Loan de Fontbrune៖ អភិរក្សបេតិកភណ្ឌវៀតណាមនៅប្រទេសបារាំង

TTCT - ការប្រមូលរបស់ Loan de Fontbrune បានចាប់ផ្តើមនៅពេលដែលស្ទើរតែគ្មានអ្នកប្រមូលចាប់អារម្មណ៍ក្នុងការទិញស្នាដៃវៀតណាម ឬវត្ថុបុរាណនៅបរទេស។

Báo Tuổi Trẻ•20/02/2025

Collector Loan de Fonbrune ក្នុងពិធីបើកការតាំងពិព័រណ៍ Le Pho, Mai Trung Thu, Vu Cao Dam, សារមន្ទីរ Cernuschi, ខែវិច្ឆិកា 2024។ រូបថត៖ KIM POURNIN

Loan de Fontbrune ជាជនជាតិបារាំង-វៀតណាម អាជីព និងជាអ្នកប្រមូលសិល្បៈអាស៊ីដ៏ល្បីល្បាញ និយាយអំពីដំណើរនោះ នៅពេលដែលនាងត្រឡប់ទៅប្រទេសវៀតណាមវិញនៅចុងឆ្នាំ 2024។

តើអ្នកចាប់ផ្តើមដំណើរនៃការប្រមូល និងស្រាវជ្រាវសិល្បៈដោយរបៀបណា?

តាំងពីខ្ញុំនៅក្មេងមក ខ្ញុំចាប់អារម្មណ៍លើសិល្បៈវិចិត្រសិល្បៈបុរាណ និងអានសៀវភៅអំពីវប្បធម៌នៃប្រទេសដូចជាប្រទេសចិន។ គ្រួសាររបស់ខ្ញុំរស់នៅ Cho Lon នៅពេលនោះ ហើយជាជនជាតិបារាំងចុងក្រោយដែលចាកចេញពីប្រទេសវៀតណាម ហើយនៅសល់តែដោយសារតែពួកគេត្រូវបានបង្ខំនៅឆ្នាំ 1979។ ឪពុករបស់ខ្ញុំគឺជាគ្រូពេទ្យវះកាត់ដ៏ល្បីម្នាក់នៅពេលនោះ ហើយម្តាយរបស់ខ្ញុំគឺជាគិលានុបដ្ឋាយិកាជំនាញផ្នែកថ្នាំស្ពឹក។

នៅពេលដែលខ្ញុំចាកចេញពីប្រទេសវៀតណាម ខ្ញុំមានអាយុប្រហែល 20 ឆ្នាំ ដោយបានបង្រៀនភាសាបារាំងដល់ប្រជាជនដែលត្រៀមត្រឡប់ទៅប្រទេសបារាំង ហើយអាចទិញគំនូរចំនួនពីរសម្រាប់ខ្លួនខ្ញុំផ្ទាល់ដោយវិចិត្រករ Tu Duyen និង 5 ឬ 6 ផ្ទាំងគំនូរតូចៗផ្សេងទៀតនៅលើភ្លុកដោយ Doi Ngoan Quan ។ Doi Ngoan Quan ធ្លាប់បង្រៀននៅសាលា Saigon Fine Arts School ដែលល្បីល្បាញខាងបច្ចេកទេសប្រើទឹកថ្នាំចិនដើម្បីគូរលើភ្លុកតូចៗ ជាពិសេសឆ្លាក់កំណាព្យទាំងមូលជាអក្សរចិនដោយមានហត្ថលេខា និងត្រាលើគ្រាប់ស្រូវ។

នៅប្រទេសបារាំង ខ្ញុំបានសិក្សាភាសាចិន ជប៉ុន វៀតណាម ហើយបានបង្ហាញពីវប្បធម៌ប្រវត្តិសាស្ត្រ។ ខ្ញុំកាន់តែស្រលាញ់វា ខ្ញុំចង់សិក្សាវាបន្ថែមទៀត។ នៅឆ្នាំ 1991 ខ្ញុំបានរៀបការជាមួយអ្នកប្រមូលទិញ Yves Sicre de Fontbrune ដែលជាម្ចាស់វិចិត្រសាលសិល្បៈមួយនៅកណ្តាលទីក្រុងប៉ារីស និងទស្សនាវដ្តីសិល្បៈ Cahiers d'Art ។ គាត់គឺជាវិចិត្រករដ៏ល្បីល្បាញម្នាក់ ដែលមានជំនាញក្នុងការដោះស្រាយស្នាដៃរបស់វិចិត្រករល្បីៗ រួមទាំង Picasso ផងដែរ។

