Tinh hoa đất trời Xuân Vân

Anh Triệu Văn Tuyển (bên trái), Giám đốc Hợp tác xã Nông lâm nghiệp Xuân Vân đồng hành cùng nông dân trên hành trình xây dựng thương hiệu hồng ngâm.

Từ quả ngọt vườn nhà

Cách đây hơn nửa thế kỷ, cậu bé Hứa Văn Tú, thôn Đô Thượng 3, xã Xuân Vân (nay đã ngoài 60 tuổi) được người quen trong xã mời thưởng thức những quả hồng ngâm đặc sản. Say mê hương vị độc đáo của hồng ngâm, cậu liền xin một cây giống mang về nhờ bố trồng trong vườn. Nay, gốc hồng đầu tiên đã thành cổ thụ, rợp bóng thời gian.

Ông Tú nhớ lại: “Ngày ấy, trong vườn chỉ có duy nhất một cây hồng, quả ngâm giòn ngọt, lũ trẻ chúng tôi mê lắm nhưng chưa bao giờ đủ chia nhau. Chính vì thế, khi lập gia đình, tôi bàn với bố chuyển đổi đất trồng tre, cọ kém hiệu quả sang trồng hồng để vừa có quả đặc sản cho con cháu, vừa có thêm thu nhập”. Từ bước ngoặt ấy, đến nay, gia đình ông Tú đã sở hữu hơn 2 ha hồng, năng suất 5 - 6 tấn/ha, giá bán từ 20 - 30 nghìn đồng/kg, cao gấp nhiều lần so với cây trồng trước kia.

Câu chuyện khởi nghiệp của ông Tú đã trở thành nguồn cảm hứng để các gia đình mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, đưa phong trào trồng hồng lan tỏa rộng khắp. Nhiều hộ như gia đình ông Nguyễn Hữu Hào (thôn 1), bà Ma Thị Minh (thôn 2), bà Trần Thị Thoa (thôn 3) hay gia đình ông Nguyễn Văn Kiểm (thôn 4), Lục Minh Phụng (thôn 5)… cũng dành cả đời gắn bó, gìn giữ từng gốc hồng bản địa như gìn giữ báu vật của quê hương.

Với thổ nhưỡng màu mỡ, khí hậu ôn hòa cùng sự bền bỉ, tâm huyết của người nông dân đã biến Xuân Vân trở thành mảnh đất lành để cây hồng bén rễ, đơm hoa, kết trái. Cũng bởi hội tụ cả tinh hoa đất trời và công sức con người, Hồng ngâm Xuân Vân mang trong mình những đặc trưng riêng: Quả thuôn dài, nổi bật với 3 - 4 rãnh dọc chạy từ cuống xuống thân, kích cỡ vừa phải, trung bình 15 - 25 quả/kg. Đặc biệt, quả hoàn toàn không hạt, khi cắt ngang, phần thịt hiện rõ hình hoa thị từ 8 - 12 cánh cân đối, tạo nên vẻ đẹp độc đáo, như những bông hoa nhỏ xinh.

Đến thời điểm thu hoạch, vỏ hồng xanh điểm thêm sắc vàng óng ả, tựa như phủ một lớp nắng thu, càng làm nổi bật sức hấp dẫn của hồng Xuân Vân. Bà Ma Thị Minh, thôn 1 chia sẻ: “Sau khi hái về, hồng được rửa sạch, ngâm nước liên tục trong 3 ngày, 2 đêm và phải thay nước thường xuyên để khử chát. Toàn bộ quá trình chỉ dùng nước sạch, không thêm bất kỳ hóa chất nào”. Anh Hoàng Tiến Đạt (thành phố Hà Nội) bày tỏ: “Thưởng thức Hồng ngâm Xuân Vân, tôi cảm nhận rõ vị ngọt thanh quyện cùng độ giòn tan, hương thơm dịu nhẹ. Đây không chỉ là thức quả ngon mà còn là trải nghiệm văn hóa bản địa, kết nối nhịp sống đô thị với hồn quê mộc mạc, nghĩa tình”.

Không chỉ là món quà của thiên nhiên, Hồng ngâm Xuân Vân còn là nguồn dinh dưỡng quý cho sức khỏe. Nhiều nghiên cứu khoa học đã khẳng định: Trong mỗi trái hồng là sự kết hợp hài hòa giữa vị ngọt tự nhiên và dưỡng chất thiết yếu như: Đường, vitamin C, kali, phốt pho, sắt… và đặc biệt, không chứa cholesterol hay chất béo, rất tốt cho tim mạch cùng hệ miễn dịch.

