10 ngành nghề có nguy cơ cao bị AI thay thế hoàn toàn trong tương lai

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng len lỏi vào mọi ngóc ngách của đời sống, từ văn phòng đến nhà máy, từ bàn phím đến đường dây nóng. AI đang học cách viết lách, lập trình, thậm chí... tư vấn pháp lý.

Trong bối cảnh đó, nhiều ngành nghề từng là "bất khả xâm phạm" đang dần biến mất trong im lặng, bị thay thế hoàn toàn bằng AI. Vậy bạn đã bao giờ tự hỏi công việc mình đang làm sẽ còn tồn tại trong 10 năm nữa?

Dưới đây là Top 10 ngành nghề có nguy cơ cao bị AI thay thế trong tương lai:

Nhân viên nhập liệu, xử lý dữ liệu

10 ngành nghề có nguy cơ cao bị AI thay thế hoàn toàn trong tương lai - Ảnh 2. — Nhân viên nhập liệu, xử lý dữ liệu có nguy cơ bị thay thế sớm nhất bởi AI

Đây là nhóm nghề có nguy cơ bị thay thế sớm nhất bởi AI nhờ đặc điểm lặp lại, quy trình rõ ràng và ít cần tư duy sáng tạo. Các hệ thống trí tuệ nhân tạo hiện nay có thể tự động nhận diện ký tự (OCR), trích xuất thông tin từ văn bản số hoặc scan, sau đó nhập vào cơ sở dữ liệu với tốc độ và độ chính xác vượt xa con người.

Trong các doanh nghiệp, vị trí nhập liệu - thường liên quan đến hóa đơn, chứng từ, ghi sổ kế toán sơ cấp - đang dần được thay bằng phần mềm AI tích hợp. Các nền tảng như UiPath, Microsoft Power Automate hay những công cụ RPA (tự động hóa quy trình bằng robot) có thể thực hiện hàng nghìn tác vụ mà không cần can thiệp thủ công.

Với hiệu quả vận hành và chi phí thấp, đây là lĩnh vực gần như chắc chắn sẽ bị tự động hóa hoàn toàn trong tương lai gần.

Kế toán cơ bản, kiểm toán viên sơ cấp

AI - Ảnh 3. — Kế toán cơ bản, kiểm toán viên sơ cấp

Các tác vụ kế toán cơ bản như ghi chép giao dịch, đối chiếu hóa đơn, lập báo cáo tài chính theo mẫu đang ngày càng được tự động hóa nhờ AI và công nghệ xử lý dữ liệu. Những phần mềm như QuickBooks, Xero hay Zoho Books có thể nhập liệu, phân loại chi phí, và phát hiện sai sót tài chính chỉ trong vài giây.

AI còn có khả năng học từ dữ liệu lịch sử để phát hiện các bất thường - điều mà con người thường bỏ sót do giới hạn về thời gian hoặc sự chủ quan. Đối với vị trí kiểm toán viên sơ cấp, vai trò kiểm tra các khoản mục theo checklist cũng có thể được thay thế bằng hệ thống phân tích tự động.

Dù các chuyên gia tài chính cấp cao vẫn giữ vai trò chiến lược, phần lớn công việc kế toán mang tính thủ tục đang dần không còn cần đến sự can thiệp trực tiếp của con người.

Nhân viên chăm sóc khách hàng cơ bản

AI - Ảnh 4. — Nhân viên chăm sóc khách hàng cơ bản

Với sự phát triển của chatbot và trợ lý ảo, nhiều doanh nghiệp đã chuyển sang sử dụng AI để xử lý các yêu cầu lặp lại như tra cứu thông tin, đặt hàng, hoàn trả, hoặc hướng dẫn sử dụng sản phẩm. Hệ thống này có thể hoạt động 24/7, phản hồi tức thì và học hỏi liên tục từ dữ liệu khách hàng.

Các công nghệ như Google Duplex, ChatGPT API hay các nền tảng chăm sóc khách hàng tích hợp AI đang ngày càng phổ biến, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại điện tử, ngân hàng và viễn thông. Chúng giúp giảm chi phí vận hành và nâng cao trải nghiệm người dùng ở mức cơ bản.

Trong khi các trường hợp phức tạp vẫn cần đến con người, phần lớn vị trí chăm sóc khách hàng tuyến đầu - vốn chỉ xử lý các câu hỏi đơn giản, đang dần bị thay thế.

