Tương lai sáng dâu tằm tơ miền núi phía Bắc [Bài 2]: Tiềm năng thành vùng sản xuất lớn

Bên bờ sông Gâm đoạn chảy qua một số xã của huyện Bảo Lạc, nhiều diện tích dâu tằm mọc xanh trên sườn núi đá. Ảnh: Thanh Tiến.

Huyện biên giới có hơn 500ha dâu tằm

Huyện Bảo Lạc là một trong những địa phương nghèo nhất của tỉnh Cao Bằng, đây là vùng biên giới với địa hình hiểm trở, độ dốc cao, giao thông đi lại khó khăn. Trước đây, người dân chủ yếu sống dựa vào cây ngô, sắn và gieo cấy lúa trên ruộng bậc thang khô cằn, thu nhập bấp bênh.

Bài liên quan

Tương lai sáng dâu tằm tơ miền núi phía Bắc [Bài 1]: Xanh tốt trên đất đồi sỏi đá

Trước thực trạng đó, năm 2011, chính quyền địa phương phối hợp với cơ quan chuyên môn của tỉnh đưa giống cây dâu tằm về trồng thử nghiệm tại một số xã như Cô Ba, Hồng Trị, Xuân Trường. Ban đầu, chỉ có một số hộ dân tham gia bởi bà con chưa chưa quen với mô hình sản xuất mới, chưa dám tin vào cây trồng còn xa lạ này.

Qua vài vụ đầu, cây dâu con tằm cho thấy khả năng thích nghi với đất đai, thổ nhưỡng và khí hậu, năng suất kén ổn định, được thương lái đến tận nơi thu mua. Nhìn thấy hiệu quả kinh tế từ dâu tằm cao hơn nhiều so với các cây trồng truyền thống nên người dân ở các địa phương tích cực chuyển đổi các cây trồng kém hiệu quả sang trồng dâu nuôi tằm.

Đến nay, Bảo Lạc là huyện có diện tích dâu tằm lớn nhất tỉnh Cao Bằng với hơn 500ha, tập trung chủ yếu ở các xã Cô Ba, Hồng Trị, Kim Cúc, Bảo Toàn, Hưng Đạo, Khánh Xuân, Xuân Trường…

Hiện toàn huyện Bảo Lạc có hơn 500ha dâu tằm được trồng thay thế cây ngô, sắn, lúa... Ảnh: Thanh Tiến.

Men theo những con đường quanh co dẫn lên các bản làng vùng cao, không khó để bắt gặp những ruộng dâu xanh mướt trải dài trên những sườn núi. Mùa xuân này, bà con nơi đây đang tất bật làm cỏ, bón phân, chăm sóc dâu để chuẩn bị bước vào vụ tằm mới.

Thoát nghèo nhờ dâu tằm

Sau khi thấy các hộ dân khác khá lên từ nghề trồng dâu nuôi tằm, năm 2015, gia đình anh Sầm Văn Khỉnh ở xóm Khuổi Dào, xã Cô Ba (huyện Bảo Lạc) đã chuyển đổi 0,5ha đất sườn đồi thường canh tác ngô, sắn sang trồng dâu.

Anh Khỉnh chia sẻ, trồng ngô, sắn chỉ đủ lương thực cho gia đình và nuôi thêm vài con lợn, gà, đất đồi bạc màu nhanh, năng suất giảm dần qua các vụ nên cuộc sống khó khăn nối tiếp năm này sang năm khác. Nhờ mở rộng diện tích dâu và học hỏi kỹ thuật nuôi tằm từ các hộ đi trước nên năng suất kén tằm mỗi vụ tăng lên, giá kén tằm cũng tăng, thu nhập ngày càng ổn định. Sau nhiều năm “danh hiệu” hộ nghèo đeo bám, đến 2021, nhà anh Khỉnh chính thức thoát nghèo, cuộc sống khấm khá, có điều kiện cho con cái học hành tốt hơn.

Cây dâu được nhà nước hỗ trợ nên bà con chỉ làm đất, đào rãnh, bỏ phân, sau khi trồng, chăm sóc nửa năm có thể hái lá nuôi tằm, những năm sau năng suất lá tăng lên, có thể nuôi được nhiều tằm hơn.

Dâu tằm có bộ rễ khỏe, ăn sâu vào đất nên vào mùa hạn hán, khi các cây trồng khác khô héo, dâu tằm vẫn sinh trưởng tốt. Thậm chí trên những diện tích đất đồi dốc cao, nhiều đá sỏi, dâu tằm vẫn len lỏi mọc xanh tốt. Việc thu hái lá dâu nuôi tằm cũng nhàn hơn so với thu hoạch các loại nông sản khác, người già, trẻ em cũng có thể tham gia lao động vào vụ tằm ăn rỗi.

Nghề trồng dâu nuôi tằm phù hợp với trình độ canh tác của người dân các địa phương trong huyện Bảo Lạc. Ảnh: Thanh Tiến.

Người Nùng vùng cao thường sinh sống trong những ngôi nhà sàn bằng gỗ, diện tích dưới gầm sàn thường chỉ để chứa lương thực, nông cụ và dự trữ củi đun. Tận dụng không gian này, nhiều hộ dân đã sửa sang, vệ sinh thành nơi nuôi tằm để giảm chi phí đầu tư. Khi có điều kiện kinh tế tốt hơn mới làm nhà nuôi tằm riêng biệt.

