Khi niềm tin số là chiến lược quốc gia

Từ những mô hình thử nghiệm trong các “sandbox” nhỏ lẻ, blockchain đang nỗ lực vươn lên để trở thành hạ tầng chiến lược của nền kinh tế số toàn cầu. Với Việt Nam, đây có thể là “cánh cửa hội nhập thứ hai” - sau chứng khoán - nếu biết tận dụng lợi thế về dân số trẻ, năng lực công nghệ và chính sách cởi mở. Nhưng để bước qua cánh cửa ấy, điều kiện cần là một hạ tầng blockchain đạt chuẩn quốc tế, đủ tin cậy để giao dịch, kết nối và vận hành.

Tại Ngày hội Blockchain Việt Nam 2025 diễn ra ở Đà Nẵng mới đây, bà Nguyễn Ngọc Anh, Tổng Giám đốc Công ty Quản lý quỹ SSI (SSIAM), cho biết, giá trị kinh tế của nền kinh tế phi tập trung (on-chain) hiện đạt khoảng 43 tỷ USD/toàn cầu, trong đó châu Á chiếm 40%.

Điều đó cho thấy blockchain không còn là một trào lưu công nghệ, mà đang trở thành cấu phần hạ tầng của nền kinh tế niềm tin - nơi dữ liệu, giao dịch và giá trị được vận hành minh bạch, phi tập trung và có khả năng kiểm chứng. Chuyển từ sandbox sang hạ tầng không chỉ là bước tiến kỹ thuật, mà còn là bước chuyển thể chế - từ thử nghiệm sang ứng dụng, từ công nghệ sang chính sách. Việt Nam cần một mạng dịch vụ blockchain thống nhất, có khả năng phục vụ đồng thời khu vực công và tư, tạo nền tảng cho các hoạt động từ định danh số, truy xuất nguồn gốc, tài chính, thương mại điện tử cho đến dịch vụ công.

Một blockchain mạnh không chỉ nằm ở mã hóa hay tốc độ xử lý, mà ở cách nó được thiết kế như một hạ tầng mở, bảo đảm chủ quyền dữ liệu, tương thích quốc tế và đáp ứng nhu cầu thực tiễn. Nếu được thí điểm tại những địa phương có hạ tầng số mạnh như TPHCM và Đà Nẵng - nơi đang xúc tiến xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế - Việt Nam có thể hình thành mô hình “hạ tầng blockchain quốc gia” đầu tiên, vừa mang ý nghĩa kỹ thuật, vừa thể hiện bước tiến thể chế. Đó là sự chuyển dịch từ quốc gia người dùng sang quốc gia kiến tạo hạ tầng số, đặt nền móng cho kinh tế dữ liệu và tài sản số.

Bản chất của blockchain là kết nối xuyên biên giới, nên không quốc gia nào có thể phát triển một hệ sinh thái riêng lẻ. Kinh nghiệm từ Singapore cho thấy, mọi mô hình thanh toán hay tài sản số, đặc biệt là stablecoin, đều phải đạt 3 tiêu chuẩn tối thiểu: an toàn hệ thống, minh bạch dòng tiền và quản trị rủi ro tài chính. Vì thế, sandbox không chỉ là nơi thử nghiệm, mà phải là “sandbox có trách nhiệm”, nơi đổi mới đi đôi với kiểm soát rủi ro và bảo vệ người dùng.

Thế giới ngày nay không còn xem blockchain là yếu tố phá vỡ trật tự cũ, mà coi đó là công cụ tích hợp trong tài chính, thương mại và quản trị quốc gia. Khi dữ liệu trở thành tài nguyên có thể định giá, các quốc gia đang thúc đẩy để dữ liệu được tài sản hóa, giao dịch và sinh lợi như hàng hóa. Trong bối cảnh đó, blockchain đóng vai trò hạ tầng niềm tin, bảo đảm tính minh bạch và khả năng kiểm chứng trong toàn chuỗi giá trị.

Với Việt Nam, blockchain cần được liên kết chặt chẽ với các công nghệ nền tảng khác như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây và chính phủ số. Khi các mảnh ghép này được kết nối, sẽ hình thành hệ sinh thái số hoàn chỉnh, giúp dữ liệu vận hành an toàn, xuyên suốt và sinh lợi. Cùng với đó, tư duy phát triển cũng cần chuyển từ doanh nghiệp công nghệ đơn lẻ sang doanh nghiệp hệ sinh thái, nơi giá trị không nằm ở sản phẩm, mà ở khả năng kết nối và chia sẻ lợi ích.

Việt Nam đã ban hành Chiến lược quốc gia về phát triển công nghệ blockchain đến năm 2030, coi đây là một trong 11 lĩnh vực công nghệ trọng điểm cần ưu tiên đầu tư. Lợi thế lớn nhất của Việt Nam là nguồn nhân lực trẻ, năng động và thị trường số phát triển nhanh - những yếu tố giúp đất nước bứt phá, khẳng định vị thế trên bản đồ blockchain khu vực.

Vấn đề còn lại là làm sao biến tiềm năng thành năng lực, biến sandbox thành hạ tầng, để Việt Nam không chỉ là người tham gia mà còn là người đồng kiến tạo trật tự niềm tin mới của nền kinh tế số. Khi niềm tin trở thành “tài sản khan hiếm” trong thế giới số, blockchain không chỉ là công nghệ, mà là phép thử về bản lĩnh thể chế. Và chính từ những bước đi thận trọng hôm nay, Việt Nam có thể mở ra con đường hội nhập bền vững, bằng niềm tin, bằng dữ liệu và bằng năng lực sáng tạo của chính mình.

XUÂN QUỲNH

Nguồn: https://www.sggp.org.vn/khi-niem-tin-so-la-chien-luoc-quoc-gia-post817223.html