ខ្ញុំបានរៀនច្រើនពីគាត់ ដោយធ្វើដំណើរជាមួយស្វាមីខ្ញុំជុំវិញ ពិភពលោក ទៅសារមន្ទីរ ផ្ទះដេញថ្លៃ វិចិត្រសាល និងការប្រមូលឯកជន... ខ្ញុំបានស្វែងយល់ពីការស្រាវជ្រាវសិល្បៈវិចិត្រសិល្បៈវៀតណាម ខណៈពេលដែលបន្តទទួលបានសញ្ញាបត្រពីសាលានានា ដូចជាបណ្ឌិត្យសភាវិចិត្រសិល្បៈ និងបុរាណវិទ្យា (នៅសកលវិទ្យាល័យ Sorbonne) សាលា Louvre (នៅសារមន្ទីរ Louvre) និងបណ្ឌិត្យសភាសិល្បៈ។

ខ្ញុំបានក្លាយជាអ្នកប្រវត្តិសាស្រ្តសិល្បៈ និងវប្បធម៌អាស៊ីនៅពេលក្រោយ។

គំនូរ "រើសបន្លែ" របស់វិចិត្រករល្បីឈ្មោះ ឡឺ ផូ។

នៅពេលដែលខ្ញុំទទួលបានការចាប់អារម្មណ៍ និងស្វែងយល់កាន់តែច្រើន ខ្ញុំចាប់ផ្តើមយកចិត្តទុកដាក់លើផលិតផលវៀតណាមកាន់តែច្រើន។ ខ្ញុំឃើញអ្នករាល់គ្នានិយាយពីផលិតផលចិន ជប៉ុន និងកូរ៉េ ប៉ុន្តែគ្មាននរណានិយាយពីផលិតផលវៀតណាមទេ។ ខ្លួនខ្ញុំផ្ទាល់ក៏ចង់ដឹងពីរបៀបបែងចែករវាងផលិតផលវៀតណាម និងវត្ថុបុរាណ និងវត្ថុបុរាណពីប្រទេសអាស៊ីផ្សេងទៀត។

រាល់ពេលដែលខ្ញុំទៅដើរលេង ចូលមើលវិចិត្រសាល ដើរលេងផ្សារចែវ... ហើយបានជួបរបស់របរវៀតណាម ខ្ញុំមានអារម្មណ៍សប្បាយចិត្តខ្លាំងណាស់ ដូចជាបានជួបមិត្តចាស់។ ខ្ញុំទិញព្រោះវាថោកនៅពេលនោះ ហើយអ្នកលក់មិនដឹងច្រើនពីតម្លៃរបស់វាទេ។ ទឹកតែ ប្រអប់ ឬគ្រឿងស្មូន ខ្ញុំចាត់ទុកវាជាការចងចាំរបស់ខ្ញុំ។ ខ្ញុំស្រាវជ្រាវនិងរៀនយល់និងបែងចែករបស់វៀតណាម។

សំណាងណាស់ ប្តីខ្ញុំសុខសប្បាយទេនៅពេលនោះ គាត់ដឹងពីចំណូលចិត្តរបស់ខ្ញុំ ដូច្នេះគាត់បានឧបត្ថម្ភខ្ញុំ ហើយក៏បានសិក្សាផងដែរ។ បន្តិចម្ដងៗ គាត់បានពូកែខាងសិល្បៈវៀតណាម ជាពិសេសគំនូរ។ នៅពេលនោះមានវត្ថុបុរាណច្រើនជាងគំនូរ។ បន្ទាប់ពីនោះមក ខ្ញុំបានឃើញគំនូររបស់វិចិត្រករវៀតណាម ហើយបានទិញរូបដែលខ្ញុំឃើញថាស្អាត ព្រោះវាមានតម្លៃថោកណាស់ ទោះបីខ្ញុំមិនស្គាល់ឈ្មោះវិចិត្រករដូចគំនូររបស់ ឌិញមិញ ក៏ដោយ។ ស្នាដៃភាគច្រើនដែលខ្ញុំបានទិញគឺនៅប្រទេសបារាំង។

ខ្ញុំចាប់ផ្តើមប្រមូលនៅក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1990 នៅពេលដែលសិល្បៈវៀតណាមគឺស្ទើរតែមិនបានប្រមូលបានតែខ្ញុំ។ ដូច្នេះអ្នកណាមានអ្វីក៏យកមកលក់ដែរ។ ខ្ញុំបានទិញវាដោយមនោសញ្ចេតនានៃក្តីស្រឡាញ់ចំពោះអ្វីដែលនៅជិតស្រុកកំណើតរបស់ខ្ញុំ។ ជាឧទាហរណ៍ គំនូរប្រេងរបស់ Le Pho ត្រូវបានគេដាក់លក់ដេញថ្លៃនៅចុងសប្តាហ៍ក្នុងតម្លៃប្រហែល 3,000 ហ្វ្រង់។