Việc nuôi tằm không khó, chỉ đòi hỏi sự tỉ mỉ và cẩn thận. Người nuôi phải theo dõi sát sao từng lứa tằm, cho tằm ăn đúng giờ, giữ nhiệt độ ổn định để tằm phát triển tốt, nếu thời tiết nắng nóng thì mở bạt nilon, bật quạt để không khí lưu thông. Khi thời tiết mưa gió thì che chắn để không ảnh hưởng tới sự sinh trưởng, phát triển của con tằm.

“Quan trọng nhất là nguồn lá dâu phải tươi, sạch, khô ráo giúp tằm không mắc bệnh. Sau khi nhập tằm giống từ HTX, bà con tập trung thu hái lá, nuôi tằm ăn rỗi khoảng 1 tuần, sau đó tằm chín lên né, quấn kén, thêm 1 tuần nữa là có thể thu hoạch, bán kén cho HTX. Nếu chăm sóc tốt, mỗi năm có thể nuôi từ 6 - 8 lứa tằm, mỗi ha dâu có thể thu được 0,8 - 1 tấn kén”, anh Khỉnh cho biết.

Một ha dâu có thể mang lại thu nhập từ 150 - 200 triệu đồng/năm. Ảnh: Thanh Tiến.

Hỗ trợ cây giống, vật tư để mở rộng vùng nguyên liệu

Trước đây, người dân ở các xã trong huyện Bảo Lạc chủ yếu phát triển kinh tế từ trồng ngô, lúa, sắn và một số cây trồng có thu nhập khá hơn như hồi, trúc sào… Tuy nhiên, do đất dốc, xói mòn và bạc màu nhanh, năng suất bấp bênh. Hàng trăm hộ dân đã lựa chọn cây dâu tằm làm sinh kế chính, vừa mang lại thu nhập ổn định vừa chống xói mòn, sạt lở đất trên đồi núi.  

Theo ông Tô Đức Bình, Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Bảo Lạc, hiện toàn huyện đã phát triển vùng trồng dâu nuôi tằm hơn 500ha, đây đang dần trở thành cây trồng chủ lực của địa phương.

Trồng dâu, nuôi tằm, bán kén hiệu quả kinh tế gấp 4 - 5 lần so với ngô, lúa trên cùng diện tích. Nếu trồng 1ha dâu nuôi tằm đúng quy trình kỹ thuật sẽ cho thu khoảng 1 tấn kén/năm, giá trị gần 200 triệu đồng. Năm 2024, sản lượng kén cả huyện đạt hơn 420 tấn, giá bán kén từ 180.000 - 200.000 đồng/kg. Nhiều hộ trồng dâu, nuôi tằm, bán kén mỗi năm có thu nhập 200 - 300 triệu đồng.

Huyện Bảo Lạc phấn đấu mở rộng diện tích dâu tằm lên hơn 1.100ha. Ảnh: Thanh Tiến.

Thời gian tới, huyện phấn đấu trồng thêm khoảng 600ha dâu tằm, tập trung tại các xã Cô Ba, Hồng Trị, Bảo Toàn, Khánh Xuân, Hưng Đạo…, nâng tổng diện tích dâu toàn huyện lên hơn 1.100ha. Chính quyền huyện chỉ đạo ngành chức năng và các địa phương vận động người dân chuyển đổi các diện tích đất nương rẫy canh tác sắn, ngô, lúa kém hiệu quả sang trồng dâu.

Bên cạnh đó, Bảo Lạc đang thực hiện lồng ghép 3 chương trình mục tiêu quốc gia (xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển vùng dân tộc miền núi) để hỗ trợ cây giống, phân bón, vật tư giúp người dân phát triển vùng dâu tằm hàng hóa. Đồng thời mở các lớp tập huấn kỹ thuật chăm sóc, phòng bệnh giúp bà con nâng cao năng suất, chất lượng kén tằm.

Để đảm bảo đầu ra ổn định, chính quyền huyện khuyến khích người dân liên kết trong sản xuất, thành lập các tổ hợp tác để hỗ trợ, chia sẻ kinh nghiệm, kỹ thuật trồng dâu, thu hái lá, nuôi tằm đạt hiệu quả. Hình thành chuỗi liên kết giá trị từ nông dân - HTX - nhà máy ươm tơ để bao tiêu, chế biến sản phẩm.

Từ một vùng đất chỉ quen với ngô, sắn, Bảo Lạc đang trở thành một điểm sáng trong ngành trồng dâu nuôi tằm của tỉnh Cao Bằng. Những sườn núi đá nay đã phủ xanh màu lá dâu, những hộ dân nghèo khó ngày nào giờ đã có thu nhập cao hàng năm.

Nghề trồng dâu nuôi tằm không chỉ tạo động lực thoát nghèo mà còn là con đường phát triển bền vững, giúp bảo vệ môi trường, tạo ra sản phẩm có giá trị. Nếu được đầu tư và hỗ trợ đúng mức, trong tương lai nơi đây hoàn toàn có thể trở thành một vùng sản xuất tơ tằm lớn của khu vực biên giới phía Bắc.

Nguồn: https://nongnghiep.vn/tuong-lai-sang-dau-tam-to-mien-nui-phia-bac-bai-2-tiem-nang-thanh-vung-san-xuat-lon-d743824.html