ឧស្សាហ៍​រក្សា​ភាសា Pa Then

ទន្ទឹមនឹងការផ្លាស់ប្តូរជាច្រើន នៅពេលដែលភាសា Kinh គ្របដណ្ដប់លើបទចម្រៀងប្រជាប្រិយ ខោខូវប៊យ និងអាវយឺតបន្តិចម្តងៗ ជំនួសសំលៀកបំពាក់ប្រពៃណីនៅភូមិឃុំ Minh Quang (ខេត្ត Tuyen Quang) គ្រូ Phan Van Truong នៅតែឧស្សាហ៍សាបព្រោះគ្រាប់ពូជនៃវប្បធម៌ជនជាតិ Pa Then។

ការភ័យខ្លាចនៃ "សញ្ញាបាត់"

ភូមិ Thuong Minh ក្នុងឃុំ Minh Quang គឺជាទឹកដីនៃព្រៃភ្នំ និងសម្រស់ដ៏អស្ចារ្យនៃភ្នំ Tuyen Quang ។ ក្នុង​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ វា​បាន​ប្រែ​ក្លាយ​ជា​បណ្តើរៗ​ជាមួយ​នឹង​ការ​អភិវឌ្ឍ ​ទេសចរណ៍ ​សហគមន៍។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ទន្ទឹមនឹងការវិវត្តន៍នេះ មានការប្រឈមយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការថែរក្សាអត្តសញ្ញាណវប្បធម៌ជាតិ។ ទូរស័ព្ទ​ដៃ​គ្រប​ដណ្ដប់​ភូមិ​ទាំង​មូល អ៊ីនធឺណិត​ជ្រៀត​ចូល​គ្រប់​ផ្ទះ​នាំ​មក​នូវ​លំហូរ​វប្បធម៌​ថ្មី។ កុមារធំឡើងក្នុងយុគសម័យឌីជីថល ស្គាល់បទចម្រៀងពេញនិយមនៅលើអ៊ីនធឺណិត ហើយ Kinh ក្លាយជាភាសាសំខាន់នៃការប្រាស្រ័យទាក់ទងបន្តិចម្តងៗ ជំនួស Pa Then។

លោកគ្រូ Phan Van Truong បង្រៀនភាសា Pa Then ដល់សិស្ស - រូបថត៖ Thanh Tung

- ស្អែកទៅរៀនទេ?

- ខ្ញុំញ៉ាំរួចហើយ!

ស្ថានភាព "ជីតាសួរមាន់ ចៅឆ្លើយទា" ដូចខាងលើកើតឡើងជាទូទៅរវាងមនុស្សពីរជំនាន់នៅ Thuong Minh។ ជាធម្មតាមនុស្សចាស់ចូលចិត្តទំនាក់ទំនងជាភាសាប៉ាថេន ខណៈដែលក្មេងជំនាន់ក្រោយយល់បានតែបន្តិចប៉ុណ្ណោះ ចៅៗខ្លះថែមទាំងមិនអាចនិយាយបាន ដូច្នេះហើយស្ថានភាព "មិនស៊ីសង្វាក់គ្នា" ធ្វើឱ្យមនុស្សចាស់ឈឺក្បាល ងងុយដេក និងឃ្លានអាហារ។

Phan Van Truong យល់​យ៉ាង​ច្បាស់។ ជាទាំងលេខាធិការសហភាពយុវជនភូមិ និងជា “ទំនិញកម្រ” របស់ភូមិ ដោយបានបញ្ចប់ការសិក្សាពីមហាវិទ្យាល័យគរុកោសល្យ នៃសាកលវិទ្យាល័យ តាន់ ត្រាវ ទទួលបន្ទុកខ្លួនឯងក្នុងការធ្វើអ្វីមួយដើម្បីធ្វើឱ្យភាសាជាតិស្គាល់ដល់យុវជនជាច្រើន។

ដូច្នេះ ជារៀងរាល់ថ្ងៃ គាត់បានជួបជាមួយព្រឹទ្ធាចារ្យ ដើម្បីសួរសំណួរ និងជជែកពិភាក្សា បន្ទាប់មកបានចម្លងពាក្យនីមួយៗយ៉ាងត្រឹមត្រូវ ដោយសង្ឃឹមថានឹងមានឯកសារដើម្បីរក្សាភាសាជនជាតិ។ អស់​រយៈពេល​ជា​ច្រើន​ឆ្នាំ​មក​ហើយ​ដែល​លោក​បាន​លះបង់​គំនិត​របស់​លោក ប៉ុន្តែ​អ្វី​ដែល​ធ្វើ​ឱ្យ Truong សោកស្ដាយ​បំផុត​នោះ​គឺ​ការ​សរសេរ​ពី​បុរាណ​របស់​ប៉ា​នោះ​បាន​បាត់បង់​ទៅ​ហើយ ។ ពេល​ថត​ភាសា Pa Then គាត់​នៅ​តែ​ត្រូវ​ប្រើ​ពាក្យ​សាមញ្ញ​ដើម្បី​សរសេរ​តាម​សំនៀង។ ឧទាហរណ៍៖ «ដើម» គឺ «តុងប៉ា» «ស៊ីបាយ» គឺ «អត់អី» «ទឹក» គឺ «អូ»...។