ខ្ញុំចាំប្តីខ្ញុំថា ម៉េចមិនទិញ Picasso ក្នុងតម្លៃនេះ? ខ្ញុំឆ្លើយថា ខ្ញុំចង់ទិញសិល្បករវៀតណាម ព្រោះគ្មានអ្នកណាដឹងពីគេ ហើយខ្ញុំចូលចិត្តប្រមូល។ នៅពេលនោះ មានគំនូររបស់វិចិត្រករវៀតណាមល្បីៗជាច្រើនរូប ពេលខ្លះដាក់លក់ដេញថ្លៃ តែគ្មានអ្នកណាចាប់អារម្មណ៍។

បន្ទាប់មកខ្ញុំប្រមូលគំនូរ វត្ថុបុរាណ សៀវភៅ ឯកសារ ខ្ញុំទិញគ្រប់យ៉ាង។ មួយសន្ទុះក្រោយមក ខ្ញុំកាន់តែប្រយ័ត្នប្រយែងក្នុងការជ្រើសរើសរបស់ខ្ញុំ គឺទិញតែរបស់ដែលស្អាត និងពេញលេញបំផុត។ ខ្ញុំមានសារមន្ទីរតូចមួយនៅផ្ទះរបស់ខ្ញុំដែលដាក់តាំងបង្ហាញរបស់វៀតណាមទាំងអស់ដូចជាសៀវភៅ គំនូរ វត្ថុបុរាណ...។

មានស្នាដៃជាច្រើនដែលសំណាងណាស់ព្រោះខ្ញុំមិនបានស្វែងរកពួកគេ ហើយទោះបីជាខ្ញុំស្វែងរកពួកគេក៏ខ្ញុំរកមិនឃើញដែរ ប៉ុន្តែពេលខ្លះពួកគេបានមករកខ្ញុំ។ ឧទាហរណ៍ គំនូរ Len Dong ដោយ ង្វៀន ផានចាញ់។ មិត្តភក្តិរបស់ប្តីខ្ញុំបានអញ្ជើញគាត់ទៅផ្ទះអ្នកដែលចង់លក់សៀវភៅចាស់។ ចូលទៅក្នុងអាផាតមិន ប្ដីខ្ញុំបានឃើញគំនូរ Len Dong។ ម្ចាស់រូបនោះបាននិយាយថា ប្តីរបស់នាងបានទិញរូបគំនូរនេះពីការតាំងពិពណ៌អាណានិគមនៅឆ្នាំ 1931។ ខ្ញុំចូលចិត្តគំនូរនេះខ្លាំងណាស់ ព្រោះរូបភាពនេះស៊ាំណាស់ វាត្រូវបានបោះពុម្ពនៅក្នុងទស្សនាវដ្តី L'Illustration ក្នុងឆ្នាំ 1932 ។

ឱកាសមួយទៀតគឺគំនូរ លោកគ្រូ និងសិស្សដោយ ផាម ហួរ ធ្វើពីសូត្រ កម្របានទិញនៅពេលដែលមិត្តខ្ញុំឃើញគំនូរព្យួរនៅក្នុងផ្ទះស្ត្រីចំណាស់ម្នាក់។ ខ្ញុំស្គាល់តែវិចិត្រករ Pham Hau តាមរយៈម្រ័ក្សណ៍ខ្មុក ដូច្នេះហើយនេះជាគំនូរពិសេសណាស់។

ខ្ញុំចាំបានថា ធ្លាប់ឃើញគំនូរសូត្រពីរសន្លឹក របស់ To Ngoc Van ដាក់ដេញថ្លៃ។ ខ្ញុំបានប្រាប់ប្តីខ្ញុំថា គំនូរពីរផ្ទាំងនោះស្អាត និងកម្រណាស់ ព្រោះតូ ង៉ុក វ៉ាន់ តែងលាបពណ៌ប្រេង។ ប្តីរបស់ខ្ញុំបានឱ្យខ្ញុំ 200,000 ហ្វ្រង់ ដែលជាចំនួនច្រើននៅពេលនោះ។

ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនអាចទិញបានទេ ព្រោះតម្លៃខ្ពស់ពេក។ ខ្ញុំសោកស្ដាយខ្លាំងណាស់ ប៉ុន្តែនៅទីបំផុត ខ្ញុំបានទិញផ្ទាំងគំនូរសូត្រ «រើសបន្លែ» របស់ ឡឺ ផូ ក្នុងតម្លៃ ២០០,០០០ ហ្វ្រង់ (សើច)។ ខ្ញុំសោកស្តាយខ្លាំងណាស់ ព្រោះខ្ញុំមិនអាចទិញរូបគំនូររបស់លោក តូ ង៉ុកវ៉ាន់ ដែលពណ៌នាក្មេងស្រីប៉ាក់។ សំណាងណាស់ ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមក វិចិត្រសាលដែលទិញគំនូរនោះយល់ព្រមលក់វាឱ្យប្តីខ្ញុំជាកាដូខួបកំណើត។ ដូច្នេះ គំនូរនោះបានត្រឡប់មកខ្ញុំវិញជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ។ ខ្ញុំបានប៉ះខ្លាំងណាស់។

