Phổ điểm hình chuông có đẹp cho đánh giá chuẩn đầu ra phổ thông?
Một giảng viên Trường Đại học Sư phạm TPHCM nhận xét phổ điểm môn tiếng Anh trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 thật sự là một biểu đồ đẹp nếu nhìn dưới góc độ kỹ thuật.
Phân bố gần chuẩn, đỉnh điểm tập trung ở khoảng 5.0–5.4, độ lệch chuẩn 1.45, điểm trung bình là 5.38 và trung vị là 5.25. Số lượng điểm 10 rất ít, chỉ 141 trong hơn 350.000 thí sinh, cho thấy đề thi không dễ để đạt điểm tuyệt đối.
Phổ điểm tiếng Anh kỳ thi tốt nghiệp năm 2025 là một hình chuông rất đẹp (Nguồn Bộ GD&ĐT).
Đồng thời, cũng chỉ có 2 thí sinh bị điểm 0, phản ánh rằng đề thi không quá đánh đố hoặc gây “bẫy” cho học sinh. Một phổ điểm như vậy thường được các chuyên gia đo lường đánh giá có tính phân hóa tốt, cho thấy đề thi được thiết kế bài bản và hợp lý.
Nhưng bà đặt vấn đề, liệu một đề thi tạo ra phổ điểm như vậy có thể xem là tốt trong mọi trường hợp? Nhất là khi kỳ thi này còn mang tên gọi “tốt nghiệp”?
Theo giảng viên này, phân tích phổ điểm là một công việc không chỉ mang tính kỹ thuật mà còn phản ánh những triết lý giáo dục nằm sau nó.
Phổ điểm cho chúng ta biết khá nhiều điều về độ khó của đề thi, mức độ phân hóa, chất lượng dạy học và đôi khi là những tín hiệu bất thường.
Một phổ điểm có dạng gần với phân phối chuẩn như hình chuông thường được coi là lý tưởng nếu mục tiêu của bài thi là phân loại học sinh theo năng lực, nhằm phục vụ cho những quyết định như tuyển sinh hay xếp lớp.
Trong trường hợp của môn tiếng Anh năm nay, phổ điểm cho thấy đề thi không quá dễ, không quá khó, có thể đánh giá được năng lực ở nhiều mức độ từ yếu đến giỏi.
Nhưng khi ta nhìn lại bản chất của kỳ thi tốt nghiệp vốn nhằm kiểm tra mức độ đạt chuẩn tối thiểu thì phổ điểm “đẹp” ấy lại trở nên gây tranh cãi.
Nếu ta chấp nhận rằng phổ điểm của một kỳ thi cần tuân theo phân phối chuẩn, tức là điểm số học sinh sẽ rơi vào một hình chuông cân đối, thì mặc định rằng sẽ có khoảng một nửa học sinh đạt điểm dưới trung bình.
Vấn đề là trong một kỳ thi tốt nghiệp nhằm xác nhận học sinh đã hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông thì việc có đến nửa số học sinh “không đạt” (nếu lấy 5 là mốc qua môn) có phải là một điều hợp lý?
Chỉ số thống kê cơ bản điểm thi tiếng Anh kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2024 và 2025 (Nguồn Bộ GD&ĐT).
Liệu đây có phải là một dấu hiệu cho thấy học sinh yếu kém hay là một hồi chuông báo động rằng chương trình giáo dục đã không thực hiện được nhiệm vụ cơ bản là trang bị cho người học những năng lực tối thiểu?
Người này cho rằng, câu trả lời phụ thuộc vào cách chúng ta hiểu và sử dụng phổ điểm. Nếu mục tiêu của kỳ thi là phân loại để tuyển sinh như kỳ thi đại học thì một phổ điểm hình chuông là điều đáng mong đợi. Đề thi phải đủ phân hóa để giúp các trường đại học chọn được người phù hợp.
Nhưng nếu kỳ thi có chức năng chính là đánh giá chuẩn đầu ra phổ thông thì phổ điểm lý tưởng không phải là một hình chuông đẹp, mà là một phổ điểm lệch phải, nơi phần lớn học sinh đạt điểm từ trung bình trở lên.
Phổ điểm trở thành chiếc gương không phải để "chê" học sinh
Nữ giảng viên cho hay, giáo dục phổ thông là nền tảng và tốt nghiệp phổ thông phải là điều phần lớn học sinh làm được, nếu hệ thống giáo dục thực sự hiệu quả. Một nền giáo dục phổ cập không thể tự hài lòng nếu năm này qua năm khác, học sinh rơi rụng quá nửa trước ngưỡng cửa ra trường.
Thí sinh trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 (Ảnh: Mạnh Quân).
Từ đây, một câu hỏi khác được đặt ra: Nếu đề thi thực sự được thiết kế đúng theo chuẩn năng lực cần đạt nhưng kết quả học sinh lại thấp thì có nghĩa gì? Không thể trách đề thi, bởi nó làm đúng nhiệm vụ của mình. Cũng không thể trách riêng học sinh, vì các em không tự học trong chương trình.