ប៉ាច្រើនណាស់ ប្រជាជននិយាយដោយការបញ្ចេញសំឡេង និងសំឡេងដង្ហើមខុសៗគ្នា ដែលធ្វើឲ្យពិបាកក្នុងការសរសេរ។ លោក​ថា ភាសា​ត្រូវ​ឆ្លង​កាត់​ផ្ទាល់​មាត់ ហើយ​ត្រូវ​រៀន​ផ្ទាល់​ដើម្បី​ស្រូប​ចូល​យល់​ឲ្យ​បាន​ហ្មត់ចត់ ត្រូវ​ចងចាំ និង​អនុវត្ត។ ប្រសិនបើអ្នកគ្រាន់តែសរសេរចុះដោយមិនសិក្សា អាន ឬអនុវត្ត សៀវភៅនឹងនៅសល់ក្នុងប្រអប់មួយ។

បន្ទាប់មក ភាពរីករាយដែលមិននឹកស្មានដល់បានកើតឡើងនៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលក្នុងតំបន់មានគោលនយោបាយស្តារវប្បធម៌ Pa Then រួមទាំងការបើកថ្នាក់ចម្រៀងប្រជាប្រិយផងដែរ។ "ដូចត្រីក្នុងទឹក" ក្តីសុបិនដ៏យូរលង់របស់គាត់ "បានហោះ" លោក Truong បានស្ម័គ្រចិត្តបង្រៀនថ្នាក់ចម្រៀងប្រជាប្រិយសម្រាប់អ្នកភូមិ។

ចងចាំ "puquo"

“ពូកូវ” គឺជាពាក្យដំបូងដែលគ្រូវ័យក្មេង Phan Van Truong បង្រៀនសិស្សរបស់គាត់។ នៅក្នុងភាសាប៉ាថេន "pu quơ" មានន័យថាបុព្វបុរស, ប្រភពដើម។

លោកបានពន្យល់ថា ជនជាតិប៉ានោះ ត្រូវតែចងចាំ “ពូកូវ” ដូចសត្វស្លាបព្រៃដែលស្វែងរកអាហារមិនដែលភ្លេចត្រឡប់មកសំបុករបស់វាវិញ ស្លឹកឈើព្រៃនៅតែជ្រុះឫសបន្ទាប់ពីជាច្រើនឆ្នាំ។ មានតែការចងចាំពីបុព្វបុរស និងឫសគល់ប៉ុណ្ណោះ ទើបមនុស្សធំឡើង និងចាស់ទុំ។ ក្រោយមក ទោះបីជាពួកគេស្លាប់ក៏ដោយ "ព្រលឹង" របស់ពួកគេនឹងនៅតែត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយបុព្វបុរសរបស់ពួកគេដោយមិនខ្លាចបាត់បង់ឡើយ។

ថ្នាក់មានគ្រប់វ័យ ក្មេងជាងគេមានអាយុ ៦ឆ្នាំ ចាស់ជាងគេមានអាយុ ៦០ឆ្នាំ។ លោក Truong បាននិយាយថា មនុស្សម្នាក់ៗដែលមកទីនេះមានគោលបំណងខុសៗគ្នា។ កូនមករៀនភាសា មនុស្សចាស់មកពិនិត្យ ឬគ្រាន់តែចង់ស្តាប់ និងគាំទ្រយុវជនដែលស្រលាញ់ឫសគល់ជាតិ។ នោះ​ជា​ការ​លើក​ទឹក​ចិត្ត​និង​កម្លាំង​ចិត្ត​ឲ្យ​គាត់​ព្យាយាម​ឲ្យ​អស់​ពី​សមត្ថភាព។

សាលាបង្រៀនយ៉ាងងាយស្រួល។ ការពន្យល់ និងការប្រៀបធៀបរបស់គាត់គឺច្បាស់ណាស់ ដូច្នេះមនុស្សជាច្រើនចូលចិត្តរៀន។ លោក Hung Kieu Anh ចែករំលែកថា៖ “ថ្នាក់របស់លោក Truong មានការធ្វើតេស្ត និងធ្វើលំហាត់ យើងអាចទាំងសិក្សា និងអនុវត្ត ដូច្នេះយើងអាចស្រូបយកអ្វីៗគ្រប់យ៉ាង”។