Lập trình viên cấp thấp/viết code lặp lại

10 ngành nghề có nguy cơ cao bị AI thay thế hoàn toàn trong tương lai - Ảnh 5. — Lập trình viên cấp thấp/viết code lặp lại

AI hiện nay đã có khả năng tự động sinh mã, sửa lỗi và hỗ trợ thiết kế phần mềm cơ bản với tốc độ và độ chính xác vượt trội. Các công cụ như GitHub Copilot, GPT-4 hay Replit không chỉ giúp lập trình viên tăng năng suất mà còn dần thay thế những công việc lập trình đơn giản, lặp đi lặp lại hoặc kiểm thử phần mềm.

Những tác vụ như viết các đoạn code mẫu, kiểm tra lỗi cú pháp, hay tạo các hàm chức năng theo khuôn mẫu đang dần được AI tự động hóa. Điều này khiến vai trò của lập trình viên cấp thấp có thể bị thu hẹp nếu không phát triển kỹ năng chuyên sâu và tư duy sáng tạo.

AI đang trở thành công cụ hỗ trợ, đồng thời cũng đặt ra thách thức buộc các lập trình viên phải nâng cao trình độ để không bị thay thế trong tương lai.

Nhân viên telesales, khảo sát qua điện thoại

AI - Ảnh 6. — Nhân viên telesales, khảo sát qua điện thoại

Công nghệ tổng hợp và nhận diện giọng nói (voice AI) đang đưa các hệ thống gọi điện tự động lên một tầm cao mới. AI hiện có thể thực hiện các cuộc gọi ra, nắm bắt nhu cầu khách hàng, phản hồi linh hoạt và ghi nhận dữ liệu với giọng nói tự nhiên, gần như không phân biệt được với con người.

Các nền tảng như Replika AI, Google Duplex, hay các giải pháp AI Call Center có thể xử lý hàng nghìn cuộc gọi mỗi ngày mà không cần nghỉ, đồng thời học hỏi để cải thiện hiệu quả giao tiếp. Điều này đặc biệt hiệu quả với các chiến dịch bán hàng quy mô lớn hoặc khảo sát định kỳ.

Trong khi telesales cấp cao vẫn cần yếu tố cảm xúc và thuyết phục, phần lớn vị trí gọi điện theo kịch bản có thể sẽ sớm được tự động hóa hoàn toàn.

Công việc sản xuất mang tính thủ công lặp lại (manual labor)

AI - Ảnh 7. — Công việc sản xuất mang tính thủ công lặp lại (manual labor)

Các robot và hệ thống AI tự động đang thay thế ngày càng nhiều công nhân trong các dây chuyền sản xuất, đóng gói và vận chuyển. Với khả năng hoạt động liên tục, độ chính xác cao và giảm thiểu sai sót, robot giúp các nhà máy như Tesla hay kho vận Amazon nâng cao hiệu quả và giảm chi phí nhân công.

Những công việc lặp đi lặp lại, yêu cầu sức lực hoặc sự chính xác nhỏ giọt như lắp ráp, phân loại hàng hóa đang dần được tự động hóa hoàn toàn. Điều này đặt ra thách thức lớn cho lực lượng lao động phổ thông và buộc các doanh nghiệp phải tái đào tạo, chuyển đổi kỹ năng cho người lao động.

Công nghệ sản xuất thông minh được xem là xu hướng tất yếu, đồng thời là áp lực thay đổi sâu sắc đối với ngành công nghiệp truyền thống.

Biên tập viên ảnh, video cơ bản

AI - Ảnh 8. — Biên tập viên ảnh, video cơ bản

Công nghệ AI như Runway, Canva AI hay Photoshop AI đang thay đổi cách thức xử lý hình ảnh và video. Những công cụ này có thể tự động chỉnh sửa ảnh, xóa nền, thêm hiệu ứng hay tạo video ngắn với tốc độ nhanh và độ chính xác cao, giảm bớt sự phụ thuộc vào thao tác thủ công.

Các công việc biên tập mang tính chất lặp lại, không đòi hỏi nhiều sáng tạo hay ý tưởng riêng biệt như cắt ghép cơ bản, chỉnh màu, xử lý hiệu ứng đơn giản đang dần được AI thay thế. Điều này làm giảm nhu cầu nhân sự trong các vị trí biên tập viên cơ bản tại các công ty truyền thông, marketing hay sản xuất nội dung.