ខ្ញុំជាអ្នកប្រមូលមិនមែនជាអ្នកថែទេ ព្រោះខ្ញុំមិនធ្វើជំនួញ។ រាល់ពេលដែលខ្ញុំលក់គឺដោយសារតែរឿងបន្ទាន់ ដូចជាក្រោយពេលប្តីខ្ញុំលាចាកលោក ខ្ញុំត្រូវការលុយដើម្បីមើលថែគ្រួសារ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនលក់អ្វីដែលខ្ញុំស្រលាញ់និងចូលចិត្តទេ។

ខ្ញុំគិតថានោះជាមធ្យោបាយការពារបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌វៀតណាម។ ពេលខ្ញុំរកឃើញវត្ថុទាក់ទងនឹងវៀតណាមនៅបរទេស វាមានន័យថាខ្ញុំមានទំនាក់ទំនង។ ជាឧទាហរណ៍ នៅប្រទេសបារាំងខ្ញុំបានទិញច្រើន ខ្ញុំក៏មានឱកាសទិញផ្ទាំងគំនូររបស់ Vu Cao Dam នៅឯ Christie's London គ្រឿងស្មូនបុរាណ Hoi An ដាក់ដេញថ្លៃនៅអាមេរិក ហើយនៅប្រទេសជប៉ុន ខ្ញុំបានរកឃើញវត្ថុសេរ៉ាមិច Chu Dau បុរាណមួយ។ សម្រាប់ខ្ញុំ នោះជាវិធីមួយដើម្បីរក្សាមរតក។

តើពេលណាដែលអ្នកគិតអំពីការថែរក្សាមរតកនោះ?

នៅពេលដែលខ្ញុំចាប់ផ្តើមប្រមូល វាដូចជាជួបអ្នកស្គាល់គ្នានៅតាមផ្លូវ។ ប៉ុន្តែចាប់តាំងពីខ្ញុំចាប់ផ្តើមស្រាវជ្រាវមក ខ្ញុំបានដឹងថាទាំងនេះគឺជាវត្ថុបុរាណសំខាន់ៗជាច្រើនសតវត្សមកហើយដែលបានមករកខ្ញុំ។ ឧទាហរណ៍៖ សេរ៉ាមិចមានភាពផុយស្រួយណាស់ ប៉ុន្តែមានរបស់របរពីរាជវង្សលី ដែលនៅរស់រហូតដល់សម័យខ្ញុំ កាតព្វកិច្ចរបស់ខ្ញុំគឺថែរក្សា និងចែករំលែកបន្ត ដើម្បីឲ្យកូនចៅ និងយុវជនបន្តថែរក្សា។

ខ្ញុំគ្រាន់តែជាអ្នកថែរក្សាបច្ចុប្បន្ន ដើម្បីកូនចៅជំនាន់ក្រោយ។ ដូច្នេះហើយ ខ្ញុំមានឆន្ទៈចង់ចែករំលែកដល់យុវជនដែលចង់រៀន។

តើការប្រមូលរបស់អ្នកមានទំហំប៉ុនណា?

ខ្ញុំមិនដែលរាប់ចំនួនការងារទេ។ ខ្ញុំក៏មិនរាប់វត្ថុបុរាណដែរ ហើយការប្រមូលបានឆ្លងកាត់ការផ្លាស់ប្តូរផ្ទះជាច្រើន ហើយខ្ញុំមិនអាចចងក្រងឯកសារបានទេ។ ម្តងម្កាល ខ្ញុំចូលទៅក្នុងបន្ទប់ស្តុកទំនិញដើម្បីមើលវា ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនបានឃើញវាទាំងអស់។ ស្នាដៃជាច្រើនមានភាពសប្បាយរីករាយក្នុងការបើក ដូចជាចម្លាក់ភ្លុកដំរីដែលខ្ញុំបានទិញនៅឆ្នាំ ១៩៧៩ ហើយបោះចោល ប៉ុន្តែនៅពេលដែលខ្ញុំបើកវានៅពេលក្រោយ ខ្ញុំរីករាយណាស់ដែលបានឃើញវា។

មានរបស់កម្រជាច្រើននៅក្នុងការប្រមូលរបស់ខ្ញុំ ព្រោះខ្ញុំដឹងពីអ្វីដែលខ្ញុំទិញ។ ខ្ញុំជំនាញផ្នែកសេរ៉ាមិចបុរាណ ខ្ញុំជាសមាជិកនៃក្រុមស្រាវជ្រាវសេរ៉ាមិចបុរាណនៃសារមន្ទីរ។ បន្ទាប់មកខ្ញុំចាប់អារម្មណ៍លើគំនូរ និងសៀវភៅឥណ្ឌូចិន។