ផែនការមេរៀនដែលចងក្រងដោយលោក Truong មានមេរៀនសរុបចំនួន 30 ។ មេរៀនមានចាប់ពីងាយស្រួលទៅពិបាក ចាប់ផ្តើមដោយការសួរសុខទុក្ខ អញ្ជើញញ៉ាំ អញ្ជើញផឹក បន្ទាប់មកបន្តិចម្តងៗក្លាយជាការសន្ទនាកាន់តែយូរ និងកាន់តែពិបាក។

អ្វីគ្រប់យ៉ាងគឺមានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ វិទ្យាសាស្រ្ត និងងាយស្រួលក្នុងការចងចាំ។ Hung Thi Mai ចងចាំយ៉ាងច្បាស់៖ "មេរៀនទី១ របៀបនិយាយជំរាបសួរ មេរៀនទី២ របៀបសួរអំពីសុខភាព មេរៀនទី៣ របៀបអញ្ជើញមនុស្សហូប អញ្ជើញមនុស្សផឹកទឹក... ខ្ញុំយល់ឃើញថា ភាសាជនជាតិយើងមិនពិបាកទេ បើខំប្រឹងរៀនភ្លាម"។

បើ​តាម​លោកស្រី Hung Thi Tam ពេល​ចៅ​គាត់​មក​ពី​សាលា គាត់​និយាយ​ភ្លាម​ៗ​ជាមួយ​ជីដូន និង​ឪពុក​ម្តាយ​នៅ​ប៉ា​ថេ​ន ។ ថ្ងៃមួយ គ្រួសារទាំងមូលបង្រៀនគ្នាទៅវិញទៅមកពីរបៀបនិយាយ និងបញ្ចេញសំឡេង។ សប្បាយ​ណាស់!

ក្រោយ​ប្រតិបត្តិការ​អស់​រយៈពេល​ជាង​មួយ​ខែ ថ្នាក់​របស់​លោក Truong ទទួល​បាន​លទ្ធផល​ជា​ច្រើន។ ឃើញ​ក្រុម​ក្មេងៗ​និយាយ​ភាសា​ជាតិ​របស់​ខ្លួន​ធ្វើ​ឱ្យ​គាត់​មាន​អារម្មណ៍​សប្បាយ​ចិត្ត​ជា​ខ្លាំង។ ទោះបីជាថ្នាក់រៀនបានបញ្ចប់ក៏ដោយ គាត់នៅតែឆ្លៀតឱកាស និងទីកន្លែងដើម្បី "សាបព្រួស" ភាសាជនជាតិរបស់គាត់ដល់សិស្សវ័យក្មេងរបស់គាត់។

លោក Truong ចែករំលែកថា៖ “ដើម្បីបង្រៀនភាសា អ្នកមិនចាំបាច់ឈរលើវេទិកាបង្រៀនទេ គ្រាន់តែមានឱកាសហាត់ អ្នកនឹងស៊ាំនឹងវាហើយ។ តាំងពីការប្រជុំនៅលើភ្នំ លេង កីឡា សិល្បៈ សិល្បៈ រហូតដល់ការប្រជុំយុវជន ខ្ញុំឆ្លៀតយកប្រយោជន៍ពីពួកគេទាំងអស់ ដើម្បីនិយាយ និងណែនាំមនុស្សឱ្យចេះភាសាប៉ាបន្ទាប់មក”។

មនុស្សជាច្រើនស្គាល់ថាជាមនុស្សម្នាក់ដែលស្រលាញ់ស្រុកកំណើតរបស់គាត់ Thuong Minh ក្នុងរយៈពេល 10 ឆ្នាំកន្លងមកនេះ លោក Truong ត្រូវបានជ្រើសរើសជាលេខាសហភាពយុវជន ដោយបានចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងការរៀន Pa Then ចម្រៀងប្រជាប្រិយ ដើម្បីសម្តែងជាមួយសមាជិកក្រុមសិល្បៈភូមិ Thuong Minh ក្នុងថ្ងៃវិស្សមកាល និងស្វាគមន៍ភ្ញៀវទេសចរ។

Truong បាននិយាយថា គាត់តែងតែមានមោទនភាព និងសំណាងដែលបានក្លាយជាមនុស្ស Pa Then ដែលកើតនៅក្នុងទឹកដី Thuong Minh ជាមួយនឹងវប្បធម៌ពិសេស និងអាថ៌កំបាំងរបស់វា។ មនុស្សម្នាក់ៗនឹងមានមាគ៌ាផ្ទាល់ខ្លួនក្នុងការរួមចំណែកកសាងមាតុភូមិរបស់ខ្លួន ហើយគាត់នឹងបន្តដំណើរនៃការថែរក្សា និងអភិរក្សអត្តសញ្ញាណដើមកំណើតជនជាតិរបស់ខ្លួនដោយបេះដូងពោរពេញដោយការទទួលខុសត្រូវ។

ប្រភព៖ https://thanhnien.vn/miet-mai-giu-tieng-pa-then-185250706181253817.htm