Tuy nhiên, những công việc sáng tạo, đòi hỏi tư duy thẩm mỹ và ý tưởng độc đáo vẫn cần đến bàn tay con người.

Trợ lý pháp lý, phân tích hợp đồng

AI - Ảnh 9. — Trợ lý pháp lý, phân tích hợp đồng

AI trong lĩnh vực pháp lý ngày càng được ứng dụng rộng rãi để xử lý các tài liệu pháp lý phức tạp với tốc độ và độ chính xác vượt trội. Các hệ thống AI có thể đọc, phân tích hàng nghìn trang hợp đồng, trích xuất điều khoản quan trọng và phát hiện các rủi ro tiềm ẩn nhanh hơn con người.

Những công việc như kiểm tra hợp đồng, soạn thảo văn bản pháp lý lặp lại hay rà soát các điều khoản tiêu chuẩn đang dần được tự động hóa. Điều này khiến vai trò của trợ lý pháp lý và các vị trí phân tích hợp đồng sơ cấp chịu áp lực lớn trước sự phát triển của công nghệ.

Tuy nhiên, những quyết định pháp lý mang tính chiến lược và xử lý tình huống phức tạp vẫn cần sự can thiệp của chuyên gia pháp lý giàu kinh nghiệm.

Nhà phân tích dữ liệu cơ bản

AI - Ảnh 10. — Nhà phân tích dữ liệu cơ bản

Công nghệ AI, kết hợp với các nền tảng phân tích dữ liệu như Power BI hay Tableau, đang tự động hóa quy trình xử lý số liệu và tạo báo cáo trực quan. AI có khả năng tổng hợp, phân tích xu hướng từ khối lượng dữ liệu lớn nhanh hơn và chính xác hơn con người.

Những vị trí nhà phân tích dữ liệu tập trung chủ yếu vào các công việc lặp lại như tổng hợp số liệu hay lập báo cáo định kỳ mà thiếu chiều sâu chiến lược dễ bị thay thế. Trong khi đó, những vai trò đòi hỏi phân tích sâu, đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu phức tạp vẫn cần sự tham gia của con người.

AI không chỉ là công cụ hỗ trợ mà còn là thách thức lớn buộc các nhà phân tích phải nâng cao kỹ năng và tư duy chiến lược để duy trì vị trí.

Giao dịch viên ngân hàng, thu ngân

AI - Ảnh 11. — Giao dịch viên ngân hàng, thu ngân

Nhiều ngân hàng trên thế giới đã và đang đẩy mạnh tự động hóa qua các kênh như ATM thông minh, ngân hàng số và trợ lý AI hỗ trợ giao dịch. Các dịch vụ này cho phép khách hàng thực hiện hầu hết các giao dịch cơ bản như chuyển khoản, thanh toán hay kiểm tra số dư mà không cần đến quầy.

Điều này dẫn đến sự giảm sút đáng kể nhu cầu về giao dịch viên ngân hàng và thu ngân tại các chi nhánh truyền thống. Những công việc xử lý thủ tục, nhập liệu và tư vấn đơn giản ngày càng được thay thế bởi các hệ thống tự động hoạt động 24/7 với chi phí vận hành thấp hơn.

Tuy nhiên, các giao dịch phức tạp hoặc yêu cầu tư vấn cá nhân vẫn cần sự can thiệp của nhân viên ngân hàng có kinh nghiệm.

Cách để con người tận dụng AI thay vì bị thay thế

Nâng cao kỹ năng số và hiểu biết về AI

Trong bối cảnh AI phát triển nhanh chóng, việc nắm bắt kiến thức cơ bản về cách thức hoạt động, ưu - nhược điểm và ứng dụng thực tiễn của AI trở thành yếu tố then chốt giúp người dùng tận dụng tối đa lợi ích từ công nghệ.

Hiểu biết này không chỉ giúp khai thác các công cụ AI hiệu quả mà còn tránh được những rủi ro như phụ thuộc quá mức hoặc bị thao túng thông tin.

Các kỹ năng số như quản lý dữ liệu, đánh giá kết quả AI và lựa chọn công cụ phù hợp đang dần trở thành tiêu chuẩn mới trong môi trường làm việc hiện đại. Đây cũng là bước đầu để mỗi cá nhân có thể phối hợp hiệu quả với AI, nâng cao năng suất và sáng tạo trong công việc.

