộng rãi, như một lời động viên khích lệ kịp thời cán bộ và đồng bào Quảng Ngãi tiếp tục cầm súng giữ vững chí khí chiến đấu, quyết tâm giải phóng quê hương, thống nhất đất nước.

Sáng tác để đời dành cho quê hương

Người nhạc sĩ 96 tuổi mở nắp đàn piano, đánh bản nhạc Quảng Ngãi đất mẹ ngoan cường. Đôi bàn tay ông vẫn lướt điêu luyện trên mỗi phím đàn. Những âm thanh trữ tình hùng tráng của bài "tỉnh ca" vang lên tràn ngập căn phòng nhỏ:

"Anh từng nói với em về Quảng Ngãi

Đất anh hùng sinh du kích Ba Tơ

Trong kháng chiến từ núi rừng sông bãi

Không cho quân giặc chiếm bao giờ…"

Nhạc sĩ Trương Quang Lục kể, từ ngày đất nước thống nhất, quê hương có nhiều thay đổi, sau bài hát Quảng Ngãi đất mẹ ngoan cường ông đã sáng tác nhiều ca khúc khác về quê hương Quảng Ngãi như: Hồ Thạch Nham mùa xuân sông Trà, Nụ cười Dung Quất, Kéo lưới trên biển quê hương, Sơn Mỹ ngày về, Vạn Tường thành phố biển, Bến Tam Thương, Mùa xuân Đức Phổ, Đường về núi Ấn sông Trà, Lời ru trên đỉnh Cà Đam, Về Sơn Tây, Nghĩa Hành khúc hát ân tình… Nhưng Quảng Ngãi đất mẹ ngoan cường vẫn là bài hát thành công nhất, được xem là sáng tác để đời của ông dành cho quê hương.

Từ thời chống Pháp, ông đã sáng tác các ca khúc như: Chuyến tàu trăng, Bảo vệ hòa bình, Đố cờ, Hoa bên suối... Tuy nhiên phải qua thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, những ca khúc của Trương Quang Lục mới được phổ biến rộng rãi tới công chúng, trong đó có hàng chục ca khúc được yêu thích như: Cô gái Lâm Thao, Tiếng hát bên rừng cọ đồi chè, Vàm Cỏ Đông (phổ thơ Hoài Vũ), Hoa sen Tháp Mười, Quảng Ngãi đất mẹ ngoan cường...

Hơn 60 năm sáng tác, đến nay nhạc sĩ Trương Quang Lục là tác giả của hơn 450 ca khúc, trong đó có tới hơn 300 bài hát cho thiếu nhi, có thể kể đến những nhạc phẩm nổi tiếng như: Trái đất này là của chúng mình (thơ Định Hải), Kéo cưa lừa xẻ, Một nhà bên nhau (đồng dao), Gánh gánh gồng gồng (đồng dao), Tuổi mười lăm, Màu mực tím, Chỉ có một trên đời, Trời Nam thương nhớ… Trong tập 50 bài hát thiếu nhi hay nhất thế kỷ 20 (kết quả từ cuộc bình chọn âm nhạc do Báo Thiếu niên tiền phong, Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Ban Khoa học giáo dục VTV, Ban Âm nhạc Đài Tiếng nói Việt Nam tổ chức năm 1999 - 2000), Trương Quang Lục có hai bài được tuyển chọn là Màu mực tím và Trái đất này của chúng mình.

Ngoài sáng tác ca khúc, Trương Quang Lục còn tham gia viết nhiều nhạc phim, nhạc sân khấu, nhạc múa rối, viết một số bài nghiên cứu dân ca, bài giới thiệu những ca khúc nổi tiếng, các công trình nghiên cứu, lý luận.

Là một nhạc sĩ tên tuổi có nhiều đóng góp cho đất nước, nhạc sĩ Trương Quang Lục đã được Đảng và Nhà nước tặng thưởng nhiều giải thưởng cao quý như: Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật (đợt II năm 2007), Huân chương Lao động hạng Nhất, Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng Nhất, Huy chương Vì sự nghiệp âm nhạc, Huy chương Vì thế hệ trẻ...

Nguồn: https://thanhnien.vn/nhac-si-truong-quang-luc-va-bai-hat-danh-cho-dat-me-ngoan-cuong-185250405203316697.htm