ខ្ញុំមានថាសឈើដាក់គុជម្តាយដែលខ្ញុំមិនធ្លាប់ឃើញពីមុនមក ប្រហែលជាខ្ញុំតែម្នាក់គត់ដែលបានធ្វើក្នុងសម័យ Trinh Lords ព្រោះជាធម្មតាយើងមានវត្ថុតាំងពីរាជវង្ស Nguyen។ ទាំងនោះគឺជារឿងដ៏ចម្លែក និងគួរឱ្យទាក់ទាញសម្រាប់ខ្ញុំ។ ដូច្នេះហើយខ្ញុំចង់បង្កើតសារមន្ទីរមួយដើម្បីឱ្យអ្នករាល់គ្នាបានដឹងពីភាពមានតម្លៃនៃវត្ថុទាំងនេះ។

ខ្ញុំកំពុងរក្សាការប្រមូលរបស់ខ្ញុំទាំងមូលនៅប្រទេសបារាំង។ ហេតុផលមួយគឺដោយសារអាកាសធាតុនៅវៀតណាមមិនល្អសម្រាប់ការអភិរក្ស។ ខ្ញុំសោកស្តាយណាស់ដែលឃើញរបៀបដែលស្នាដៃត្រូវបានរក្សាទុកនៅវៀតណាម។ ខ្ញុំបានជួបសិល្បករល្បីៗជំនាន់ក្រោយ ដែលចង់លក់បណ្តុំទាំងអស់របស់ពួកគេឱ្យខ្ញុំ ប៉ុន្តែពេលខ្ញុំទៅជួបខ្ញុំមិនអាចទិញបានឡើយ ព្រោះខូចទាំងអស់។

មនុស្សជាច្រើនទិញគំនូរថ្លៃៗពីបរទេស ប៉ុន្តែនៅពេលដែលពួកគេយកវាត្រឡប់ទៅប្រទេសវៀតណាមវិញ ពួកគេមិនដឹងពីរបៀបថែរក្សាវានោះទេ។ ឬអ្នកខ្លះទិញគំនូរចាស់ ប៉ុន្តែចង់លាបពណ៌វិញ ដោយបន្ថែមពណ៌ងងឹត។ ជាឧទាហរណ៍ មាននរណាម្នាក់បានទិញគំនូរសូត្រដោយ ឡឺ ផូ ហើយប្រាប់ខ្ញុំថាគាត់នឹងលាបវាឡើងវិញដើម្បីឱ្យពណ៌កាន់តែងងឹត។ ខ្ញុំភ័យខ្លាចខ្លាំងណាស់ដែលខ្ញុំត្រូវឃាត់គាត់មិនឲ្យប៉ះវា។

ជាមួយនឹងការប្រមូលរបស់ខ្ញុំ ខ្ញុំចង់បង្កើតសារមន្ទីរឯកជនមួយ ទាំងសម្រាប់ដាក់តាំងវត្ថុបុរាណ និងមានហាងលក់សៀវភៅសម្រាប់អ្នកស្រាវជ្រាវ និងសិស្សានុសិស្សមកពិគ្រោះ។ ខ្ញុំមិនទាន់មានកន្លែងធ្វើវានៅឡើយទេ។

គំនូរ "Len Dong" របស់វិចិត្រករល្បីឈ្មោះ Nguyen Phan Chanh

តើការស្រាវជ្រាវរបស់អ្នកមានតួនាទីអ្វីនៅក្នុងដំណើរការប្រមូលរបស់អ្នក?

ការស្រាវជ្រាវមានសារៈសំខាន់ណាស់។ យើងត្រូវតែសិក្សា មិនត្រឹមតែផ្តោតលើការស្វែងយល់អំពីប្រទេសវៀតណាមប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងពង្រីកចំណេះដឹងរបស់យើងអំពីវប្បធម៌ និងសិល្បៈជុំវិញពិភពលោកផងដែរ។ កាលដែលវិចិត្រករវៀតណាមមកដល់ប្រទេសបារាំងកាលពីអតីតកាល ពួកគេទៅសារមន្ទីរគ្រប់ទីកន្លែង។ ពួកគេបានជួបសិល្បករ ដើម្បីទទួលបានទស្សនៈទូលំទូលាយ។

បញ្ហាដែលជនជាតិវៀតណាមសិក្សាសិល្បៈគឺពួកគេកម្រយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះបរិបទនៅក្រៅប្រទេសវៀតណាមណាស់។ វាមានសារៈសំខាន់ណាស់ក្នុងការមានទស្សនៈទូលំទូលាយ និងដឹងអំពីវប្បធម៌ និងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃប្រទេសផ្សេងៗ។

ពេលនៅក្រៅប្រទេសគេឧស្សាហ៍ស្រាវជ្រាវនិងសិក្សាពីប្រទេសដទៃខ្លាំងណាស់។ ពិព័រណ៍តែងតែមានមនុស្សច្រើនមកពីទីក្រុង និងខេត្តផ្សេងៗមកទស្សនា។ ការផ្លាស់ប្តូរគំនិតមានសារៈសំខាន់ណាស់។

តើអ្នកធ្វើការច្រើនជាមួយអ្នកប្រមូលវៀតណាមទេ?