Tập trung vào các kỹ năng mềm, tư duy sáng tạo và phán đoán

Mặc dù AI ngày càng thông minh, nhưng khả năng sáng tạo, cảm xúc và xử lý tình huống phức tạp dựa trên bối cảnh vẫn là điểm mạnh riêng của con người. Những kỹ năng mềm như giao tiếp, đàm phán, quản lý xung đột và tư duy phản biện không thể dễ dàng bị thay thế.

Phát triển những năng lực này giúp người lao động duy trì lợi thế cạnh tranh, đồng thời hợp tác hiệu quả với AI trong các nhiệm vụ đòi hỏi sự linh hoạt và sáng tạo. Đây chính là chìa khóa để thích nghi và phát triển bền vững trong kỷ nguyên công nghệ số.

Sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ, không phải là người thay thế

AI đang được ứng dụng để tự động hóa các công việc lặp lại, giúp tăng tốc độ xử lý và giảm thiểu sai sót so với làm thủ công. Nhờ đó, con người có thể giải phóng thời gian và trí lực để tập trung vào các nhiệm vụ có giá trị cao hơn như hoạch định chiến lược, sáng tạo sản phẩm hay xây dựng mối quan hệ khách hàng.

Việc nhìn nhận AI như một công cụ hỗ trợ thay vì thế chỗ hoàn toàn không chỉ giúp nâng cao hiệu quả làm việc mà còn tạo ra môi trường hợp tác giữa con người và máy móc, từ đó khai thác tối đa ưu điểm của cả hai.

Liên tục học hỏi và cập nhật công nghệ mới

Trong bối cảnh công nghệ AI phát triển không ngừng, việc liên tục cập nhật kiến thức và làm quen với các công cụ mới là yếu tố sống còn để duy trì sự chủ động trong công việc. Những người biết linh hoạt học hỏi, thích nghi với các giải pháp AI hiện đại sẽ có lợi thế cạnh tranh rõ rệt.

Khả năng tiếp cận nhanh với các công nghệ mới giúp tăng hiệu suất làm việc và mở rộng cơ hội nghề nghiệp, đồng thời giảm thiểu rủi ro bị bỏ lại phía sau trong cuộc cách mạng số.

Phối hợp làm việc giữa con người và AI (Human-in-the-loop)

Mô hình làm việc kết hợp giữa con người và AI đang trở thành xu hướng tối ưu hóa hiệu suất. Trong đó, AI đảm nhiệm các tác vụ tự động, xử lý dữ liệu lớn nhanh và chính xác, còn con người giữ vai trò giám sát, ra quyết định cuối cùng và xử lý các tình huống phức tạp.

Cách tiếp cận này giúp khai thác điểm mạnh của cả hai bên, giảm thiểu sai sót do máy móc và tận dụng khả năng tư duy linh hoạt, sáng tạo của con người. Phối hợp hiệu quả giữa người và AI không chỉ nâng cao năng suất mà còn cải thiện chất lượng công việc.

Phát triển kỹ năng quản lý và kiểm soát AI

AI chỉ thực sự hiệu quả khi được kiểm soát đúng cách. Việc làm chủ dữ liệu đầu vào, giám sát quá trình xử lý và đánh giá kết quả đầu ra là những kỹ năng quan trọng để đảm bảo AI hoạt động chính xác, minh bạch và phù hợp với mục tiêu công việc.

Không ít trường hợp AI đưa ra kết quả sai lệch do dữ liệu thiên lệch hoặc không được giám sát chặt chẽ. Vì vậy, năng lực quản trị AI - từ hiểu nguyên lý hoạt động đến biết cách điều chỉnh khi cần thiết - đang trở thành kỹ năng thiết yếu trong thời đại số.

Sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo đang tạo ra những thay đổi sâu rộng trong cơ cấu nghề nghiệp toàn cầu. Tuy nhiên, AI không nhất thiết là mối đe dọa, mà có thể trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực nếu được con người sử dụng đúng cách.

Việc thích ứng với công nghệ, nâng cao kỹ năng, duy trì tư duy phản biện và sáng tạo sẽ là những yếu tố then chốt giúp người lao động giữ vững vai trò của mình trong kỷ nguyên số.

Trở lại chủ đề

PHAN HẢI ĐĂNG

Nguồn: https://tuoitre.vn/10-nganh-nghe-co-nguy-co-cao-bi-ai-thay-the-hoan-toan-trong-tuong-lai-20250529110439358.htm