Khi ấy, nguyên nhân có thể đến từ một chuỗi vấn đề như chương trình quá nặng hoặc xa rời thực tiễn, phương pháp giảng dạy chưa phù hợp, đánh giá trong quá trình học thiếu trung thực hay môi trường học chưa tạo được động lực.
Trong trường hợp này, phổ điểm trở thành một chiếc gương không phải để "chê" học sinh, mà để toàn bộ hệ thống giáo dục tự soi lại chính mình.
Ngược lại, nếu đề thi được thiết kế thiếu hợp lý, quá dễ hoặc quá khó, không bám sát năng lực cần kiểm tra, thì dù phổ điểm có “đẹp” đến đâu, cũng không phản ánh đúng trình độ thực tế của học sinh. Khi đó, phổ điểm có thể gây hiểu lầm, khiến người dạy và người học cảm thấy mất phương hướng trong việc điều chỉnh mục tiêu và phương pháp học tập.
Phổ điểm có thể nói lên rất nhiều điều nhưng điều quan trọng là chúng ta hiểu nó như thế nào và sử dụng ra sao.
Nếu biết nhìn phổ điểm như một nguồn dữ liệu để phân tích, điều chỉnh đề thi cho phù hợp với mục tiêu đánh giá, và để định hướng lại cách dạy, cách học thì nó là một công cụ hữu ích.
Top 10 tình thành có điểm trung bình tiếng Anh cao nhất và 10 tỉnh có nhiều điểm 10 tiếng Anh nhất trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 (Nguồn Bộ GD&ĐT).
Còn nếu chỉ nhìn phổ điểm như một thành tích hình thức hoặc một kết quả để báo cáo thì giá trị thực tiễn của nó sẽ không phát huy được đúng mức.
Nữ giảng viên nhấn mạnh, quan trọng không phải là phổ điểm “đẹp” hay “xấu”, mà là cách mỗi người tham gia vào quá trình giáo dục, từ người học, người dạy đến người kiểm tra, suy nghĩ và hành động từ những con số đó.
Phổ điểm đẹp trên giấy tờ
TS ngôn ngữ học giáo dục Nguyễn Thanh Thúy, Trường Đại học Hà Nội chia sẻ, phổ điểm tiếng Anh kỳ thi tốt nghiệp THPT năm nay đẹp nhưng là đẹp theo nghĩa phân loại được thí sinh - nghĩa là kết quả này chỉ phù hợp cho mục đích tuyển sinh đại học chứ không phải mục đích thi tốt nghiệp.
Phổ điểm này chỉ đẹp trên giấy tờ nhưng không đẹp trong thực tế khi các em sử dụng môn này để xét tuyển đại học sẽ phải cạnh tranh điểm số với ít nhất 4 nhóm như nhóm xét tuyển các tổ hợp khối A hoặc C, nhóm quy đổi IELTS, nhóm dùng kết quả thi ngoại ngữ khác (điểm cao hơn) và nhóm thi đề tiếng Anh năm ngoái.
TS Nguyễn Thanh Thúy phân tích, tổng số thí sinh thi môn tiếng Anh năm 2024 trở về trước lớn gần gấp 3 lần năm nay - đó là lý do phổ điểm có 2 đỉnh. 2 đỉnh này có nghĩa là có tồn tại một nhóm mà tiếng Anh trình độ cao hơn so với mặt bằng chung xã hội, chiếm khoảng 30%.
Nhiều thí sinh có thể gặp khó khăn khi dùng điểm thi tiếng Anh trong kỳ thi tốt nghiệp THPT xét vào đại học (Ảnh: Trịnh Nguyễn).
Năm 2025 môn tiếng Anh trở thành môn tự chọn, số lượng giảm xuống quanh 1/3, có thể suy ra số học sinh thuộc top mặt bằng chung mới là những người đăng ký môn tiếng Anh để thi tốt nghiệp.
So sánh biểu đồ, từ đó sẽ có thể suy ra đỉnh thứ 2 của biểu đồ 3 năm liên tiếp trước đây (xoay quanh 8.5-9) mới là điểm trung bình của nhóm 30% top toàn quốc này. Mức này mới là mức cần được so sánh với điểm trung bình của năm 2025, chứ không phải mức quanh 5 điểm của tổng số hơn 900.000 thí sinh năm ngoái.
Nói cách khác, trung bình của nhóm khá tiếng Anh mọi năm là 8.5-9 (lạm phát điểm cao), thì trung bình của nhóm khá tiếng Anh năm nay là hơn 5 điểm. Điểm trung bình này cho thấy đề thi khó khăn hơn nhiều so với mọi năm.
TS Thúy nhấn mạnh, phổ điểm này áp cho nhóm top tiếng Anh trên toàn quốc và phổ điểm này cho thấy chỉ số học sinh mới đạt mức C1-C2, đa số vẫn quanh B1-B2, nghĩa là top của xã hội mới chỉ ngang chuẩn kỳ vọng của Bộ.
Nguồn: https://dantri.com.vn/giao-duc/pho-diem-tieng-anh-mot-bieu-do-rat-dep-nhung-chi-dep-tren-giay-20250718071002077.htm
Bình luận (0)