កាលពីមុន អ្នកប្រមូលសិល្បៈវៀតណាមកម្រណាស់។ នៅពេលដែលខ្ញុំរស់នៅប្រទេសវៀតណាមពីឆ្នាំ 2000 ដល់ឆ្នាំ 2014 ខ្ញុំបានជួបអ្នកប្រមូលទិញចាស់ៗមួយចំនួន។ ខ្ញុំត្រលប់មកទីនេះវិញ ហើយបានទិញផ្ទាំងគំនូររបស់វិចិត្រករមកពីសាលាវិចិត្រសិល្បៈ Gia Dinh ពេលនោះនៅវៀតណាម គ្មាននរណាម្នាក់ចាប់អារម្មណ៍នឹងពួកគេទេ។

សារមន្ទីរវៀតណាមក៏មិនមានវិចិត្រករមុនឆ្នាំ 1975 មកពីសាលាវិចិត្រសិល្បៈ Saigon ដែរ ដូច្នេះខ្ញុំបានទិញផ្ទាំងគំនូរជាច្រើនមកបំពេញបន្ទប់ ដោយជ្រើសរើសស្នាដៃដ៏ស្រស់ស្អាត និងថោក។

ឬក្នុងឱកាសដូចជាទិញគំនូរដើម្បីជួយដល់សកម្មភាពសប្បុរសធម៌ក្នុងអំឡុងពេល Tet ដូចវិចិត្រករ Nguyen Trung និង Le Trieu Dien ខ្ញុំបានដើរទិញឥវ៉ាន់ជាមួយស្វាមីរបស់ខ្ញុំ។ ពេលនោះ ខ្ញុំមិនស្គាល់ Le Trieu Dien ឬ Nguyen Trung ទេ ប៉ុន្តែបើឃើញរបស់ស្អាត ខ្ញុំក៏ទិញវា។

តើធ្វើដូចម្តេចដើម្បីកសាងការប្រមូលផ្តុំដ៏សំខាន់?

ខ្ញុំមិនលាក់បាំងអ្វីដែលខ្ញុំដឹងទេព្រោះខ្ញុំចូលចិត្តចែករំលែក។ កាលពីជិត 20 ឆ្នាំមុន ខ្ញុំចាំបានអ្នកប្រមូលទិញម្នាក់នៅប្រទេសវៀតណាម ដែលបានកើតឡើងមកជួបខ្ញុំនៅលើយន្តហោះ។ គាត់បានសួរខ្ញុំអំពីការប្រមូលសិល្បៈរបស់ខ្ញុំ។ ខ្ញុំថាខ្ញុំទិញគំនូរដោយវិចិត្រករឥណ្ឌូចិនព្រោះតម្លៃថោកណាស់ ហើយគ្មានអ្នកណាយកចិត្តទុកដាក់នឹងគំនូរនោះទេ។ ដូច្នេះគាត់បានបង្កើតបណ្តុំរបស់គាត់បន្តិចម្តង ៗ ។

ការប្រមូលអាស្រ័យទៅលើសមត្ថភាពហិរញ្ញវត្ថុរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ ប៉ុន្តែជាដំបូងត្រូវទិញរបស់ណាដែលអ្នកឃើញថាស្អាត និងចូលចិត្ត គួបផ្សំនឹងការរៀនសូត្រ និងស្រាវជ្រាវ មិនគួរទិញតាមទីផ្សារ ឬតាមអ្នកដទៃឡើយ។ ចាប់ផ្តើមយឺត ៗ ។ បើទិញរបស់ថ្លៃៗត្រូវស្រាវជ្រាវឲ្យបានល្អិតល្អន់ ព្រោះសព្វថ្ងៃមានគំនូរក្លែងក្លាយច្រើន។ ខ្ញុំគិតថាអ្វីៗត្រូវតែរៀនដោយខ្លួនឯងជាមុនសិន។

ខ្ញុំមិនជួបអ្នកប្រមូលវៀតណាមញឹកញាប់ទេ ប៉ុន្តែនៅពេលដែលទីផ្សារនៅតែថ្មីដូចនៅវៀតណាម អ្នកត្រូវតែរៀនដោយខ្លួនឯង ព្រោះការប្រមូលមិនមែនជាការងារងាយស្រួលនោះទេ។ ដំបូងឡើយ ខ្ញុំក៏ទិញវត្ថុបុរាណដោយច្រឡំ។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើខ្ញុំមិនបានទិញរបស់ខុស ខ្ញុំនឹងមិនអាចកែលម្អ ឬទទួលបានបទពិសោធទេ។