Sản phẩm OCOP Hồng ngâm Xuân Vân là kết tinh của đất trời và công sức người nông dân.

Đến thương hiệu trứ danh

Từ chủ trương của cấp ủy, chính quyền địa phương, năm 2004, Hợp tác xã (HTX) Nông lâm nghiệp Xuân Vân ra đời, đánh dấu bước ngoặt cho hành trình phát triển mới của cây hồng. Thay vì sản xuất manh mún, HTX tổ chức liên kết sản xuất với các hộ dân, tạo vùng nguyên liệu hơn 60 ha. Không chỉ hướng dẫn kỹ thuật, cung ứng đầu vào, bao tiêu sản phẩm, giúp người dân yên tâm canh tác, HTX còn khẳng định vai trò “đầu tàu” trong việc quản lý chất lượng, tạo dựng thương hiệu. Chính “bệ đỡ” này đã đưa Hồng ngâm Xuân Vân từng bước vươn ra khỏi vườn nhà, định vị thương hiệu trên bản đồ nông sản Việt.

Minh chứng cho thấy, năm 2018, sản phẩm Hồng ngâm Xuân Vân của HTX được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp Văn bằng nhãn hiệu tập thể; năm 2023, được công nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh. Nếu nhãn hiệu tập thể giúp Hồng ngâm Xuân Vân được bảo hộ về tên gọi, tránh trà trộn hàng kém chất lượng thì OCOP chính là “tấm vé thông hành” để đặc sản quê hương bước ra thị trường lớn. Theo anh Triệu Văn Tuyển, Giám đốc HTX Nông lâm nghiệp Xuân Vân: “Đơn vị đã hoàn thiện hồ sơ đăng ký phân hạng sản phẩm OCOP năm 2025 với mục tiêu nâng hạng từ 3 sao lên 4 sao”. Đây không chỉ là khát vọng nâng tầm thương hiệu mà còn là bước đi chiến lược để Hồng ngâm Xuân Vân tiếp tục khẳng định vị thế, uy tín, danh tiếng trên thị trường.

Xã Xuân Vân hiện có hơn 65 ha hồng, năng suất bình quân 5 tấn/ha, mang lại giá trị kinh tế hơn 8 tỷ đồng mỗi năm. Chủ tịch UBND xã Xuân Vân, Hà Mạnh Linh cho biết: “Hồng đã trở thành cây trồng chủ lực, gắn bó mật thiết với sinh kế và đời sống của người dân. Hiện nay, ngoài nâng hạng sao OCOP, xã hướng tới xây dựng chỉ dẫn địa lý cho Hồng ngâm Xuân Vân, gắn với phát triển du lịch trải nghiệm vườn cây ăn trái. Qua đó, tạo lợi thế cạnh tranh, nâng cao giá trị nông sản, góp phần phát triển kinh tế địa phương theo hướng bền vững”.

Cứ vào độ tháng Tám âm lịch, xã Xuân Vân lại rộn ràng khi thương lái từ khắp nơi đổ về thu mua hồng. Không chỉ tiêu thụ mạnh trong tỉnh, Hồng ngâm Xuân Vân còn có mặt ở nhiều đô thị lớn như Hà Nội, Hải Phòng, Thành phố Hồ Chí Minh... và hiện diện trên các sàn thương mại điện tử, hệ thống Thực phẩm sạch Hà Nội (EcoFood). Anh Triệu Văn Tuyển, Giám đốc HTX Nông lâm nghiệp Xuân Vân cho biết: “Mỗi năm, có từ 1 - 2 tấn sản phẩm được tiêu thụ qua EcoFood, với giá bán từ 35 - 40 nghìn đồng/kg, vừa mang lại nguồn thu ổn định cho người dân, vừa khẳng định sức hút và uy tín của thương hiệu Hồng ngâm Xuân Vân trên thị trường”.

Khi nắng thu trải vàng trên những triền đồi của xã Xuân Vân, từng chùm hồng lại thêm rực rỡ, căng tràn sức sống. Những trái hồng nhỏ bé trở thành món quà mang theo tinh hoa đất trời và tình người Xuân Vân gửi đến mọi miền Tổ quốc.

Thu Phương

Nguồn: https://baotuyenquang.com.vn/van-hoa/202509/tinh-hoa-dat-troi-xuan-van-76a0ac4/