អ្នកតែងតែត្រូវចាប់ផ្តើម និងចំណាយសម្រាប់កំហុស។ ខ្ញុំឃើញអ្នកប្រមូលទិញនៅវៀតណាមខ្ជះខ្ជាយលុយ ទិញរបស់ថ្លៃៗ តែក្លែងក្លាយ។ ប្រហែលជាដោយសារតែពេលខ្លះពួកគេមិនបានឃើញគំនូរពិត ទើបពួកគេស្គាល់ជាងគំនូរក្លែងក្លាយ ដូច្នេះពេលខ្លះពួកគេឃើញគំនូរពិត ហើយនិយាយថាក្លែងក្លាយ។

ជាទូទៅ អ្នកត្រូវតែរៀនពេញមួយជីវិតរបស់អ្នក។ ប្រសិនបើនរណាម្នាក់ផ្តល់ដំបូន្មានដល់ខ្ញុំ ខ្ញុំពិតជាដឹងគុណខ្លាំងណាស់។ ខ្ញុំជា អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ អ្វីៗត្រូវតែមានភស្តុតាង មើលឯកសារដើម។

ចុះប្រិយមិត្តយល់យ៉ាងណាដែរចំពោះស្ថានភាពស្នាដៃសិល្បៈវៀតណាមជាច្រើនត្រូវបានគេក្លែងបន្លំ?

ខ្ញុំមិនដឹងពីរបៀប។ ខ្ញុំគ្រាន់តែគិតថាអ្នកទិញត្រូវតែមើល។ ទោះទិញក្នុងគោលបំណងយ៉ាងណាក៏ត្រូវស្រាវជ្រាវ និងសិក្សាដោយខ្លួនឯង។

ស្នាដៃក្លែងក្លាយមិនល្អសម្រាប់កេរ្តិ៍ឈ្មោះ វិចិត្រសិល្បៈវៀតណាម ដូចករណីរបស់វិចិត្រករ Bui Xuan Phai ទេ ដែលពិតជាអកុសលណាស់ ព្រោះស្នាដៃរបស់គាត់គួរតែមានតម្លៃខ្ពស់ដូចសម័យរបស់គាត់ ប៉ុន្តែដោយសារក្លែងក្លាយមានច្រើនពេក ទើបមិនអាចលក់បាន។

ខ្ញុំស្គាល់គ្រួសារសិល្បករដូចជា Mai Trung Thu, Vu Cao Dam ឬ Le Pho នៅប្រទេសបារាំង។ ពួកគេសមរម្យណាស់ ហើយគោរពឪពុកគេ និងកេរដំណែលឪពុកគេ។ ពួកគេនឹងមិនឈរដោយស្ងៀមស្ងាត់ឡើយ ប្រសិនបើពួកគេឃើញរូបគំនូរក្លែងក្លាយរបស់ឪពុកពួកគេ។ ទង្វើណាមួយមិនគោរពអ្នកជំនាន់មុន នឹងធ្វើឲ្យខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះអ្នកសិល្បៈយ៉ាងខ្លាំង។

ដំណោះស្រាយតែមួយគត់គឺថាអ្នកទិញត្រូវតែប្រុងប្រយ័ត្នដើម្បីជៀសវាងការទិញគំនូរក្លែងក្លាយ។ ចង់ដឹងថាក្លែងក្លាយ ត្រូវតែមើលរបស់ពិត។ វាមិនអាចទៅរួចទេសម្រាប់សិល្បករដែលមានទេពកោសល្យមានហត្ថលេខាដូចក្មេងសាលា។ រូបគំនូរពិតមានព្រលឹង វាផ្លាស់ទីអ្នក គំនូរក្លែងក្លាយហាក់ដូចជាសំប៉ែត។ បន្ទាប់អ្នកត្រូវសិក្សាពណ៌ ហត្ថលេខា អក្សរនៅលើផ្ទាំងគំនូរ ស៊ុមខាងមុខ និងខាងក្រោយ។ នោះគឺប្រសិនបើអ្នកយកចិត្តទុកដាក់ លទ្ធភាពនៃការទិញរបស់ខុសគឺតូចណាស់។

ចំណុចវិជ្ជមានអំពីបរិយាកាសប្រមូលទិញបច្ចុប្បន្នគឺមានអ្នកប្រមូលក្មេងៗជាច្រើនចាប់ផ្តើមចូលរួម។ ពួកគេជាអ្នកប្រមូលពិតប្រាកដ។ ពួកគេមានលុយតិចតួច ប៉ុន្តែពួកគេចូលចិត្ត ដូច្នេះពួកគេធ្វើការស្រាវជ្រាវ ហើយបន្ទាប់មកពួកគេកែលម្អខ្លួនឯង។

តើអ្នកមានទស្សនៈយ៉ាងណាចំពោះតួនាទីសិល្បៈក្នុងសង្គម?

សម្រាប់ខ្ញុំ សិល្បៈដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់។ យើងត្រូវតែមានចំណង់ចំណូលចិត្ត សិល្បៈជួយធ្វើឱ្យជីវិតកាន់តែស្រស់ស្អាត និងនាំមនុស្សឱ្យនៅជាមួយគ្នាក្នុងផ្លូវកាន់តែប្រសើរ។ សិល្បៈគឺជាភាសាទូទៅរបស់ពិភពលោក។ សិល្បៈគឺគ្មានព្រំដែន។ សិល្បៈធ្វើឱ្យយើងឈានទៅរកភាពស្រស់ស្អាត មិនមែនធ្វើការពេញមួយថ្ងៃក៏រកលុយបាននោះទេ។

នៅឆ្នាំ 1991 Loan de Fontbrune ត្រូវបានតែងតាំងដោយសារមន្ទីរជាតិ Guimet ដែលជាសារមន្ទីរសិល្បៈអាស៊ីដ៏ធំបំផុតមួយនៅក្នុងពិភពលោក ឱ្យកាន់តំណែងជាអ្នកថែរក្សាវត្ថុបុរាណអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ដំណើរការនោះបានជួយបំពេញប្រវត្តិសាស្រ្តនៃវត្ថុបុរាណដ៏មានតម្លៃ និងសំខាន់ជាច្រើនរបស់វិចិត្រសិល្បៈវៀតណាមនៅក្នុងសារមន្ទីរនេះ ដូចជាប៉សឺឡែន Blues de Hue វាយនភណ្ឌ ឈើ ថ្ម វត្ថុលោហៈ រូបចម្លាក់ និងវត្ថុសាសនា...។

នាងគឺជាទីប្រឹក្សាសារមន្ទីរជាច្រើននៅប្រទេសបារាំង និងអឺរ៉ុប ដូចជាសារមន្ទីរប្រវត្តិសាស្ត្រធម្មជាតិទីក្រុងប៉ារីស សារមន្ទីរជាតិសេរ៉ាមិច Sèvres សារមន្ទីរ Limoges សារមន្ទីរសិល្បៈ និងប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ប្រទេសបែលហ្ស៊ិក... នាងដើរតួយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការជួយសិល្បៈ និងវិចិត្រសិល្បៈវៀតណាមឱ្យកាន់តែល្បីល្បាញនៅអឺរ៉ុប ហើយជាអ្នកនិពន្ធឯកសារដ៏មានតម្លៃជាច្រើន និងការងារស្រាវជ្រាវអំពីវិចិត្រសិល្បៈវៀតណាម។

ក្នុងឆ្នាំ 2002 ការតាំងពិព័រណ៌ដែលនាងបានណែនាំមានចំណងជើងថា "វៀតណាម៖ សិល្បៈ និងវប្បធម៌ពីអតីតកាលដល់បច្ចុប្បន្ន" (Le Vietnam: Art et Culture, du passé au présent) - ការតាំងពិព័រណ៍សិល្បៈវិចិត្រសិល្បៈវៀតណាមលើកដំបូងនៅប្រទេសបែលហ្ស៊ិក ដោយបង្ហាញវត្ថុបុរាណចំនួន 450 មកពីប្រទេសវៀតណាម និងទូទាំងទ្វីបអឺរ៉ុប។ ការតាំងពិព័រណ៌នេះបានរួមចំណែកដល់ការអនុម័តច្បាប់ស្តីពីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌នៅវៀតណាម ពីព្រោះការតាំងពិព័រណ៍នេះបានខ្ចីវត្ថុបុរាណមានតម្លៃជាច្រើនរយពីសារមន្ទីរចំនួន ១៣ នៅវៀតណាម។

+ ក្នុងឆ្នាំ 2012 នាងបានធ្វើជាអ្នកគ្រប់គ្រងការតាំងពិព័រណ៍ "ពីទន្លេក្រហមដល់ទន្លេមេគង្គ - ចក្ខុវិស័យនៃប្រទេសវៀតណាម" នៅសារមន្ទីរ Cernuschi ដែលជាការតាំងពិពណ៌ទ្រង់ទ្រាយធំដំបូងគេដើម្បីបង្ហាញយ៉ាងទូលំទូលាយអំពីប្រវត្តិនៃការអភិវឌ្ឍន៍សិល្បៈវិចិត្រសិល្បៈឥណ្ឌូចិន។

+ ក្នុងឆ្នាំ 2014 នាងត្រូវបានតែងតាំងដោយ French Overseas Academy ជាសមាជិកអ្នកឆ្លើយឆ្លងព័ត៌មានក្នុងវិស័យ អប់រំ អក្សរសាស្ត្រ បុរាណវិទ្យា និងវិចិត្រសិល្បៈ។ មុននោះ ឈ្មោះផ្សេងទៀតរួមមានស្តេច Khai Dinh ឥស្សរជនវប្បធម៌ Pham Quynh និង Nguyen Tien Lang។

ប្រភព៖ https://cuoituan.tuoitre.vn/loan-de-fontbrune-nguoi-gin-giu-di-san-viet-nam-o-phap-20250123104010235.htm